لباس های فضایی از دیروز تا امروز

لباس های فضایی در طی دهه هایی كه از آغاز مأموریت های فضایی می گذرد، دستخوش تغییرات زیادی شده است كه در این مقاله سعی داریم به سیر این تحولات بپردازیم.
۱)خلبانان هواپیماهای سری۰۱- H در درون لباس های فشار
▪ هواپیماهای جت: زمانی كه هواپیمای جت ساخته شده خلبانان برای تطبیق با فشار هوای كم و كمبود اكسیژن در ارتفاعات زیاد نیاز به لباس هایی با قابلیت تنظیم فشار داشتند. بیشتر این لباس ها تنها برای زمانی كه فشار كابین افت می كرد طراحی شده بودند. این لباس ها دارای پوششی از جنس نئوپرین (Neoprene) بودند كه می توانستند همچون یك بالون، پر از باد شوند، همچنین دارای پوششی سخت و غیرقابل انعطاف بر روی نئوپرین برای ایجاد فشار مستقیم بر روی خلبان و نگه داشتن خود لباس بودند. شیلنگ هایی به طور مستقیم از لباس به هواپیما متصل بودند كه اكسیژن مورد نیاز از این طریق تأمین می شد.
۲)فضانوردان اصلی پروژه مركوری در لباس های فضایی شان
▪ پروژه مركوری: زمانی كه پروژه مركوری ناسا آغاز شد، لباس های فضایی طرح اولیه لباس های فشار را حفظ كردند با این تفاوت كه بر روی نئوپرین چندین لایه مایلار با اندود آلومینیوم اضافه شده بود.
لباس های فضایی مركوری، همچنین شامل پوتین، دستكش و یك كلاه متصل به یقه لباس، بود. لباس ها توسط یك پنكه خارجی كه فضانوردان با خود حمل می كردند، خنك می شد فضانوردان اكسیژن را از طریق فضاپیما و شیلنگ های متصل به لباس ها دریافت می كردند. مانند قبل، لباس ها تنها زمانی پرفشار می شدند كه فشار كابین افت می كرد.
۳)ادوایت فضانورد جمینی۴، اولین راهپیمایی فضایی آمریكا
▪ پروژه جمینی: فضانوردان گزارش دادند كه جا به جایی در لباس های فضایی مركوری زمانی كه پرفشار می شوند بسیار دشوار است، زیرا این لباس ها اساساً برای راهپیمایی فضایی طراحی نشده بود بنابراین ناسا زمانی كه پروژه جمینی شروع شد، تصمیم گرفت كه لباس های فضایی نه برای موارد ضروری كه برای راهپیمایی های فضایی طراحی شوند، بنابراین تغییرات زیادی بر روی لباس ها صورت گرفت.
برای تطبیق با محیط فضا، لباس های فضایی جمینی، پوششی شبكه دوزی شده از نئوپرین با لایه هایی از نایلون و با اندود تفلون برای محافظت در برابر خرده سنگ های فضایی بود. فضاپیما اكسیژن و هوای خنك را از طریق جعبه هایی متصل به لباس تأمین می كرد. بعد از انجام پروژه جمینی فضانوردان دریافتند كه خنك كردنی كه با هوا صورت می گیرد كاربرد چندانی ندارد. اغلب اوقات فضانوردان در طول راهپیمایی ها، دچار گرمازدگی و تشنگی می شدند و كلاه هایشان از رطوبت زیاد، بخار می گرفت.
۴)آپولو۱۱ (Neil Armstrong) لباس فضایی نیل آرمسترانگ
▪ پروژه آپولو: به این خاطر كه فضانوردان آپولو باید علاوه بر پرواز در فضا بر سطح ماه هم قدم می گذاشتند یك لباس فضایی مجزا هم برای راهپیمایی بر روی ماه ساخته شد. لباس اصلی فضانوردان كه در طی پرتاب می پوشیدند مانند لباسی بود كه هنگام افت فشار در كابین فضانوردان دیگر مأموریت ها می پوشیدند.
لباس آپولو شامل موارد زیر بود:
▪یك لباس خنك كننده آبی نایلونی
▪لباس فشار چند لایه
۱) لایه درونی: لایه ای نایلونی سبك با منفذهای گوناگون
۲) لایه میانی: نایلون با پوشش نئوپرین برای نگه داشتن فشار
۳) لایه بیرونی: لایه ای نایلونی برای نگه داشتن لایه های پرفشار زیرین
▪ پنج لایه مایلار با اندود آلومینیوم و تركیبی از چهار لایه داكرون برای محافظت در مقابل گرما
۵)-(Kapton )دو لایه كاپتون برای حفاظ گرمایی بیشتر
▪ یك لایه با پوشش تفلون (غیرقابل اشتعال) برای محافظت در برابر پارگی
▪ یك لایه از تفلون سفید (غیرقابل اشتعال)
لباس شامل پوتین، دستكش، یك كلاه پارچه ای برای برقراری ارتباط و یك كلاه از پلاستیك شفاف بود. در مدت زمان پرتاب، اكسیژن و خنك كننده آبی از طریق فضاپیما تأمین می شد. برای راهپیمایی بر سطح ماه، لباس با یك جفت پوتین محافظ، دستكش، فیلترها و سایه بان هایی كه بر روی كلاه برای محافظت از تابش آفتاب قرار می گرفتند، كوله پشتی پشتیبان قابل حمل كه شامل اكسیژن، تجهیزات حذف كربن دی اكسید و خنك كننده آبی بود، مجهز می شد. لباس فضایی و كوله پشتی مجموعاً ۸۲كیلوگرم بر روی زمین و فقط ۱۴كیلوگرم بر سطح ماه وزن داشتند.
لباس اصلی ماموریت های آپولو همچنین در طی راهپیمایی های فضایی ماموریت های Skylab مورد استفاده قرارمی گرفت.
۶)شاتل های فضایی: در طول اولین پروازهای شاتل فضایی، فضانوردان یك لباس پرواز قهوه ای رنگ می پوشیدند. مانند ماموریت های آغازین، این لباس های پرواز هم برای محافظت فضانوردان تنها به هنگام افت فشار در كابین كاربرد داشتند. طراحی این لباس ها بسیار شبیه به لباس های پرواز ماموریت های آپولو بودند.
زمانی كه پروازهای شاتل بیشتر رایج شد فضانوردان پوشیدن لباس های پرفشار در طی مدت پرتاب را متوقف كردند و به جای آنها لباس هایی آبی روشن با پوتین های مشكی و یك كلاه سفید پلاستیكی ضد ضربه جانشین شد. پوشیدن این لباس ها تا حادثه چلنجر ادامه داشت.
بعد از بازبینی حادثه چلنجر، ناسا از تمام فضانوردان خواست تا در طی مدت پرتاب و ورود به جواز لباس های پرفشار استفاده كنند. این لباس های پرواز نارنجی پرفشارند و باكلاه ارتباطی، كلاه فضانوردی، پوتین، دستكش، چتر نجات و كیسه هوا مجهز شده اند. این لباس ها هم دوباره تنها در موارد ضروری - افت فشار كابین یا مواردی كه فضانورد مجبور است از فضاپیما در ارتفاعات بالا در طی پرتاب یا ورود به جو به بیرون بپرد- قابل استفاده اند.
۷)امروزه در راهپیمایی های فضایی شاتل و ایستگاه فضایی بین المللی از لباس های فضایی ای با تكنولوژی پیشرفته تری به نام EMU (Extavehixular Mobility Unit) استفاده می شود.

منبع : روزنامه کیهان