با امگا ۳ از کودکی تا پیری

اکثر افراد از خواص بیشمار اسیدهای چرب، بویژه امگا ۳ در حفظ سلامت بدن و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌‌های گوناگون و پیری زودرس اطلاع دارند اما کمتر کسی است که مقادیر کافی از این ماده با ارزش غذایی را در رژیم غذایی روزانه خود قرار دهد.
مطابق با تحقیقات انجام شده درصد کمی از افراد، از مقادیر مورد نیاز مصرف امگا ۳ در دوران‌های مختلف زندگی آگاهی داشته و از خواص گوناگون و تأثیرات مختلف آن در تمام سنین بهره‌مند هستند.
این ماده غذایی از لحظه تولد تا دوران سالمندی، مکمل ضروری برای حفظ سلامت و عملکرد اندام‌های مختلف بدن محسوب شده و فقر آن موجب پیدایش اختلالات و بیماری‌های متعدد می‌شود.
در صورتی که امگا ۳ به عنوان یک ماده غذایی ضروری از دوران کودکی متناسب با سن، جنس، اقلیم و شرایط فیزیکی و روحی فرد مصرف شود، فرد از ابتلا به بسیاری از بیماری‌های شایع مصون خواهد بود، چرا که این ماده غذایی با عملکرد بسیاری از سیستم‌ها و ارگان‌های بدن ارتباط مستقیم داشته و نقش مؤثر آن در بهبود عملکرد سیستم‌ها به اثبات رسیده است.
برای نمونه مطابق تحقیقات انجام شده یکی از خواص مهم امگا ۳ تأثیرات ضد التهابی آن است.
بسیاری از بیماری‌ها نظیر بیماری‌های قلبی و عروقی و آرتریت با افزایش میزان التهاب در این نواحی ارتباط مستقیم دارد. مصرف امگا ۳ با کاهش التهاب اندام‌ها از ابتلا به بیماری‌های مزمنی که اشاره شد، پیشگیری می‌کند.
● بدو تولد
امگا ۳ یکی از معدود مواد غذایی ضروری برای حفظ سلامتی بدن بوده که نیاز به مصرف آن از دوران جنینی تا سالمندی احساس می‌شود.
مطابق با آخرین تحقیقات انجام شده تغذیه از مواد غذایی غنی از اسید چرب امگا ۳ در دوران جنینی و نوزادی نقش مهمی در تکامل برخی مهارت‌های شناختی و رفتاری، نظیر هماهنگ بودن چشم‌ها و دست‌ها، قدرت تمرکز، روابط اجتماعی و بهره هوشی ایفا می‌کند.
مطالعات نشان می‌دهد کودکانی که مادران آنها در دوران بارداری و شیردهی از منابع حاوی این اسید چرب تغذیه می‌کردند، در آزمایشاتی که در سن چهار سالگی به منظور تعیین بهره هوشی و رشد شناختی آنها انجام می‌گرفت نمرات بالاتری را در مقایسه با دیگر کودکان کسب کرده‌اند.
کاهش خطر ابتلا به آسم در کودکان و نوجوانان نتیجه تحقیق دیگری است که پژوهشگران پس از مطالعه روی دو هزار زن باردار بدان دست یافته‌اند.
این تحقیق نشان داد مادرانی که در دوران بارداری خود به طور مرتب روغن ماهی مصرف می‌کردند کودکان‌شان در سنین نوجوانی ۵۰ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به آسم و آلرژی قرار داشتند.
پیشگیری از به دنیا آوردن نوزادان نارس یا سقط جنین و کمک به تکامل اندام‌ها و سیستم عصبی در دوران جنینی از دیگر خواص اسید چرب امگا ۳ در دوران بارداری است.
● دوران کودکی
مطالعات نشان می‌دهد در خون کودکان مبتلا به بیش‌فعالی و ناهنجاری‌های رفتاری، میزان اسید چرب امگا ۳ کمتری در مقایسه با سایر کودکان وجود دارد و قرار دادن روغن ماهی در رژیم غذایی این دسته از کودکان می‌تواند به عنوان یک روش درمانی مناسب محسوب شود.
محققان معتقدند این مکمل غذایی در بهبود اختلالات رفتاری کودکان و کاهش فعالیت بیش از حد طبیعی و افزایش قدرت تمرکز آنها مؤثر است.
از دیگر فواید اسید چرب امگا ۳ می‌توان به پیشگیری و کاهش علائم افسردگی و گوشه‌گیری در کودکان و نوجوانان اشاره کرد. مطالعات انجام گرفته در این‌باره نشان می‌دهد مصرف روزانه یک قاشق چایخوری روغن ماهی در کودکان شش تا ۱۲ ساله مبتلا به افسردگی، علائم بیماری را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع دوم و اختلالات مجاری تنفسی، از دیگر خواص اسید چرب امگا ۳ در کودکان است. این ماده غذایی باکاهش تورم مجاری تنفسی، سبب کاهش ۲۰ درصدی احتمال ابتلا به آسم در کودکان مستعد می‌شود.
از طرف دیگر مطالعات نشان می‌دهد کودکان مبتلا به دیابت نوع دوم در رژیم غذایی خود کمتر امگا ۳ مصرف می‌کنند.
● دوران میانسالی
با افزایش سن، زمینه و احتمال ابتلا به برخی بیماری‌های شایع نظیر مشکلات قلبی و عروقی، سرطان، اختلالات روحی نظیر افسردگی و اضطراب افزایش پیدا می‌کند. مصرف امگا ۳ یکی از بهترین راهکارها برای پیشگیری از ابتلا به این دسته از بیماری‌ها است.
مطابق با تحقیقات انجام شده، افرادی که در هفته، دو وعده ماهی مصرف می‌کنند،
۵۵ درصد کمتر به سکته قلبی مبتلا می‌شوند. همچنین مصرف مکمل‌های امگا ۳ در طولانی مدت خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی را تا ۳۵ درصد کاهش می‌دهد.
این ماده غذایی ارزشمند، نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به سرطان سینه، پروستات، روده بزرگ و تخمدان دارد.
پیشگیری از ابتلا به افسردگی و کاهش علائم آن بویژه در سنین میانسالی و دوران یائسگی از دیگر تحقیقات انجام شده درخصوص خواص این اسید چرب است.
امگا ۳ نقش مهمی در ترشح و تنظیم ناقل‌های شیمیایی ایفا کرده و تحقیقات حاکی از آن است که کمبود این ماده در خون با افزایش احتمال ابتلا به افسردگی و اختلالات روانی و عصبی ارتباط مستقیم دارد.
قرار دادن منابع غنی از امگا ۳ در رژیم غذایی می‌تواند به عنوان داروی ضدافسردگی عمل کند و علائم ابتلا به اختلالات روانی نظیر جنون جوانی و اختلال دوقطبی را کاهش دهد.
برخی شواهد دیگر نشان می‌دهد مصرف امگا ۳ در کاهش درد و علائم ناشی از تغییرات هورمونی پیش از دوران قاعدگی مؤثر است.
● سالمندی
کلسترول و تری‌گلیسرید بالا، افزایش فشار خون، آرتریت روماتوئید، پوکی استخوان، درد مفاصل، اختلالات شناختی و آلزایمر از جمله مشکلات شایعی است که اکثر سالمندان از آن شکایت دارند. امگا ۳ به عنوان یک ماده غذایی ارزشمند، عامل مؤثری در پیشگیری و کاهش احتمال گرفتگی رگ‌ها، کاهش کلسترول و تری‌گلیسرید خون دارد.
تحقیقات نشان می‌دهد DHA و EPA موجود در اسید چرب امگا ۳، می‌تواند
تری گلیسرید خون را ۲۰ تا ۵۰ درصد کاهش دهد. میزان کاهش تری‌ گلیسرید، بستگی به میزان مصرف این ماده غذایی دارد. میزان مصرف امگا ۳ بهتر است طبق نظر پزشک متخصص با در نظر گرفتن جنس، سن و شرایط جسمانی فرد انجام شود.
تنظیم فشار خون از دیگر فواید مصرف مواد غذایی حاوی امگا ۳ است. محققان معتقدند افرادی که از مشکل فشار خون بالا رنج می‌برند با مصرف مرتب این ماده غذایی می‌توانند میزان فشار خون بدن خود را به سطح طبیعی برسانند.
● یکی دیگر از خواص اسید چرب
امگا ۳، کاهش علائم ابتلا به بیماری آرتریت روماتوئید نظیر خشکی مفاصل هنگام صبح و درد است. محققان معتقدند بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید باید مقادیر بیشتری از این ماده غذایی را مصرف کنند. مصرف
سه تا چهار گرم در روز می‌تواند نقش مؤثری در کاهش علائم بیماری داشته باشد.
پوکی استخوان از دیگر مشکلات شایع سالمندان بویژه زنان پس از ورود به دوران یائسگی است. تحقیقات نشان می‌دهد مصرف امگا ۳ با افزایش تراکم استخوانی و کاهش احتمال ابتلا به پوکی استخوان در سالمندان مؤثر است.
● منابع
ماهی از منابع غنی از DHA و EPA به‌ شمار می‌رود. دانه‌های گیاهی نظیر بذر کتان، روغن زیتون و سبزیجات برگ تیره نیز حاوی مقادیر فراوانی از اسید چرب امگا ۳ محسوب می‌شوند.
ماهی سالمون به دلیل داشتن مقادیر اندک جیوه، بهترین منبع امگا ۳ برای زنان باردار و شیرده محسوب می‌شود. محققان مصرف بیش از ۳۰۰ گرم را در هفته برای زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌کنند.
محصولات لبنی نظیر شیر، نان، تخم‌مرغ و روغن‌های گیاهی نیز حاوی مقادیر مختلفی از این اسید چرب هستند.
● چند نکته
مصرف مکمل‌های امگا ۳ ممکن است هنگام مصرف برخی داروها، تدافعات دارویی ایجاد کند، از این رو مصرف امگا ۳ به صورت مکمل‌های غذایی و در قالب کپسول‌های روغن ماهی، بهتر است تحت نظر پزشک معالج انجام شود. برای نمونه افراد مبتلا به اختلالات خونی که داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند، قبل از مصرف این مکمل‌ها بهتر است با پزشک مشورت کنند. همچنین مصرف مکمل‌های روغن ماهی در کودکان نیز باید تحت نظر پزشک انجام و میزان آن تعیین شود.
گفتنی است این ماده غذایی نظیر سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی فقط نقش پیشگیری‌کننده و در برخی موارد کمک به سایر روش‌های درمانی دارد و نباید جایگزین دارو و روش‌های درمانی شود.

مریم بهریان

منبع : روزنامه ایران