دوشنبه, ۱۵ بهمن, ۱۴۰۳ / 3 February, 2025
مجله ویستا
بزرگترین چالش شکاف دیجیتال
ارتباطات امروز در جای جای زندگی افراد جامعه بشری رسوخ كرده و تمام فناوری‌ها و تكنولوژی‌ها از ویژگی ارتباطاتی برخوردار شده‌اند. در حال حاضر نه تنها صحبت از ارتباط انسان با انسان یا انسان با ماشین است بلكه ارتباط ماشین با ماشین در جهت بهبود كیفیت زندگی جامعه بشری است. امروزه توسعه در جوامع پیشرفته و در حال توسعه مبتنی بر فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی است و شاید به جرات بتوان گفت در حال حاضر ارتباطات جزء مهمترین و پرطرفدارترین علوم محسوب میشود به خاطر تاثیر شگرفی كه می‌تواند در تحول جامعه انسانی برجای گذارد.
روز جهانی ارتباطات فرصتی است تا نقش ارتباطات در زندگی انسان و چالش‌های پیش روی آن را با اساتید برجسته این حوزه دكتر احمد مرادی رییس دانشگاه آزاد تهران واحد مركز ، دكتر مهدی فرقانی رییس دانشكده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی مطرح كنیم.
▪ گفت‌وگو با دكتر احمد مرادی رییس دانشگاه آزاد تهران واحد مركز
دكتر مرادی استاد ارتباطات و روزنامه‌نگاری و رییس دانشگاه آزاد تهران واحد مركز معنای جهانی شدن رسانه‌ها و ارتباطات را در آستانه قرن بیست و یكم اینگونه توضیح می‌دهد: ماشروع قرن بیستم را با اختراعات مهم و عظیمی همچون تلفن، تلگراف، رادیو و سینما شاهد بودیم. قرن ۲۱ میز با انقلاب بزرگراه‌های اطلاعاتی به مفهوم خاص آن انقلاب دیجیتال و اینترنت آغاز شد. جهان متعاقب آن در تمامی ابعاد سیاسی، قدرت، اقتصاد و فرهنگ متحول و دگرگون شد. دهه ۱۹۹۰ شروع زندگی دوباره برای جهان و دنیای رسانه بود كه رقابت غیرقابل تصور شبكه‌های چند رسانه‌یی را به ارمغان آورد. در حال حاضر همه رسانه‌های قبل از اینترنت برای پخش پیام و برنامه‌های خود از قابلیت‌های شبكه استفاده می‌كنند. در قرن حاضر تصویر، صدا و مكتوبات نیز دیجیتالی شده است.
وی معتقد است شبكه نوین جهانی ارتباطات كه از تركیبی از تكنولوژی دیجیتال، فیبر نوری و تغییر و تبدیل سرعت انتقال به وجود آمده است، هم چند رسانه‌یی و هم تعاملی است. انقلاب و انفجار اطلاعات و ارتباطات اگرچه هنوز جوان است ولی در دهه‌های اخیر جوانب مختلف زندگی انسان‌ها را دستخوش تحولات عظیم ساخته است. امروزه در همه جا از فناوری اطلاعاتی عصر دیجیتال، رایانه، عصر ماهواره و الكترونیك سخن گفته میشود. امروزه در بسیاری از كشورهای جهان اقتدار همه جانبه و حتی زندگی بدون رسانه‌های نوین و دیجیتال مختل است و قادر به ادامه حیات در زمینه‌های علمی، پژوهشی و بازرگانی مقدور نیست. اینترنت قبل از این كه یك منبع اطلاع‌رسانی باشد یك رسانه تعاملی و همه جایی محسوب میشود كه همه دنیا در آن حضور دارد.
دكتر مرادی پیرامون رویكرد جدید ارتباطات و فناوری‌های اطلاعاتی نوین در جهان می‌گوید با گذشت زمان و توسعه چند بعدی، همه جانبه وخارق‌العاده تكنولوژی‌های چندرسانه‌ای، بین گسترش عظیم سطح اطلاع‌رسانی و دگرگونی و تنوع رسانه‌ها با آنچه به انقلاب دیجیتال و یا انقلاب ارتباطات موسوم است، یك رابطه بسیار عمیق و ناگسستنی ایجاد شده است كه رویكرد و فصل نوینی را پیش روی ما باز می‌كند و آن این است كه برخلاف دهه‌های پیشین كه تكنولوژی ارتباطات و اطلاعات به عنوان ابزار توسعه و رشد كشورها قلمداد می‌شد امروز خود محور و اهرم توسعه تلقی می‌گردد. رویكرد نوین فناوری‌های ارتباطی، از نشانه‌های عظیم توسعه‌یافتگی به شمار می‌آیند. تصور این كه حیات و بقای هر كشوری بدون بهره‌مندی از قابلیت‌های بزرگ این فناوری‌ها مستمر خواهد بود بسیار مشكل است و قطعا در چند سال آتی غیرممكن خواهد بود.
این استاد دانشگاه با اشاره به تدوین استراتژی‌های نوین توسعه در كشورهای توسعه یافته می‌گوید امروزه بسیاری از كشورهای توسعه یافته در بافت و پروسه استراتژی‌های توسعه خود بازبینی ژرفی را آغاز كرده‌اند.
اتحادیه اروپا فصل جدیدی را برای فرهنگ‌سازی، بهره‌گیری از دولت الكترونیكی و تجارت آزاد الكترونیكی شروع كرده است. امروزه در انگلستان بخش اعظمی از خدمات و سرویس‌های عمومی و دولتی از طریق اینترنت انجام میشود. دولت آلمان با شعار «اینترنت برای همه» و دولت فرانسه با تدارك و نامگذاری هفته‌یی به نام «جشن اینترنت» تلاش نموده‌اند فرهنگ استفاده از اینترنت را رایج كنند. دولت سنگاپور با طرح بزرگ «برنامه خدمات كامپیوتری شهر» و با هزینه هنگفت چند میلیارد دلاری سعی در ترویج دولت الكترونیكی دارد و اصطلاح «جزیره هوشمند» برای سنگاپور هدف اصلی سیاستمداران این كشور بوده است.
از منظر این استاد دانشگاه، انقلاب ارتباطات تاؤیر شگرفی در دنیای روزنامه‌نگاری داشته است. به گفته او امروزه تبانی و همكاری رسانه‌ها امری اجتناب‌ناپذیر است. خبرنگاران و خبرنویسان بدون بهره‌گیری از منابع عظیم خبری كه اینترنت در اختیار آنها قرار می‌دهد قادر به تنوع و تكثرزایی روزنامه‌ها ونشریات خود نیستند و همین مساله برای روزنامه‌نگاران حرفه‌یی سبب تاثیرپذیری قابل ملاحظه‌یی شده است. بسیاری از اسرار و رموزی كه در گذشته سبب قلب و وارونگی اخبار می‌شده است امروزه به كمك رسانه‌های مدرن افشا میشود. هزاران خبر درجهان منتشر میشود كه حاكی از نقش این رسانه‌ها در افشا و برملاكردن جنایات، استراق سمع‌های حكام و روسای ممالك پیشرفته و استعمارگر است. با اینترنت ما شاهد افزایش غیرقابل تصور منابع خبری هستیم. امروزه كاربران این رسانه‌ها می‌توانند بدون پارازیت، سانسور و خودسانسوری هرگونه خبر و اطلاعاتی را در سراسر جهان پیدا كنند.
دكتر مرادی، استاد ارتباطات و روزنامه‌نگاری به مهمترین برنامه‌ها و سیاست‌هایی كه در برنامه چهارم توسعه در زمینه اطلاعات و ارتباطات طراحی شده پرداخته و عنوان می‌كند مهمترین استراتژی‌های ارتباطی در برنامه چهارم توسعه، عنایت خاص به جامعه بین‌الملل وحضور در شبكه جهانی اینترنت و ترویج فرهنگ بهره‌برداران صحیح از آن بوده است. ضمانت اصل جریان آزاد اطلاعات و دسترسی سهل و آسان همه شهروندان به آن، توجه به حقوق مالكیت معنوی در نظام ملی و بین‌المللی، ایجاد امنیت شغلی و حرفه‌یی و حمایت چندجانبه از كاربران، سرمایه‌گذاران عرصه دنیای رسانه‌ها و ابزار ارتباطی از دیگر برنامه‌ها بوده است. همچنین هدف قرار دادن جامعه دانایی و اطلاعاتی به عنوان مبنای توسعه پایدار و همه جانبه، تشویق بخش خصوصی به فعالیتهای رسانه‌ای، حفاظت از كیان ملی و دینی ومقابله با هجمه فرهنگی و در نهایت تضمین، تقویت و حمایت از نظام حقوقی و صنفی و همچنین ترویج فرهنگی و اخلاق رسانه‌یی در زمره استراتژی‌های برنامه چهارم توسعه می‌باشد.
▪ گفت‌وگو با دكتر مهدی فرقانی رییس دانشكده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
دكتر مهدی فرقانی استاد ارتباطات و روزنامه‌نگاری و رییس دانشكده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی نیز در توضیح چالش‌های عمده حوزه فناوری‌های نوین ارتباطات و اطلاعات می‌گوید: بزرگترین چالشی كه ارتباطات نوین در دنیای كنونی با آن مواجه است شكاف دیجیتال است. عدم دسترسی همگان به فناوری‌های نوین ارتباطی یكی از عوامل ایجاد این شكاف است. تا زمانی كه كاربران بتوانند براحتی به جای تهیه روزنامه یا استفاده از رادیو و تلویزیون به اینترنت دسترسی داشته باشند راه بسیاری باقی است و همین هم باعث عمیقتر شدن این شكاف میشود.دكتر فرقانی با اشاره به اینكه در حال حاضر دسترسی به اینترنت بیشتر جنبه فنی دارد و این مساله نمی‌تواند به تنهایی خیلی از مشكلات و مسائل را حل كند می‌گوید اگر محتواهایی كه تولید میشود پاسخگوی نیاز انسان جدید در جامعه معرفتی و دانایی‌محور نباشد، صرف ارایه اطلاعات آن هم به صورت فیلتر شده مشكلی را ازجامعه بشری حل نمی‌كند.
محتوا بخش بسیار مهمی از ابزارهای نوین ارتباطاتی را تشكیل می‌دهد و اگر ما فرض كنیم همه افراد بتوانند به اینترنت دسترسی یابند سوال این است كه به چه محتوایی، با چه كیفیت و چه نوع تاثیرگذاری بر كیفیت و شیوه زندگی انسان دست می‌یابند. چون اگر محتوا نتواند بر بهبود كیفی زندگی بشری تاثیری بگذارد و علی‌رغم دسترسی آسان به فناوری‌های نوین ارتباطی چون اینترنت مشكلی را از سر راه بردارد فاقد ارزش و اعتبار خواهد بود.
رییس دانشكده ارتباطات دانشگاه علامه با عنوان این كه عدم دسترسی آسان و محتوای ابزارهای نوین ارتباطی چالش‌های عمده‌یی است كه این حوزه در پیش دارد می‌افزاید: به نظر می‌رسد جهان از جامعه اطلاعاتی وارد جامعه دانایی و معرفتی میشود و اصولا یك تحول اجتماعی و فرهنگی در دنیا در حال وقوع است كه فناوری‌های نوین باید بتوانند به این چالش جدید پاسخ دهند.استاد ارتباطات دانشگاه علامه پیرامون این مساله كه چگونه ارتباطات می‌تواند در خدمت توسعه انسانی قرار بگیرد تاكید می‌كند كه تولید علم باید افزایش یابد، تولید علم جهانی و بشری تلقی شود و در انحصار یك جامعه و كشور خاص نباشد. در واقع تولید علم باید در خدمت غنابخشی به تولید محتوا قرار گیرد چرا كه محتوای علمی است كه می‌تواند امروز در خدمت توسعه جوامع انسانی باشد.دكتر فرقانی: بزرگترین چالشی كه ارتباطات نوین در دنیای كنونی با آن مواجه است، شكاف دیجیتال است و عدم دسترسی همگان به فناوری‌های نوین ارتباطی یكی از عوامل اصلی ایجاد این شكاف است دكتر مرادی: برخلاف دهه‌های پیشین كه تكنولوژی ارتباطات و اطلاعات به عنوان ابزار توسعه و رشد كشورها قلمداد می‌شد، امروز خود محور و اهرم توسعه تلقی میشود.دكتر فرقانی: اگر محتوایی كه تولید میشود پاسخگوی نیاز انسان جدید در جامعه معرفتی و دانایی‌محور نباشد، صرف ارایه اطلاعات آن هم به صورت فیلتر شده مشكلی را از جامعه بشری حل نمی‌كند.
● نقش راهبردی رسانه در دنیای امروز
رییس شورای پژوهشی و سیاستگذاری مركز پژوهش های ارتباطات، در خصوص نقش راهبردی رسانه‌ها در دنیای امروز می گوید: «برای كاربرد بهتر وسایل ارتباط جمعی و تكنولوژی های نوین اطلاعات و ارتباطات و در نتیجه ایفای نقش راهبردی آنها در جامعه، نیازمند تشكیل یك نهاد شورای عالی هماهنگی ارتباطات هستیم.»
«دكتر كاظم معتمدنژاد» گفت: «بدون تردید وسایل ارتباط جمعی و تكنولوژی های نوین اطلاعات و ارتباطات در تحول جوامع نقش بسیار مهمی دارند و حتی می توان گفت از بعد تاریخی همواره ارتباطات این نقش را بر عهده داشته و در دنیای كنونی نیز با توجه به رشد و توسعه تكنولوژی های ارتباطی این امر گسترش یافته است.» پدر علوم ارتباطات ایران گفت: «باید برای استفاده بهتر از این نقش وسایل ارتباط جمعی در جوامع معاصر به آینده نگری بپردازیم چراكه آینده نگری ایجاب می كند كه درباره نقش های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی رسانه‌ها و تكنولوژی های نوین اطلاعات و ارتباطات مطالعه و تحقیق صورت پذیرد و به عبارت دیگر باید پژوهشگری در این زمینه انجام گیرد و بر مبنای پژوهشگری از سوی سازمان‌های دولتی مربوط سیاستگذاری و قانونگذاری شود و در نتیجه بر این اساس برنامه ریزی هم درباره توسعه ارتباطات و هم نقش ارتباطات در توسعه انجام پذیرد.»
او افزود: «مرحله آخر در این زمینه پس از پشت سر گذاشتن این مراحل، ارزیابی اجرای برنامه هاست كه می‌توان این فرآیند را درباره برنامه های كوتاه مدت، میان مدت و درازمدت به اجرا گذاشت.»
به عقیده این استاد ارتباطات، آینده نگری در ارتباطات و وسایل ارتباط جمعی باید با توجه به اصول و معیارهای كنونی جهان و بویژه بر اساس مصوبات یونسكو، اعلامیه اصول اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی و سمینارهای منطقه‌یی در نظر گرفته شود، بنابراین برای پیشبرد رسانه های آزاد، مستقل و كثرت گرا در كشور باید عملكرد رسانه های همگانی بر این سه اصل استوار باشد.
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست