تاریخچه ساخت برج‌های دنیا

مشخص نیست بشر از چه دورانی به ساختن بناهای بلند علاقه پیدا کرده است اما بر اساس آنچه از تورات بر می‌آید پسران نوح به قصد راهیابی به جبروت یهوه (خداوند) برجی ۷ طبقه را در بابل بنا کردند که با نازل شدن عذاب خداوندی به صورت زلزله‌ای مهیب منهدم گردید. با پیشرفت دانش بشری در حوزه علوم مهندسی کم‌کم این آرزوی بشر محقق گردید. با وجود اینکه طی قرون بعد از رنسانس دانش مهندسی به پیشرفت‌های زیادی نایل گردید اما تا قرن ۱۹، بشر فقط توانسته بود تا ۱۶ طبقه در آسمان بالا رود و با وجود مصالح ساختمانی آن دوران پیشروی بیشتر از این حد ناممکن به نظر می‌آمد. چون اکثر ساختمان‌ها با سیستم دیوارهای باربر بنا می‌گردیدند با زیاد شدن تعداد طبقات، ضخامت جرزها در طبقات پایینی به شدت زیاد می‌شد. با دست‌یابی بشر به فن‌آوری تولید فولاد نرمه ساختمانی و جایگزینی مقاطع فولادی نورد شده با قطعات چدنی اندک اندک ساختمان‌ها قد کشیدند. مهم‌ترین جهش در این زمینه را آسـمانخراش Woolworth Building ایجاد کرد. این ساختمان که اولین آسمانخراش به معنای واقعی است در روز ۱۷ نوامبر ۱۹۱۳ بعد از ۳ سال کار بی‌وقفه در محله منهتن نیویورک افتتاح گردید. این ساختمان ۵۷ طبقه‌ی ۲۴۱ متری دارای اسکلت فولادی سنگین و معماری سبک نئوگوتیک با هزینه‌ای بالغ بر ۱۳ میلیون دلار بنا گردید. این بنا با وجود بیش از ۹۰ سال عمر هنوز پابرجاست و از آن استفاده می‌گردد.
آسمانخراش Trump Building با ۲۸۳ متر ارتفاع و ۷۱ طبقه در نیویورک برای مدت کوتاهی در سال ۱۹۳۰ لقب بلندترین ساختمان جهان را از آن خود کرد.
در سال ۱۹۲۸ والتر کرایسلر از معمارش وان آلن خواست برای او بلندترین ساختمان جهان را طراحی نماید. عملیات ساختمانی روز ۱۹ سپتامبر ۱۹۲۸ آغاز شد. معمار ساختمان همه را غافلگیر کرد چرا که پس از اتمام سازه ساختمان یک مخروط پیش ساخته ۵۶ متری به داخل سایت حمل شد و ظرف ۹۰ دقیقه به بالای اسکلت برج منتقل گشت و به آن نصب گردید. با وجود اختلاف‌های مالی که بین کرایسلر و وان آلن پیش‌ آمد، برج کرایسلر در ۲۸ مه ۱۹۳۰ در محله منهتن نیویورک افتتاح گردید. برج کرایسلر با ۷۷ طبقه و ۳۱۹ متر ارتفاع، مرتفع‌ترین سازه ساخت دست بشر آن دوران یعنی برج ایفل را هم پشت سر گذاشت.
سرمستی والتر کرایسلر از داشتن بلندترین ساختمان جهان دیری نپایید. در اواخر سال ۱۹۲۹ کمپانی Empire State هتل ۱۶ طبقه‌ی والدورف آستریا را در منهتن نیویورک خریداری کرد و آن را تخریب نمود. این شرکت قصد کرد آسمانخراشی را به نام Empire State بنا و رقیب را از میدان به در کند. عملیات خاکبرداری روز ۲۲ ژانویه ۱۹۳۰ آغاز شد و حفاری در زمینی به وسعت ۷۲۴۰ متر مربع تا عمق ۲۷ متری ظرف کمتر از ۵۰ روز به اتمام رسید و متعاقبا کار ساخت پی و نصب اسکلت فولادی ۶۰ هزار تنی آن آغاز گشت. ظرف ۲۳ هفته (با سرعت ۵/۴ طبقه در هفته) این اسکلت بسیار سنگین با اتصالات کاملا پرچی برپا شد! و این در حالیست که تنها ۷ سال از انتشار اولین مقررات طراحی سازه‌های فولادی توسط موسسه AISC ــ که تنها ۹ صفحه داشت ــ می‌گذشت. در اثنا اوج گرفتن اسکلت، عملیات بنایی طبقات زیرین با سرعت اعجاب‌آوری در حال انجام بود. ۱۰ میلیون آجر در عملیات بنایی به کار بسته شد. یک معدن بزرگ سنگ آهک در ایندیانا کار تهیه سنگ‌های نمای را بر عهده گرفت و در حدود ۵۷۰۰ متر مکعب سنگ آهک تزیینی نما را به کارگاه تحویل داد. ساخت نمای ساختمان که با سبک Art Deco طراحی شده بود ۸ ماه به طول انجامید. ۶۵۰۰ پنجره، ۷۳ آسانسور ساخت شرکت Otis و ۸ پله برقی در ساختمان نصب شد. ۱۱۵ کیلومتر لوله کشی آب، ۷۶۲ کیلومتر سیم‌کشی برق نیز همزمان با سایر امور در حال انجام بود. ۷ میلیون ساعت کارگر کار صورت گرفت تا عملیات اجرایی در ظرف ۱ سال و ۴۵ روز و زودتر از موعد مقرر به پایان برسد.
سر انجام این بنای ۱۰۲ طبقه‌ا‌ی ۳۸۱ متری با وزنی در حدود ۳۶۵ هزار تن که ساخته شدن در اوج دوران رکود اقتصادی با صرف هزینه‌ای بالغ بر ۴۱ میلیون دلار بیشتر به یک افسانه می‌ماند، در روز ۱۳ نوامبر ۱۹۳۱ افتتاح شد و تا مدت‌ها چشم همگان را خیره کرد. عزم، اراده، دانش مهندسی و مدیریت قوی ناشدنی را شدنی کرد. ساختمان Empire State هم اکنون به عنوان یکی از بناهای ثبت شده تاریخی به شمار می‌رود و تا کنون بیش از ۱۱۷ میلیون بازدید کننده از آن دیدن به عمل آورده است.
در روز یکشنبه ۲۸ جولای ۱۹۴۵ برخورد بمب‌افکن B-۲۵ نیروی هوایی امریکا به طبقه‌ی ۷۹ ام این برج ۱۴ نفر را از بین برد اما در پایداری ساختمان هیچ خللی ایجاد نگردید و صاحبان برج از نیروی هوایی تقاضای غرامت ۱ میلیون دلاری نمودند. به دلیل اینکه شهر نیویورک با توجه به موقعیت ساحلی‌اش محلی بادخیز محسوب می‌گردد، ساختمان در برابر حرکت جانبی کنترل شده (برای حداکثر سرعت باد ۱۷۶ کیلومتر در ساعت) و هم کنون نیز با گذشت ۷۲ سال همچنان پایدار و استوار است. بر بالای ساختمان برج، آنتن‌های تلویزیونی و مخابراتی نصب گردیده که ارتفاع برج را به ۴۴۲ متر می‌رساند. هزینه ساخت برج Empire State آنچنان بالا بود که تا ۴۰ سال بعد که فضلور خان با ارائه تئوری معروف سازه‌های لوله، بهای تمام شده اسکلت بنا را پایین آورد، کسی جرات ساخت چنین ساختمان‌هایی را نداشت و در این مدت بلندترین ساختمان جهان به شمار می‌آمد. با ارائه تئوری فضلور خان در اواسط دهه‌ی ۶۰، ساختمان‌های غول‌آسایی چون برج‌های دوقلوهای مرکز تجارت جهانی (۴۱۱ متر) و برج سیرز (۴۴۲ متر) در اوایل دهه‌ی ۷۰ سر از آسمان‌ها در آوردند. اکنون برج‌های دوقلوی پتروناس در پایتخت مالزی با ۴۵۲ متر ارتفاع، رکورد بلندترین ساختمان اداری جهان را در دست دارند.

اسماعیل محمدی
http://www.mohandesi-sakhteman.blogfa.com