دیپلماسی سوریه‌ای

آیا بشار اسد جانشین خوبی برای پدر فقیدش حافظ اسد می‌باشد؟ سوالی است که پاسخ به آن تابع عملکردها وتوانایی‌هایی است که بشار اسد به کار می‌برد. حافظ اسد سیاستمدار قهاری بود و از رده‌های پایین شروع نمود و به بالاترین درجه سیاست ورزی در سوریه رسید به طوری که از حمایت اکثریتی در سوریه برخوردار بود. وضعیت کشور سوریه به لحاظ ژئوپلیتیکی و نیز ژئواکونومیکی جایگاهی متفاوت از دیگر کشورهای عرب منطقه دارد. این کشور پرچمدار نبرد علیه اسرائیل بود و با خطوط مرزی‌ای که با اسرائیل دارد در معادلات منطقه‌ای بویژه در نزد اعراب ومسلمانان همواره موضعی ضد اسرائیلی داشته علاوه بر آن به لحاظ اداره امور کشوری و دیپلماسی موضعی جدی و مثمرثمر داشته است. سوریه کشوری است که پس از طی نمودن فرایند پیچیده دیپلماسی و حتی تشدید الفاظ مناظره و گفتگوهای تند با طرف‌های درگیر در نهایت با تغییر مواضع تاکتیکی حریفان را غافلگیر می‌کند. آنان توانستند در دقیقه ۹۰و در سال ۱۹۹۷ ترک‌ها را غافلگیر نمایند.
در آن سال پس از تشدید جنگ لفظی بین مقامات سوری از یک طرف و مقامات ترکیه از طرف دیگر مبنی بر حمایت سوریه از PKK یا حزب کارگران کردستان ترکیه تا آستانه جنگ پیش رفتند به طوری که پس از استقرار نیروهای ترکیه در مرزهای سوریه و هشدارهای اجویت ودمیرل روسای ترک در آن زمان سوری‌ها رقیب خود را غافلگیر نمودند و با یک چرخش تاکتیکی توانستند با اخراج اوجالان از سوریه و فراهم نمودن فرایند صلح تمامی کارشناسان مسائل بین‌الملل را غافلگیر نمایند. در آن سال‌ها ترکیه و اسرائیل روابط گسترده امنیتی ،‌اطلاعاتی و سیاسی داشتند و سوری‌ها از شرایط آن موقع یا وضع موجود آگاهی کامل داشتند. با توجه به تحولات کنونی در منطقه، دیپلماسی سوریه‌‌ها فعال شده است . سوریه که به خاطر پرونده ترور رفیق حریری نخست وزیر سابق لبنان مورد حملات غرب و بویژه آمریکا قرار داشت و روابط تاریخی خود را با لبنان از دست داد اکنون سعی دارد نقش بازیگری فعال را ایفا نماید. آنان این تجربه موفق را دارند که در میان اعراب اولین کشور عربی بودند که در جنگ هشت ساله عراق در ایران موضع ضد ایرانی اتخاذ نکردند و با همین تجربه موفق اکنون به دنبال بازبینی دیپلماسی و سیاست خارجی خود هستند. در حالی که خبرهایی از دیدار میشل سلیمان رئیس جمهور لبنان از سوریه منتشر شد بلافاصله خبرگزاری‌های خارجی از احتمال فعال شدن نقش سوریه در لبنان خبر دادند .
علاوه بر آن مذاکرات سوری‌ها و اسرائیلی‌ها برای بازپس‌گیری مناطق اشغال شده به سوژه رسانه‌ها تبدیل شد تا جایی که گمان می‌رفت سوریه به سوی جبهه اسرائیل و آمریکا در منطقه می‌رود. همزمان خبرهایی از میانجیگری سوریه در مناقشه هسته‌ای ایران و گفتگوهای محرمانه مقامات سوری و فرانسوی درباره مسائل هسته‌ای ایران به گوش رسید. به گونه‌ای که احتمال داده می‌شد سوریه به سوی غرب قدم برمی‌دارد. در چنین شرایطی بود که بشاراسد نشان داد که نشانه‌هایی از شم سیاسی حافظ اسد را به ارث برده است .او با سفر به ایران و دیدار با رهبری و رئیس جمهور ایران نشان داد که همچنان در کنار ایران ایستاده و تحولات عراق ،‌فلسطین،‌ لبنان و منطقه خاورمیانه بدون رایزنی و هماهنگی با متحدان خود راهبردی اشتباه است . همزمان تحولات و مذاکرات هسته‌ای ایران و حضور برنز در مذاکرات هسته‌ای، این بدگمانی را در محافل داخلی سوریه به وجود آورده است که ایران در حال مذاکره با آمریکا وکاهش تنش است همان طور که در محافل داخلی ایران بدگمانی‌هایی نسبت به مذاکرات سوری‌ها واسرائیلی‌ها بروز کرد. با توجه به این تحولات دیدار اسد از تهران یک دیدار تاریخی ونشان از نوعی تلاش برای “ اتخاذ یک راهبرد واحد” دارد و تحت تاثیر محافل رسانه‌ای نیست.
سخنان بشاراسد و سعید جلیلی دبیرشورای عالی امنیت ملی و تاکید بر سه دهه همکاری مشترک ایران وسوریه و نیز تداوم همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی گویای این واقعیت است که دو کشور در مسیر یک راهبرد مشترک می‌توانند به منافع بلند مدت خود دست یابند. اسد با سفر به ایران و دعوت از احمدی‌نژاد برای سفر به سوریه نشان داد که بازیچه دست رسانه‌ها نیست و دیپلماسی این کشور اصول و استانداردهای خاص خود را دارد .

هادی محمدی‌فر
کارشناس ارشد روابط بین‌الملل

منبع : روزنامه رسالت