آینده روبات‌ها در ژاپن

مهندسان در یکی از دانشگاه‌‌های توکیو دست به ساخت یک روبات لاستیکی و کش‌سان زده‌اند که قادر است شش حالت ابتدایی صورت انسان یعنی خشم، ترس، شادی، غم، تعجب و انزجار را از خود بروز دهد.
این روبات که کانسی (Kansei) یا «احساس‌پذیر» نام دارد، با یک سری از کلمات مشخص بارگذاری شده که در مقابل آنها واکنش نشان می‌دهد.
مثلا با شنیدن کلمه «جنگ» چهره‌ای شبیه تنفر و ترس را به نمایش می‌گذارد و با شنیدن عبارت «عشق»، لب‌های صورتی‌اش لبخند می‌زند.جونیچی تاکنو (Junichi Takeno)، سرپرست این پروژه می‌گوید: روبات‌ها برای اینکه جای خود را در میان مردم باز کنند و در کنارشان زندگی کنند، باید از عهده وظایف و عکس‌العمل‌های پیچیده اجتماعی برآیند. روبات‌ها به عواطف و احساسات نیاز دارند تا از طرف مردم مورد قبول واقع شوند.در حالی که روبات‌ها از نظر علمی، با درک ساختار احساسی پیچیده انسانی و برابری با آن فاصله زیادی دارند، اما این ایده جذاب که بارها در داستان‌های علمی – تخیلی به آن پرداخته شده، بسیار بیش‌تر از گذشته ملموس و عینی به نظر می‌رسد و حداقل بخش کوتاهی از این راه پرپیچ و خم طی شده است.
در حال حاضر روبات‌ها در ژاپن با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شده‌اند و برای مثال، بعضی از روبات‌ها در این کشور در مراسم مربوط به مذهب ژاپنی‌ها، شینتو، کمک حال مردم هستند.برخی دیگر نیز غذا می‌پزند و گل و گیاه پرورش می‌دهند. حتی تعدادی از آنها قادرند شبیه یک منشی تمام و کمال، همه کارها را اداره کنند و یا زمین را جارو بکشند، به افراد سالخورده غذا بدهند، چای سرو کنند، با مهمانان گپ دوستانه‌ای داشته باشند و در مورد فناوری‌های جدید به صحبت بپردازند. در مجموع می‌توان گفت که بحث ساخت و توسعه روبات‌های خانه‌دار در ژاپن حسابی داغ است.
البته همه این روبات‌ها شکل و شمایل انسانی ندارند. مثلا Paro یک روبات پشمالو است که زیر موهای بدنش پر از حسگر است. این روبات پشمالو چشم‌هایش را باز و بسته می‌کند و این طرف و آن طرف می‌رود و دمش را تکان می‌دهد تا مردم را سرگرم کند و از تنهایی به درآورد.
پیشرفت و تحول روبات‌ها برای ژاپن یک امر ضروری به حساب می‌آید. از آنجا که بیش از یک پنجم جمعیت ژاپن را افراد بالای ۶۵ سال تشکیل می‌دهند، این کشور سرمایه‌گذاری زیادی را برای مراقبت و حمایت از جمعیت سالخورده صورت می‌دهد. در چندین سال اخیر، ژاپن سرمایه‌گذاری عظیمی در خصوص پروژه‌های روباتیک ترتیب داده که از جمله می‌توان به تخصیص ۴۲ میلیون دلار برای پروژه ساخت روبات‌های انسان‌نما و ۴۰۰ میلیون دلار برای گسترش فناوری‌های کلیدی روباتیک از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ اشاره کرد.دولت ژاپن پیش‌بینی می‌کند درآمد صنعت روبات در ژاپن از ۲/۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۶، به حدود ۲۶ میلیارد دلار تا سال ۲۰۱۰ و ۷۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۵ برسد.در کنار گسترش توانایی‌های فناورانه و علمی در ساخت روبات‌ها، ژاپنی‌ها از نظر ذهنی هم کاملا پذیرای روبات‌ها هستند. روبات‌ها در فرهنگ عامه ژاپن، عمدتا به عنوان موجوداتی مفید و یاری‌رسان شناخته می‌شوند که با تصویر خشن و آشوبگرانه‌ که غربی‌ها از روبات‌ها دارند، کاملا متفاوت است. از هر چه بگذریم باید به یاد داشت که این ژاپنی‌ها بودند که «تاماگوچی» (Tamagotchi) را اختراع کردند.تاماگوچی یک حیوان خانگی است که در یک صفحه نمایش کوچک و قابل حمل به اندازه یک بند انگشت باید به آن تعلیم داد و بزرگش کرد.
با تمام این اوصاف، ژاپن از نظر فرهنگی و اقتصادی با گسترش روبات‌ها و تغییر جایگاه‌شان از اسباب‌بازی و وسایل سرگرمی صرف تا روبات‌های انسان‌نمایی مثل Takeno که مردم معمولی هم استطاعت خرید آن را داشته باشند، فاصله زیادی دارد.ژاپن از سال‌ها پیش به سرزمینی پر از روبات‌های صنعتی تبدیل شده است. آمار نشان می‌دهد که در سال ۲۰۰۵ بیش از ۳۷۰ هزار روبات در کارخانه‌های ژاپنی به کار گرفته شده است که این رقم معادل ۳۲ روبات به ازای هر یک هزار کارگر ژاپنی و ۴۰ درصد کل روبات‌های صنعتی جهان است.
ایمی اوناگا (Eimei Onaga)، مدیر شرکت Innovation Matrix که فناوری روباتیک ژاپن را به ایالات متحده صادر می‌کند، می‌گوید: هزینه ماشین‌آلات رو به کاهش است، در حالی که هزینه کارگران و نیروی انسانی روند صعودی دارد.به زودی کار به جایی می‌رسد که روبات‌ها حتی جای کارگران کم هزینه و معمولی را هم خواهند گرفت، ضمن آنکه میزان تولید و بازدهی بالا خواهد رفت.
ژاپن قصد دارد تا سال ۲۰۲۵، یک میلیون روبات صنعتی را در سراسر این کشور آماده به کار کند. یک روبات می‌تواند جایگزین ۱۰ نیروی انسانی شود و بدین ترتیب طبق پیش‌بینی مسوولان ژاپنی، یک میلیون روبات قادر خواهد بود جایگزین ۱۰ میلیون انسان شود که این رقم ۱۵ درصد نیروی کار کنونی ژاپن را تشکیل می‌دهد.
در حال حاضر، فناوری روباتیک در ساخت اتومبیل‌های پیشرفته و تجهیزات پزشکی کاربرد فراوان دارد. قدم بعدی در دنیای روبات‌ها، به کارگیری آنها در زندگی روزمره مردم است.در بیمارستانی واقع در ۱۹۰ کیلومتری شمال توکیو، روباتی به اندازه یک کودک و به رنگ سفید و آبی با چرخ‌هایش مرتب در حال رفت و آمد است و بیماران را به داخل و خارج از محوطه درمانی راهنمایی می‌کند.
این روبات هوشمند که توسط شرکت Tmsk ساخته شده، دارای گوش‌های گربه‌ای شکل است که قادر است در حد ابتدایی به مراجعان خوشامد بگوید و علاوه بر این با استفاده از حسگرهایش، وضعیت محیط اطراف خود را شناسایی کند و به راهنمایی مردم بپردازد. جالب اینجاست که این روبات نقشه کل ساختمان را در ذهن دارد و طبق دستور و با کمترین خطا می‌تواند به اتاق بیماران سر بزند.
مسوولان بیمارستان Aizu Chuo با پرداخت هزینه‌ای ۵۵۷ هزار دلاری، سه دستگاه از این روبات‌ها را در اتاق انتظار بیمارستان قرار داده‌اند تا عکس‌العمل بیماران را مطالعه کنند.این در حالی است که بیماران در برخورد با این روبات‌ها، کاملا با آنها سازگاری داشته و حضور آنها را پذیرفته‌اند.
سخنگوی بیمارستان Aizu می‌گوید: ما به کارکرد این روبات‌ها به چشم یک نوع کار و حرفه نگاه می‌کنیم. درست است که شاید روبات‌ها هیچ وقت جای پزشکان را نگیرند، اما حداقل می‌توانند به عنوان راهنما و منشی به کار گرفته شوند.با وجود مقبولیت روبات‌ها نزد مردم، عده‌ای هنوز هم از روبات‌ها دل خوشی ندارند و با استفاده از آنها مخالفند.
هیروشی آسامی (Hiroshi Asami)، یک بیمار ۸۱ ساله است که از صندلی چرخدار استفاده می‌کند.
او می‌گوید: این روبات‌ها مرتب سر راهم سبز می‌شوند و جلوی دست و پایم را می‌گیرند. هر چه باشد، او یک روبات است و این او است که باید از سر راه من کنار برود. من ترجیح می‌دهم با مردم واقعی سر و کار داشته باشم، تا یک روبات.
ژاپن برای تحقیقات مختلف روباتیک هزینه‌های کلانی را متحمل شده است. برای مثال، شرکت صنایع سنگین میستوبیشی در سال ۲۰۰۳ برای کمک به بازار داخلی، روباتی به اندازه یک بچه کوچک تولید کرد، اما با وجود سرمایه‌گذاری کلان، حتی نتوانست یک دستگاه از روبات Wakamaru را به فروش رساند.قضیه برای سونی هم به همین منوال بوده است. با وجود اینکه روبات سگ مانند سونی تحت عنوان Aibo با استقبال خوبی روبه‌رو شده بود، اما سونی در نهایت قید آن پروژه را زد. Aibo با وجود قیمت ۲۰۰۰ دلار، هرگز وارد بازار گسترده نشد.یکی از معدود روبات‌های موفق از نظر تجاری، روبات Roomba شرکت آمریکایی iRobot بوده است. این روبات، یک جاروکش است و به طور خودکار قادر است کل خانه را تمیز کند. گفتنی است که Roomba با قیمت مناسب ۱۲۰ دلار، از زمان عرضه در سال ۲۰۰۲ تاکنون دو میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه فروش داشته است.

ترجمه: میلاد زارع کمالی

منبع : روزنامه فناوران