از <اسکولیوز> چه می دانید؟

در اسكولیوز اگر از پشت به ستون فقرات نگاه كنیم ستون فقرات به‌جای اینكه مسیری مستقیم را به سمت بالا طی كند به سمت راست یا چپ زاویه پیدا كرده است. بیماری اسكولیوز شاید برای خیلی از مردم چندان نام آشنایی نباشد، ولی كسانی كه به این بیماری مبتلا شده باشند، درد و عذاب ناشی از آن را به خوبی درك می‌كنند.اسكولیوز، یك ناراحتی مربوط به ستون فقرات است كه عمدتا كودكان را درگیر می‌كند. از هر هزار نفر كودك آمریكایی ۳ تا ۵ نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند كه شیوع نسبتا بالایی است.
ستون فقرات كج و معوج
تعریف‌اسكولیوز عبارت است از قوس جانبی ستون فقرات. این تعریف شاید كمی نامفهوم باشد. برای درك بهتر این بیماری بد نیست برخی مسایل روشن‌تر از روز را توضیح دهیم. اگر از پشت به ستون فقرات نگاه كنید می‌بینید كه صاف و مستقیم به سمت بالا رفته است.اگر هم از پهلو به ستون فقرات نگاه كنید، دو قوس بزرگ را خواهید دید. تحدب قوس پایینی یا قوس كمری به سمت شكم و تحدب قوس فوقانی به سمت پشت قرار گرفته‌اند. درحالی‌كه در اسكولیوز اگر از پشت به ستون فقرات نگاه كنیم، ستون فقرات به‌جای اینكه مسیری مستقیم را به سمت بالا طی كند، به سمت راست یا چپ زاویه پیدا كرده است. البته تشخیص این زاویه كار دشواری است و دید یك پزشك متخصص را طلب می‌‌كند.دكتر شهرام صادقی، متخصص طب فیزیكی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران در مورد این بیماری می‌گوید: <اسكولیوز عمدتا در كودكان و نوجوانان دیده می‌شود و در بزرگسالان نادر است. البته گاهی این بیماری مزمن و خاموش در بزرگسالی تشخیص داده می‌شود ولی منشاء ایجاد بیماری در همان كودكی بوده است.> دكتر صادقی می‌افزاید: <اسكولیوز در مراحل ابتدایی معمولا بدون درد است و به همین دلیل تشخیص آن برای بیمار دشوار خواهد بود. در نتیجه اهمیت معاینات منظم برای اطفال و بزرگسالان برای تشخیص بیماری واضح است.> این بیمار ی می‌تواند از حالت خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد كه در موارد خفیف فقط معاینات پیگیرانه كفایت می‌كند ولی در موارد شدید تنها راه درمان جراحی است.دكتر صادقی در مورد علایم اسكولیوز می‌گوید: <در این بیماری یك شانه می‌تواند بالاتر یا پایین‌تر از شانه دیگر قرار گیرد، همچنین ممكن است استخوان كتف به سمت عقب برآمده شود. لگن از حالت موازی خارج شده و یك سمت بالاتر از سمت دیگر قرار می‌گیرد. بدن نیز اصولا به یك سمت تمایل دارد.
علت؟معلوم نیست
علت ایجاد بیماری اسكولیوز شناخته شده نیست. برخی محققان، به امكان ارتباط بین استفاده نادرست از كوله‌پشتی و ایجاد اسكولیوز اشاره كرده‌اند ولی هیچ مدرك علمی مستندی برای تایید این ارتباط وجود ندارد. دكتر صادقی می‌گوید: <از دید علت‌شناختی، اسكولیوز را به دو گروه عمده تقسیم می‌كنند. درصد عمده‌ای از این بیماری بدون علت یا ایدئوپاتیك است و درصد كمی هم می‌تواند به‌دلیل اختلالات سیستم عصبی یا برخی اختلالات عضلانی ایجاد شود. تومورهای نخاعی، اشكال پیشرفته بیماری دوشن و بیماری فلج اطفال می‌توانند منجر به اسكولیوز شوند. این بیماری در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می‌تواند عوارض بسیار بدی را به‌دنبال خود داشته باشد.> دكتر صادقی می‌افزاید: <در عین حال این بیماری می‌تواند به‌طور وراثتی از والدین به كودكان انتقال یابد، ولی محققان هنوز ژن یا ژن‌های مرتبط با این بیماری را كشف نكرده‌اند.>حدود ۸۰ درصد موارد اسكولیوز بدون علامت بوده و قبل یا در طی دوران بلوغ ظاهر می‌شوند. دختران بیشتر از پسرها به این بیماری مبتلا شده و شدت این بیماری در دختران بیشتر است. هرچه كودك در سنین پایین‌تر به این بیماری مبتلا شود، احتمال پیشرفت و وخیم‌تر شدن بیماری بیشتر خواهد بود. در عین حال هرچه زاویه انحراف ستون فقرات بیشتر باشد، وضعیت بیماری بدتر خواهد بود و آخر اینكه اگر این انحراف ستون فقرات در ناحیه فوقانی ستون فقرات باشد خطر پیشرفت بیماری بیشتر خواهد بود.
دردسرها یكی یكی می آینددكتر صادقی در مورد عوارض بیماری می‌گوید: <این بیماری بدون درد پیشرفت می‌كند و امكان دارد به‌خاطر عدم تشخیص به موقع، یك قوس ۱۰ درجه به قوسی ۵۰ تا ۶۰ درجه تبدیل شود و آنگاه فقط باید از درمان‌های تهاجمی و خطرناك كمك گرفت. متاسفانه بی‌توجهی كودكان و والدین به انحنای ستون فقرات می‌تواند باعث پیشرفت آرام بیماری شود. این بیماری می‌تواند باعث مشكلات خطرناكی نظیر دردهای شدید كمر، مشكلات تنفسی، دفورمیتی‌های اسكلتی و صدمات قلب و ریه‌ شود.حال این سوال مطرح می‌شود كه اگر اسكولیوز بدون درد است، پس چرا باعث كمردردهای مزمن می‌شود؟ دكتر صادقی می‌گوید: <فرض كنید اسكولیوزكسی در ۱۵ سالگی تشخیص داده شود. در صورت عدم درمان، مثلا در سن ۵۰ سالگی، مشكلات جانبی دیگری آغاز می‌شود. بنابراین در درازمدت در این فرد عوارضی مثل درد پدیدار می‌شوند. اكثر عوارض بیماری مربوط به اسكولیوز درازمدت درمان نشده هستند.> او می‌افزاید: <درمان‌ دردهای ستون فقرات در افراد مبتلا به اسكولیوز به مراتب دشوارتر است.
تشخیص دیرهنگام،جراحی خطرناك
برای تشخیص بیماری معاینه فیزیكی و رادیوگرافیك بیماری لازم است. اگر قوس ستون فقرات بیشتر از ۱۰ درجه باشد، بیمار مبتلا به اسكولیوز است. برای تشخیص قطعی بیماری، رادیوگرافی الزامی است. دكتر صادقی می‌گوید: <این رادیوگرافی باید حتما به‌صورت ایستاده تهیه شود تا امكان اندازه‌گیری قوس ستون فقرات به‌طور صحیح امكان‌پذیر باشد.> درمان بیماری اسكولیوز ارتباط تام و تمامی با تشخیص زودرس آن دارد. دكتر صادقی ضمن تاكید بر تشخیص سریع و به موقع بیماری می‌گوید: <پزشكان برای بیمارانی با زاویه كمتر از ۲۰ درجه صرفا معاینات پیگیرانه را پیشنهاد می‌كنند. بیمارانی كه در حال رشد هستند هر ۳ تا ۶ ماه باید معاینه شوند و پزشك هرگونه تغییر و تشدید زاویه انحراف ستون فقرات را بررسی می‌‌كند. اگر قوس شدیدتر، شود یا از ابتدا بیشتر از ۲۰ درجه باشد باید از بریس‌های ارتوپدی یا در موارد شدیدتر از جراحی كمك گرفت. اگر قوس انحرافی ستون فقرات بین ۲۵ تا ۴۰ درجه باشد و بیمار، كودك در حال رشد باشد، پزشك استفاده از بریس را تجویز می‌كند.> دكتر صادقی در مورد بریس می‌افزاید: <توجه كنید كه این بریس‌ها بیماری را درمان نمی‌كنند بلكه از تشدید قوس جلوگیری می‌كنند. این درمان فقط در سنین رشد تجویز می‌شود و اگر بعد از خاتمه سن رشد میزان قوس افزایش نیافته بود، بیمار می‌تواند از این بریس‌ها در ادامه زندگی خود استفاده كند و معمولا محدودیتی برای انجام فعالیت‌های عادی وجود ندارد. اما اگر به‌هر دلیلی درمان بی‌نتیجه بود و قوس به درجه ۴۰ تا ۵۰ رسید یا از ابتدا در همان درجه قرار داشت، تنها راه درمان جراحی ستون مهره‌هاست. متاسفانه جراحی تصحیح اسكولیوز یكی از خطرناك‌ترین و پر‌عارضه‌ترین انواع جراحی‌ها در كودكان محسوب می‌شود. روش‌های درمانی دیگری هم نظیر تحریكات الكتریكی عضلات، روش‌های كایروپركتیك و ورزش‌ برای درمان این بیماری پیشنهاد شده است كه هیچ مدرك علمی دال بر مفید بودن آنها وجود ندارد.دكتر صادقی می‌گوید: <هیچ منبعی مفید بودن این روش‌ها را تایید نكرده است ولی معمولا متخصصان برای بهبود شرایط بدنی و روحی بیمار در مجموع، ورزش را تجویز می‌كنند. دقت كنید كه این ورزش برای درمان اسكولیوز نیست بلكه صرفا برای تقویت بدن بیمار است.

منبع : روزنامه سلامت