ارّه - SAW

سال تولید : ۲۰۰۴
کشور تولیدکننده : آمریکا
محصول : گرگ هافمن، مارک برگ و اورن کولس
کارگردان : جیمز ون
فیلمنامه‌نویس : لی وانل، برمبنای داستانی نوشتهٔ جیمز ون و وانل
فیلمبردار : دیوید آرمسترانگ
آهنگساز(موسیقی متن) : چارلی کلاوزر
هنرپیشگان : کری الوز، دَنی گلاور، مانیکا پاتر، مایکل امرسن، توبین بل، مکنزی وگا، شونی اسمیت و وانل
نوع فیلم : رنگی، ۱۰۲ دقیقه


̎آدام̎ (وانل)، مردی جوان، چشم که باز می‌کند خود را زنجیرشده به دیوار یک دستشوئی نیمه‌ویرانه می‌یابد و سر درنمی‌آورد چه‌طور سروکارش به آن‌جا افتاده است. ̎لارسن گوردونِ̎ جراح (الوز) را نیز به دیوار مقابل زنجیر کرده‌اند. بین آن دو جسدی غرقه به خون و یک اسلحه و دیکتافونی قرار دارد. هر دو مرد، نواری در جیب دارند. به ̎آدام̎ می‌گویند علت آن‌جا بودنش، دل‌مردگی و بی‌تفاوتی‌اش است. به ̎لارسن̎ می‌گویند باید ̎آدام̎ را تا ساعت شش بکشد اگر نه همسرش، ̎آلیسن̎ (پاتر)، و دختر، ̎دایانا̎ (وگا) به قتل خواهند رسید. دو مرد، ارّه‌هائی پیدا می‌کنند که در مقابل زنجیر و دست‌بند، کارآئی ندارند. بعداً تلفن سیاری پیدا می‌کنند که فقط پیام دریافت می‌کند. ̎لارسن̎ فکر می‌کند که آن دو به اسارت ̎قاتل جیگساو̎ درآمده‌اند ـ مردی که قربانی‌هایش را در دام‌های وحشتناکی می‌اندازد و قربانی‌ها، یا باید فرار کنند یا بمیرند. این قاتل قربانی‌هایش را شکنجه می‌دهد تا یادشان دهد که قدر زندگی‌شان را بدانند. پیش‌ترها، ̎کارآگاه تپ̎ (گلاور) تصور می‌کرده که ̎لارسن̎، همان قاتل باشد. ̎تپ̎ قاتل را در یک کارخانهٔ مانکن‌سازی گیر می‌اندازد و قاتل از دستش فرار می‌کند. ̎سینگ̎، هم‌کار ̎تپ̎ در همان درگیری کشته شده است. آشکار می‌شود که ̎آدام̎ عکاس خلافکاری است که به او پول داده بودند تا از شیطنت‌های ̎لارسن̎ عکس بگیرد. پلیس، سرانجام ̎لارسن̎ را بی‌گناه شناخته ولی ̎آدام̎ کماکان به مقصر بودنِ ̎لارسن̎ اعتقاد دارد. ̎تپ̎، خانهٔ ̎لارسن̎ را تحت نظر می‌گیرد و وقتی سروصداهائی می‌شوند به‌زور وارد خانه می‌شود و می‌بیند ̎آلیسن̎ و ̎دایانا̎ با ̎زپ̎ (امرسن)، یکی از کارگرهای بیمارستانِ ̎لارسن̎ درگیر شده‌اند. ̎تپ̎، مادر و دختر را نجات می‌دهد و ̎زپ̎ را تا کانال فاضلابی تعقیب می‌کند و ̎زپ̎ در آن‌جا او را می‌کشد. ̎لارسن̎ که به کمک تلفن سیار در جریان آن درگیری‌ها قرار گرفته، دیوانه می‌شود. او پایش را ارّه می‌کند و اسلحه را برمی‌دارد و به طرف ̎آدام̎ شلیک می‌کند. ̎زپ̎ وارد می‌شود و ̎آدام̎ مجروح او را تا سرحد مرگ می‌زند. ̎لارسن̎ به ̎آدام̎ می‌گوید که دنبال کمک می‌رود. ̎آدام̎ دیکتافونی را که روی جسد ̎زپ̎ پیدا کرده، روشن می‌کند و پی می‌برد که کارگر بیمارستان برخلاف تصور قاتل اصلی نبوده است.
● این فیلم ترسناک کم‌هزینه و حسابی خون‌آلود، که در واقع محصول زوج جوان کارگردان/ نویسنده/ بازیگرش است، طی هجده روز فیلم‌برداری شده و با نمایش در جشنوارهٔ ساندنس اسم در کرد و شانس اکران عمومی در سینماها را یافت. به‌رغم ایدهٔ اصلی جالب فیلم (قاتلی که مستقیماً نمی‌کشد، بلکه قربانیانش را در موقعیت‌های بحرانی و با وسائل و دستگاهی عجیب و غریب به‌سوی خونریزی و مرگ هدایت می‌کند) و یکی دو صحنهٔ تأثیرگذار (فرار اسمیت که تنها قربانی نجات یافته از بازی‌های قاتل است)، ارّه اثری کلیشه‌ای و سطحی است که از شخصیت‌پردازی عمیق و پرداخت نو در صحنه‌های خشن بازمانده؛ گفت‌وگوهای ضعیف و بازی‌های ابتدائی (به‌خصوص زوج اصلی فیلم) فرصت جذاب شدن مضمون‌های متفاوت داستان و احساسات و رفتار متناقض و تکان‌دهندهٔ شخصیت‌ها را از بین برده، و شیوه‌های ویدئوکلیپ‌وار کارگردانی ون اغلب دم‌دستی و بی‌خاصیت و لحن و صحنه‌پردازی فیلم برای ایجاد ترس آنی و کم‌تأثیر است. پیچ‌های ناگهانی فیلم‌نامه گاهی تکانی به تماشاگر می‌دهد اما بیشتر گره‌افکنی‌ها و صحنه‌سازی‌های قاتل غیرقابل باور و زیادی فانتزی به نظر می‌رسند. فیلم نسبت به ژانر کاملاً خودآگاه (البته عاری از طنز) و سرشار از اشاره‌های پوشالی به آثار داریو آجنتو و وس کریون، و تقلید از فیلم‌هائی مانند هفت (دیوید فینچر، ۱۹۹۵)، قطاربازی (دَنی بویل، ۱۹۹۶) و ... است. در میان بازیگران فقط گلاور، در قالب پلیسی که از فهم در گیشه‌ها (و به‌خصوص خارج از ایالات متحد) کاملاً موفق بود و دو دنبالهٔ زودرس در پی داشت: ارّه ۲ (دارن لین باوسمن، ۲۰۰۵) با بازیِ بل و اسمیت در نقش ̎آماندا̎ که این‌جا یکی از شخصیت‌های اصلی است، و ارّه ۳ (باوسمن، ۲۰۰۶).