سهم سازمان انرژی اتمی از پسماندها

مواد رادیواکتیو به‌صورت گسترده در مراکز درمانی و تشخیصی به‌کار گرفته می‌شوند. فرآیند امحای این زباله‌ها نسبت به دیگر پسماندها به‌دلیل تشعشعات مواد رادیواکتیو متفاوت است. برخی از مواد رادیواکتیو تا هزاران سال می‌توانند پرتودهی داشته باشند، اما نیمه عمر اکثر مواد رادیواکتیو مورد مصرف در پزشکی در حدود چند ساعت تا چند روز است. پس از گذشت ۱۰ نیمه عمر، پرتوزائی ماده رادیواکتیو بسیار کاهش یافته و به ۱۰۰۰/۱ رادیواکتیویته خود می‌رسد.
بنابراین پس از گذشت ۱۰ نیمه عمر، این مواد تبدیل به مواد زائد معمولی می‌شوند و می‌توان آنها را به روش‌های معمولی دفع کرد. مهندس مهدی اتحادیان، مدیرکل دفتر پسماندداری هسته‌ای سازمان انرژی اتمی با اشاره به نیمه عمر کوتاه مواد رادیواکتیو پزشکی گفت: ”در گذشته چون مراکز درمانی و تشخیص آگاهی کافی نسبت به زباله‌های رادیواکتیو نداشتند، جمع‌آوری و جداسازی زباله‌های همه مراکز درمانی تشخیص کشور به‌عهده سازمان انرژی اتمی بود. اما اخیراً براساس دستورالعملی که سازمان حفاظت در برابر اشعه ارائه کرده است، اگر میزان این پسماندها، از حد معینی پائین‌تر باشد، خود مراکز می‌توانند پس از گذشت ۱۰ نیمه عمر آن ماده رادیواکتیو را همراه با زباله‌های عادی دفع نمایند. به‌عنوان نمونه رادیوکیت‌های مورد استفاده در آزمایشگاه‌ها، طول عمر کوتاهی دارند، بنابراین پس از نگهداری ماده رادیواکتیو پس از چند روز در آزمایشگاه، نیمه عمر آن می‌گذرد و می‌توان آن‌را به روش‌های معمولی دفع کرد.“
زباله‌های رادیواکتیو نیز مانند دیگر زباله‌ها در کیسه‌های مخصوص کدبندی شده نگهداری می‌شوند. زباله‌های رادیواکتیو فاسد شده و غیرعفونی را می‌توان در کیسه‌های پلاستیکی سیاه قرار دارد و دفن بهداشتی کرد. زباله‌های رادیواکتیو فاسد شده و عفونی را باید در کیسه‌های پلاستیکی زرد قرار داد، ابتدا ضدعفونی و سپس دفن بهداشتی کرد. سپس کیسه‌های پلاستیکی حاوی زباله‌های رادیواکتیو را باید درون ظرف فلزی قرار داد و روی آنها را برچسب‌گذاری کرد (میزان حجم رادیواکتیو و زمان لازم برای نگهداری روی برچسب‌ها قید شود).
روی ظرف علامت رادیواکتیو و عنوان ”زباله رادیواکتیو“ نیز باید ذکر شود. سپس ظروف را درون اتاقک‌های انبار قرارداده و تا زمان دفع، در انبار نگهداری کرد. به گفته مهندس اتحادیان، طبق دستورالعمل بخش حفاظت در برابر اشعه سازمان انرژی اتمی، اگر اکتیویته چشمه یا مواد رادیواکتیو مرکزی کم‌تر از حد معینی باشد، پسماند آنها از نگهداری انرژی اتمی معاف است، اما اگر میزان رادیواکتیو از این مقدار بالاتر باشد، در محدود clearance قرار می‌گیرند و پسماند آنها باید طبق ضوابط انرژی اتمی دفع گردد.
این پسماندها به‌صورت متناوب توسط سازمان انرژی اتمی از این مراکز جمع‌آوری می‌شود. اتحادیان در این‌باره گفت: ”وسیله‌ای که برای جمع‌آوری این زباله‌ها در نظر گرفته می‌شود، سرب‌کوبی شده و برای این‌کار طراحی شده است. این ماشین در یک برنامه زمان‌بندی شده، پسماندهای مراکز موردنظر را جمع‌آوری می‌کند. پس از آن عمل جداسازی پسماندها انجام می‌شود و مواد پلاستیکی، شیشه، فلزات و کاغذ تفکیک می‌گردد. پس از جداسازی دستمال، کاغذ و پلاستیک به نسبت مشخصی در زباله‌سوز سوزانده شده و خاکستر آن که حجم بسیار کمی دارد، در بشکه‌های ویژه‌ای تثبیت می‌گردد، این بشکه‌ها در انبارهای مخصوص نگه‌داری می‌شود تا تشعشعات رادیواکتیو به حد مجاز برسد.“
لازم به ذکر است که زباله‌سوز مخصوص مواد رادیواکتیو در اصفهان قرار دارد و پسماندهای رادیواکتیو برای سوزاندن به این مرکز ارسال می‌شود.

منبع : ماهنامه مهندسی پزشکی