تعریف موشک

پرتابه‌ای است که با نیروی عکس‌العمل ناشی از خروج گاز (معمولاً ناشی از سوختن سوخت) حرکت می‌کند. در موشک ماده اکسیدکننده نیز به همراه سوخت حمل می‌شود و سوختن سوخت در آن نیاز به اکسیژن هوا ندارد. از این نظر موشک با راکت و فشفشه فرق دارد.
● انواع موشکها:
موشک‌ها از نظر سوخت به دو دسته موشک با سوخت مایع و موشک با سوخت جامد تقسیم می‌شوند.
▪ موشکهایی با سوخت پیشران جامد
سوختهای پیشران از یک نوع سوخت و یک اکسنده تشکیل شده‌اند. برای روشن شدن موشک ، کافی است یک جرقه کوچک سوخت پیشران آنرا آتش بزند. سوخت آتش گرفته تا آخرین قطره می‌سوزد. گازهای حاصل از سوخت پیشران را از طریق دماغه انتهایی موشک خارج می‌شوند. اولین موشکها را احتمالا در قرن یازدهم میلادی در کشور چین ساخته‌اند. آنها موشکهایی بودند که از سوخت پیشران جامد استفاده می‌کردند. سوخت موشک یک نوع باروت بود که از مخلوطی از نیترات پتاسیم ، زغال چوب و سولفور تشکیل شده بود.
موشکهایی که از سوخت پیشران جامد استفاده می کنند، اغلب به عنوان موشکهای تقویت کننده‌ای استفاده می‌شوند که نیروی اولیه موشکهای بزرگتر را تأمین می‌کنند. موشکهای بزرگتر خود از سوخت پیشران مایع استفاده می‌کنند. بزرگترین موشکهای مصرف کننده سوخت جامد با ۴۵ متر ارتفاع جزء موشکهای تقویت کننده شاتل فضایی ایالات متحده محسوب می‌شوند. آنها حاوی ۵۸۶۵۰۰ کیلوگرم (۲/۱ میلیون پوند) سوخت پیشران هستند که بطور متوسط ۱۳ میلیون تن (۵/۳ میلیون پوند نیرو) نیروی پیشران را تولید می‌کنند.
این موشکها را طوری طراحی کرده‌اند که بعد از اتمام سوخت و افتادن در دریا ، از دریا بیرون کشیده شده ، دوباره برای مأموریتهای بعدی سوختگیری می‌شوند. ساخت موشکهایی که از سوخت جامد استفاده می‌کنند چندان دشوار نیست. آنها مقدار زیادی نیروی پیشران را در یک مدت زمان کم تولید می‌کنند. تنها ایراد این نوع موشکها این است که بعد از روشن شدن به راحتی خاموش نمی شوند. به عبارت دیگر ، نمی‌توان آن را به آسانی تحت کنترل درآورد.
▪ موشکهای با سوخت مایع
اکثر موشکهایی که از آنها در پروازهای فضایی استفاده می‌شود، از سوخت پیشران مایع بهره می برند. سوخت و اکسنده که در مخزنهای جداگانه‌ای نگهداری می‌شوند، هر دو مایع هستند. پمپهای قدرتمندی آنها را به محفظه احتراق می‌برند؛ در آنجا آنها باهم ترکیب شده ، شروع به تولید گازهای خروجی می‌کنند. گازهای مذکور نیز به نوبه خود از دماغه انتهایی موشک خارج می‌شوند. بعضی از موشکها از یک ماده قابل اشتعال سریع برای شروع احتراق استفاده می‌کنند. سوخت پیشران سایر موشکها هنگام ترکیب سوخت و اکسنده شروع به احتراق می‌کند
اما روش احتراق در این موشکها اکسنده و سوخت باهم ترکیب می‌شوند و در محفظه احتراق شروع به سوختن می‌کنند. سپس گازهای خروجی حاصل از فرآیند احتراق از دماغه خارج و به عنوان نیروی پیشران ، موشک را به طرف جلو حرکت می‌دهند.
توجه کنید کمتر از سوخت مایع در موشکهای بالستیک استفاده می شود مگر در انواع قاره پیما که نیاز به رانش بیشتری دارند و گرنه بیشترین مورد استفاده در موشکهای فضایی است.
همچنین آنها از لحاظ کاربرد به دسته های زیر تقسیم بندی می شوند:
▪ موشک‌های بالستیک
▪ موشک‌های اتمی
▪ موشک‌های فضایی
▪ موشک‌های ضد ماهواره
▪ موشک‌های لیزری
▪ موشک‌های شیمیایی، میکروبی، صوتی،...
▪ موشک‌های جنگ شهری
▪ موشک‌های ضدتانک
▪ موشک‌های ضدزره
▪ موشک‌های ضدهوایی
▪ موشک باستیک
● مقدمه
یکی از پشتوانه ها و تکیه گاه های نظامی کشورها در عرصه بین المللی، قدرت موشکی آنهاست. در جهان امروزی به رغم امضای پیمان نامه های متعدد کشورها و قراردادهای بین المللی که برای کنترل تکنولوژی موشکی در سازمان ملل به امضاء می رسد، در نهایت کشوری حرف اول را می زند که به لحاظ موشکی مجهزتر باشد.
تا قبل از جنگ جهانی دوم (بنا به مقتضیات جنگ) فقط چندین کشور که در حال جنگ بودند ابرقدرت موشکی محسوب می شدند (مانند روسیه و آلمان). در واقع جنگ برای اینها مانند کاتالیزوری در جهت پیشرفت صنایع موشکی بود؛ همچنان قدرتمند و قدرتمندتر می شدند و این امر موجب رعب و وحشت کشورهای دیگر شد، چرا که از همان ابتدا هم پیش بینی می شد اگر فقط چند ابرقدرت خاص، این تکنولوژی را به دست می گرفتند، دیگر پاسخ ندادن به درخواست های آنها کار مشکلی بود.
پس از فروکش کردن التهابات جنگ جهانی دوم، بسیاری از کشورها دست به کار شدند و شروع به ساخت یا حداقل خرید موشک کردند زیرا می دانستند اگر سیستم موشکی قوی داشته باشند، پشتوانه خوبی برای حفظ امنیت دارند. هرروزه انواع موشک ساخته و آماده می شد و در این میان یک فناوری، توجه همگان را بیش از دیگر شاخه ها به خود جلب کرد و آن، تکنولوژی ساخت موشک های بالستیک بود.
برد بسیار بالا و توانایی حمل مقدار زیاد مهمات، آنها را از سایر موشک ها متمایز می سازد و همین موضوع، موجب رعب و وحشت و نگرانی می شود. با اینکه یک موشک بالستیک به خودی خود یک سلاح کشتار جمعی (WMD) محسوب نمی شود، ولی می تواند مقدار زیادی از انواع سلاح های کشتار جمعی را حمل کند و به عنوان یک منبع نگرانی برای کشورها به حساب آید.
تکنولوژی موشک های بالستیک هم پس از جنگ جهانی دوم نمو پیدا کرد و از دهه ۱۹۵۰ ابرقدرت هایی موشکی به وجود آمدند که تهدیدی برای کشورهای دیگر محسوب می شدند. در این عرصه، اتحاد جماهیر شوروی یک سر و گردن از رقبای خود بالاتر بود. با گذشت زمان، قدرتش بیشتر و بیشتر می شد و همواره حرف اول را در این زمینه می زد. این مسئله، کشورهای دیگر- مخصوصاً رقیب سرسختش یعنی ایالات متحده آمریکا- را آزار می داد.
● موشک بالستیک چیست؟
یک موشک بالستیک در حقیقت یک ماشین تحویل موشک- مولد، شامل سیستم رهیابی و محفظه حمل مهمات است که اساساً علیه اهداف زمینی و سطحی مورد استفاده قرار می گیرد. انواع گوناگون موشک های بالستیک بر حسب برد، طبقه بندی می شوند. نوع خاصی از موشک های بالستیک وجود دارد که از زیردریایی ها شلیک می شود و SBLM نام دارد.
در ساخت موشک های بالستیک، مبحث «پیشران» که مشخص کننده برد موشک است مهمترین مسئله محسوب می شود و پس از آن میزان توانایی حمل مهمات که قدرت تخریب آن را افزایش می دهد.
موشک های بالستیک به موشک هایی می گویند که تا ارتفاع بسیار بالایی اوج می گیرند(که این قسمت راه با موتور روشن انجام می شود) و مابقی راه را با استفاده از نیروی جاذبه زمین به سمت هدف می روند که مانند یک سقوط آزاد البته با هدایت صحیح است.
برخی از موشک های بالستیک حتی از جو زمین نیز خارج می شوند و با استفاده از یک ماشین ورود مجدد (RV) به جو باز می گردند که برد بسیار بالایی دارند.
▪ موشک های بالستیک از لحاظ برد به۵ گروه زیر تقسیم می شوند:
۱) موشک جنگی کوتاه برد با میزان برد ۱۵۰ کیلومتر
۲) موشک بالستیک کوتاه برد با میزان برد ۱۵۰ تا ۷۹۹ کیلومتر
۳) موشک بالستیک میان برد با میزان برد ۸۰۰ تا ۲۳۹۹کیلومتر
۴) موشک بالستیک دوربرد با میزان برد ۲۴۰۰ تا ۵۴۹۹ کیلومتر
۵) موشک بالستیک قاره پیما با میزان برد ۵۵۰۰ کیلومتر به بالا
● تفاوت میان موشک بالستیک و کروز
تفاوت میان این دو موشک در چگونگی عملکرد در مراحل نهایی است. موشک بالستیک به هنگام پرواز در جو زمین با سیستمهای کنترل پرواز همچون بالهای منحنی برای جریان هوای آیرودینامیکی و سکان و پره های بالابرنده که موشک را به صورت افقی و عمودی تراز می کنند مسیر خود را تصحیح می کند . که در صورت پرتاب سیستمهای هشدار دهنده می توانند مسیر آنها را کشف و به مقابله بپردازند . در صورتیکه موشک کروز می تواند با سقف پرواز کم و مجهز به رادار کوچک و پرتوی مادون قرمز با استفاده از یک اشتباه در سپر پدافند دشمن از آن عبور کرده و هدف خود را نابود کند .
● بررسی سیستم‌های دفاع موشکی بالستیک جهان در سال میلادی گذشته
سال گذشته‌ی میلادی با تحولات گسترده‌ای در بخش موشکی جهان همراه بود. این تحولات سبب شد که کشورهای صنعتی جهان در این زمینه به دو گروه تندرو و کندرو تقسیم شوند. در این میان امریکا به عنوان سردمدار کشورهای تندرو مطرح بود. در مقابل فرانسه و انگلستان نیز در مقابل کشورهای کندرو قدم برمی‌داشتند.
آمریکا که برنامه‌ی سپر موشکی خود را به شکلی جدی و جدید در اروپا دنبال می‌کند، بارها از موفقیت موشک‌های جدید و پیشرفته‌ی خود از جمله بالستیک و کروز با سوخت‌های مختلف در شبکه‌های خبری گوناگون خبر داد.
در کنار این کشور روسیه نیز به طور گام به گام پیش می‌رفت. در حالی که موشک‌های کروز روسی با موفقیت آزمایش می‌شدند، امریکا نیز تاماهاوک و پاتریوت را بارها مورد تست قرار داد. در مقابل این مساله راه‌اندازی سیستم دفاع هوایی S-۴۰۰ با موشک‌های بسیار قدرتمند روسی و فروش مدل پیشین این سیستم (S-۳۰۰) به ایران از مهمترین خبرهایی بود که امریکایی‌ها را تحت تاثیر قرارداده و تا حدی به فکر واداشت.
اسرائیل نیز در این راستا سیستم دفاع موشکی خود را برای مقابله با تهدیدات احتمالی ایران و سوریه به موشک‌های ارو-۳ خود و پاتریوت PAC-۳ امریکا مجهز نمود. طراحی ارو-۳ با قابلیت‌های مختلف از جمله اصابت به موشک مورد هدف حتی در صورت تغییر جهت‌های رادارگریز از نکاتی بود که توجه منابع خبری را در مورد این موشک به خود جلب کرده بود.
در میان کشورهای آسیایی می‌توان نام بسیاری از کشورها صنعتی را به عنوان تندرویان صنایع موشکی در سال گذشته اعلام نمود. در این میان ژاپن با برنامه‌های مشترک خود با آمریکا توانست جایگاه مناسبی از نظر دفاع موشکی در منطقه برای خود ایجاد نماید و تا حد بالایی خود را در بر ابر تهدیدات شرق بیمه نماید. امریکایی‌ها با راه‌اندازی سیستم دفاع موشکی این کشور، موشک‌های دفاعی SM-۳ خود را نیز در اختیار ژاپنی‌ها قرار دادند.
هند نیز با آزمایش موشک‌های بالستیک و کروز و استفاده از آنها در مرزهای مشترک با پاکستان رقابت خود را با این کشور در سطح پیشین نگه داشت. موشک‌های آکاش و براهموس این کشور در سطح جهانی مطرح شده و از قابلیت‌های متفاوتی برخوردارند. هند با شروع اجرای برنامه‌ی موشک ماورای صوت نیز توانست تلنگوری به کشورهای پیشرفته‌ی جهان زده و هشداری جدی به آنها بدهد.
کشور همسایه‌‌، پاکستان، نیز با اجرای برنامه‌های هدفمند و طولانی موشکی خود توانست مرزهای خود را پشتیبانی نماید. موشک هتف-۷ این کشور در سال ۲۰۰۷ جای مناسبی در میان موشک دیگر عرصه‌ی بین‌الملل به دست آورده بود.
چین نیز با آزمایش چندین فروند موشک سوخت جامد با ترکیب متفاوتی از سوخت علاوه بر تامین نیازهای خود در بخش نظامی توانست گامی جدید بر بخش موشک‌های حامل ماهواره برداشته و خود را به عنوان یک پیشروی فضا مطرح بسازد. موشک‌های جدید با سوخت نوی خود می‌توانند در انتقال ایستگاه‌های فضایی به صورت یک‌جا به چینی‌ها کمک نمایند.
کشور ما نیز با معرفی شهاب-۴ و مدل سوخت جامد آن با نام عاشورا توانست گامی بزرگ در میان کشورهای منطقه و در جهت تکمیل سپر موشکی خود بردارد.
در کنار کشورهایی همچون آمریکا، روسیه، اسرائیل، چین، هند، ژاپن، پاکستان و حتی ایران که به معرفی آنها پرداختیم، کشورهایی همچون فرانسه و انگلستان موضعی منفعل و بی‌حرکت در برابر تغییر و تحولات موشکی جهان داشتند. روسای جمهوری این دو کشور با اجرای موضع محافظه‌کارانه به اجرای برنامه‌های غیرنظامی و توجه به بخش‌های اقتصادی پرداختند.
در میان دیگر کشورهای کندرو می‌توان به کره‌شمالی اشاره نمود که در تمام مدت سال با معرفی و جنگ رسانه‌ای و تبلیغاتی خود در مورد موشک تایپدونگ-۳ توانست موضع خود را در شرق در برابر چین، امریکا، کره‌جنوبی و ژاپن حفظ نماید.

منبع:آویا
rahmang
http://www.۳in۴.blogfa.com