قهرمانان هالیوود بر دوش دانش‌آموزان ایرانی به مدرسه می‌روند‌

باربی، مرد عنکبوتی، سوپرمن، لاک‌پشت‌های نینجا، ربات‌ها، خانواده رابینسون و غیره، اینها اسامی شخصیت‌ها ‌و قهرمان‌های داستان‌های کارتونی و سینمایی دنیای امروز هستند که از آن سوی آب‌ها، با رنگ و لعاب زیبا و ‌دلفریب، خود را به پشت ویترین مغازه‌های شهرهای ما رسانده‌اند و بر روی دوش کودکان و نوجوانان ما وارد ‌مدارس شوند. حضور پر رنگ این شخصیت‌ها در بازار داغ کیف و لوازم التحریر مدارس، هر سال در حالی رخ می‌دهد که ‌جای خالی شخصیت‌ها و الگوهای ایرانی و بومی در این عرصه از یک سو و انفعال و کم‌توجهی فضای فرهنگی و ‌اجتماعی جامعه به آن از سوی دیگر، به یک امر بدیهی و عادی تبدیل شده است. اما باید در نظر داشت، موضوعی ‌که متاسفانه حتی از دید برخی کارشناسان و جامعه شناسان کم اهمیت و سطحی تلقی می‌شود، با نگاه دقیق‌تر، ‌می‌تواند ابعاد گسترده و پیچیده‌تری را به خود اختصاص دهد.‌
مادر دوباره جامدادی پارچه‌ای صورتی رنگ را برانداز می‌کند، از مغازه‌دار سوال می‌کند: "جامدادی ‌صورتی فلزی ندارید؟" مغازه‌دار همراه با پاسخ منفی چند جامدادی دیگر را که هیچ کدام صورتی نیستند به او ‌پیشنهاد می‌دهد، اما مادر می‌گوید که چون کیف و لوازم‌التحریر دخترش صورتی رنگ است، جامدادی‌اش هم باید ‌صورتی باشد. صدای خواهش و التماس دختربچه دوباره بلند می‌شود و از مادرش می‌خواهد، همین جامدادی ‌پارچه‌ای صورتی رنگ را که عکس عروسک باربی دارد، برای او بخرد.‌ ‌در نگاهی که به درون کیسه لوازم‌التحریرش می‌اندازی، کیف صورتی با عکس باربی، خط کش صورتی باربی، ‌جعبه مداد رنگی باربی، لیوان باربی، دفتر خط دار و نقاشی باربی و حالا هم جامدادی باربی می‌بینی. لوازم ‌مدرسه برادرش هم کیف سورمه‌ای با تصویر مرد عنکبوتی، دفتر نقاشی با تصویر انیمیشن ربات‌ها، لیوان و ‌جامدادی فلزی مرد عنکبوتی بود که این مشخصات اغلب در مورد خانواده‌هایی که برای خرید به بازار تهران آمده ‌بودند، صدق می‌کرد. عکس باربی، مرد عنکبوتی، یانگوم، امپراطور دریا، لاکپشت‌های نینجا، سوپرمن، خانواده ‌رابینسون و ...، اما جای خالی تصاویر شخصیت‌های ایرانی، مثل دارا و سارا، نه تنها در تمامی وسائل خریداری ‌شده توسط آن خانواده‌ها، بلکه تقریبا در همه مغازه‌های بازار بزرگ تهران به وضوح قابل مشاهده بود.‌
● باربی، اسب تروای فرهنگی غرب‌ ‌
باربی، اسم خلاصه شده باربارا، دختر کوچک رئیس کمپانی "متل" است که در سال ۱۹۴۵ شروع به تولید این ‌عروسک کرد و به زودی در صف اول اسباب‌بازی دختران در غرب قرار گرفت. در سال ۱۹۵۹ هر عروسک ‌باربی به قیمت سه دلار فروخته می شد؛ اما اکنون هر عروسک باربی اصل ساخت کمپانی متل، ۴۵۰۰ دلار قیمت ‌دارد.‌ ‌باربی تا کنون بیش از ۵۰۰ بار در نقش‌ها و شخصیت‌های متفاوت مثل پرستار، افسر پلیس، آموزگار، پزشک، ‌دندانپزشک، دامپزشک، خواننده، ژیمناستیک کار، کارآگاه، افسر نیروی دریایی، افسر خلبان، مهماندار هواپیما، دزد، ‌گدا و... عرضه شده که این شخصیت پردازی‌ها، برای کارکردهای تربیتی این عروسک است.‌ ‌به گفته برخی کارشناسان جامعه‌شناس و روانشناس، بلوغ زودرس، سوءتغذیه، مصرف‌گرایی و تجمل بخشی از ‌تاثیرات فرهنگی است که باربی به همراه خود وارد جامعه می‌کند.‌ ‌اما در کشور ما شخصیت‌های طراحی شده بومی (دارا و سارا) را آن هم با جست‌وجو در راسته کیف و لوازم ‌التحریر بازار تهران شاید فقط در چند مغازه می‌توان پیدا کرد که مغازه‌داران، آنها را به درخواست مشتریان از ‌پستوی مغازه‌شان بیرون می‌کشیدند و نشان می‌دادند.‌ ‌طراحی، رنگ، کیفیت ظاهری و حتی قیمت این محصولات، در همان نگاه اول ذوق متقاضی که همان کودکان و ‌نوجوانان است را کور می‌کرد و طبیعی است که در مقابل انبوهی از طرح‌ها و رنگ‌های جذاب باربی و ‌دوستانش، آگاهانه یا ناآگاهانه، دارا و سارا از ویترین مغازه‌ها به پستو منتقل شوند.‌
‌تقریبا همه خانواده‌ها نیز دلیل استفاده نکردن از لوازم‌التحریر با تصاویر دارا و سارا را، نداشتن اطلاعات کافی ‌نسبت به این شخصیت‌ها و در مواقعی بی‌کیفیت بودن این محصولات خواندند و اینکه این لوازم، به لحاظ بصری، ‌تمایلی را برای فرزندانشان ایجاد نمی‌کند، به طوری که دانش‌آموزان علاقه داشتند، لوازمی را خریداری کنند که ‌تصاویر قهرمانان و شخصیت‌های اصلی و تاثیرگذار داستان‌ها و کارتون‌های بین‌المللی و جهانی را روی خود ‌داشته باشند.‌ ‌برای هیچکدام از این خانواده‌ها فرقی نداشت که تصویر روی لوازم التحریر فرزندانشان خارجی باشد یا داخلی، ‌بلکه کیفیت، دوام، زیبایی، قیمت مناسب، ملاک‌های مهم انتخاب و خرید آن‌ها بود.‌ ‌

منبع : روزنامه آفتاب یزد