اپن‌سورس یک اکوسیستم است‌

این جنبش نرم‌افزاری با تقسیم‌شدن به شاخه‌های فرعی با محوریت نرم‌افزارهای كاربردی تجاری، باعث به‌وجود آمدن سرویس‌های ارزش افزوده مرتبط با این نرم‌افزارها شده و از همه مهم‌تر، توجه و علاقه سرمایه‌های سرگردان را نیز به‌خود جلب نموده‌ است .
هیجده ماه پیش سه نفر به‌نام‌های John Roberts ،Clint Oram و Jacob Taylor كه در شركتی به‌نام Epiphany نرم‌افزارهایی در زمینه خدمات به‌مشتریان و پشتیبانی می‌نوشتند، از كار خود استعفا دادند. این گروه سه نفره تصمیم داشتند با هدف قرار دادن همان بازار، اقدام به نوشتن برنامه‌ای جدید ولی این‌بار با استفاده از كدهای اپن سورس بنمایند. این‌كار سه ماه بیشتر طول نكشید و تا انتهای ماه چهارم یعنی در عرض یك‌ماه كل سرمایه لازم برای این‌كار تامین شد.
كمی بیش از یكسال بعد، شركت آنان به‌نام SugerCRM بیش از ۳۲۵ هزار نسخه از برنامه را به‌فروش رساند و پس از دور دوم جمع‌آوری سرمایه، ارزش شركت به ۷۵/۷ میلیون دلار افزایش یافت. عرضه رایگان نرم‌افزار، برای اداره شركتی كه با جذب سرمایه مالی شروع به‌كار نموده راه درستی نیست. اما Roberts و شركای او، طلایه‌دار مقصد بعدی جنبش اپن‌سورس، یعنی نرم‌افزارهای تجاری هستند.
وی به‌عنوان مدیرعامل این شركت می‌گوید: "تا آن‌زمان كسی در یك شركت كه زمینه كاری آن نرم‌افزارهای اپن سورس باشد ، سرمایه گذاری نكرده بود. كار ما در واقع حركتی زیربنایی بود".
جنبش اپن سورس در حال برداشتن قدم بزرگ دیگری روبه جلو است. شركت‌ها، سرمایه‌گذاران و بسیاری از تحلیلگران مطمئنند كه به‌زودی برای تمام نرم‌افزارهای تجاری شركت‌ها، در مقیاس میلیونی، جایگزین اپن‌سورس در دسترس خواهد بود. Ray Lane یكی ازشركای Kleiner Perkins Caufield ‌Byers و یكی از افراد باتجربه در زمینه نرم‌افزار می‌گوید : " فكر نمی‌كنم كه بتوان برای این كار، محدوده‌ای تعیین كرد".
▪ هربار یك گام به جلو
بسیاری ازسرمایه گذاران درعرض هجده ماه گذشته بیش از چهارصد میلیون دلار در پنجاه شركت درزمینه اپن سورس سرمایه‌گذاری كرده‌اند و این‌كار هنوز هم ادامه دارد. شاید این مبلغ پول زیادی به‌نظر نرسد، اما باید درنظرداشت كه این شركت‌ها به طرزی باورنكردنی سودآور هستند. دیگر نیازی نیست لشكری از كارمندان را به‌عنوان فروشنده یا مهندس استخدام نمایند. زیرا جامعه اپن‌سورس می تواند از پس تمام كارها بربیاید.
سرمایه‌گذاران زمینه‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری یافته‌اند.
از برنامه‌های هوشمند تجاری كه عملیات یك شركت را زیر نظر می‌گیرد گرفته، تا نرم‌افزارهای خاص و سفارشی همانند اجرای سیستم های كامپیوتری یك بیمارستان .
هر بار كه یك نرم‌افزار اپن‌سورس دانلود می‌شود، درواقع یك گام به شكسته شدن انحصار شركت‌هایی همچونSAP ، اوراكل و مایكروسافت، در زمینه نرم‌افزارهای تجاری نزدیك می‌شویم.
نرم‌افزاری كه یك شركت زمانی برای آن میلیون‌ها دلار هزینه می‌كرد، اكنون از طریق اینترنت به صورت رایگان دردسترس است و لازم نیست همانند خریدهای چندین میلیون دلاری، نگران تامین اعتبار باشیم. همچنین از آنجایی كه این نرم‌افزارها اپن سورسند، می‌توان آن‌ها را به صورت دلخواه تغییر داد یا سفارشی سازی نمود.
● اكوسیستم جدید
اكنون شاهد ظهور یك اكوسیستم جدید در اپن‌سورس هستیم. فشار زیادی برای تولید بیشتر نرم‌افزارهای كاربردی وجود دارد. اما این جنبش بسیار قوی است. شركت‌های خدمات فناوری نیز در حال تطبیق خود با نرم‌افزارهای اپن سورس هستند. SpikeSource را در نظربگیرید .
این شركت را Kim Polese مدیریت می‌كند. او موسس شركت Marimba و یكی ازتوسعه‌دهندگان اصلی نرم‌افزار جاوای سان‌مایكروسیستمز بود. SpikeSource تحت نظر Lane و در شركت Kleiner Perkins رشد نمود. Lane می گوید:" ما به شركت های كوچك اپن‌سورس مانند MySQL و JBossفكر می كردیم .
هركدام از این‌ها در واقع جزئی از یك معمای بزرگ هستند. ما گفتیم : چرا ما تمام این اجزای این معما را كنار هم نگذاریم و آن‌را حل نكنیم ؟"
SpikeSource و رقیب آن SourceLabs، هردو نقشی به‌عنوان یك واسطه برای شركت‌های بزرگ و همچنین پروژه‌های اپن‌سورس بر‌عهده دارند و وظیفه یافتن، تست كردن و ارزیابی ایده های مطرح شده از طرف صدها نفر از افراد را انجام می‌دهند.
كار بعدی آن‌ها، مشاوره با شركت ها در چگونگی به انجام رساندن پروژه‌های آنان است.آن‌ها درصورت بروز مشكلات، از این شركت‌ها پشتیبانی هم می‌كنند. حتی به منظور محافظت قانونی، شركت‌هایی مانند BlackDuckنیز تاسیس شده‌اند كه آن‌دسته از كدهای اپن‌سورسی كه یك شركت دانلود كرده است را مورد بررسی قرار می‌دهند تا از همه جوانب كار اطمینان حاصل كنند و از بروز مشكلات قانونی و حقوقی جلوگیری نمایند.
▪ طلایه‌داران‌
Charlie Brenner معاون ارشد مركز فناوری كاربردی شركت Fidelity كه مسئولیت مدیریت پروژه‌های اپن‌سورس را برعهده دارد، می‌گوید: "وقتی كه ما كار اپن‌سورس را شروع كردیم ، هیچ قانونی در این كار وجود نداشت" . او ادامه می دهد: "SpikeSource، مثال كاملی از شركت است كه آنچه را كه ما به صورت داخلی انجام داده‌ایم، به دنیای خارجی منعكس می‌كند و این برای ما بسیار ارزشمند است ".
سیستم عامل لینوكس كه درسال ۱۹۹۱ ظاهرشد، هدایت موج عظیم نرم‌افزار اپن‌سورس را برعهده گرفت. این برنامه كه هزاران داوطلب آن‌را توسعه داده‌اند، در حال حاضر ۴/۲ میلیارد دلار از بازار ۴۹ میلیارد دلاری سیستم عامل سرور را در اختیار دارد و پیش‌بینی می‌شود تا پنج سال آینده هرساله پانزده درصد به رشد آن افزوده شود.
در بازار مرورگرها نیز فایرفاكس قهرمان اپن سورس، هشت‌درصد از بازار را تسخیر نموده است. این در مقایسه با سهم ۸۷ درصدی اكسپلورر مایكروسافت بسیار ناچیز است . اما فایرفاكس رشد خوبی داشته و توانسته است درطول یك سال سهم بازار اینترنت اكسپلورر را به زیر نوددرصد برساند. باید گفت كه تاكنون هیچ شركتی نتوانسته بود تا این حد به غول ردموند (مایكروسافت) ضربه وارد كند.
▪ تاثیرات دیگر
در مرحله بعدی شركت‌هایی همچون MySQL ظهور نمودند كه برای تجارت بانك‌های اطلاعاتی اوراكل یك رقیب محسوب می‌شدند. شركتی مانند JBoss نیز با برنامه‌های دارای مجوز شركت BEA Systems و IBM، در زمینه نرم‌افزارهای سرور، به رقابت برخاستند. تاكنون این شركت‌ها اكثرا كوچك وخصوصی بوده‌اند. اما هر سال شاهد هستیم كه درآمدهای آن‌ها دو برابر و حتی سه برابر می شود.
بسیاری ازاین شركت‌ها درحال حاضربه خاطر هزینه‌های پایین عملیاتی تجارت اپن سورس، از سودآوری زیادی برخوردارند. تحلیلگران انتظاردارند درآمد شركت MySQL درسال جاری به چهل میلیون دلار برسد. Greg Gianforte مدیرعامل شركت RightNow Technologies كه میزبان نرم‌افزار مدیریت مراكز تلفن برای سازمان هاست می‌گوید : " ما احتمالا یكی ازمشتریان بزرگ آن‌ها هستیم. "Gianforte می‌گوید: شركت وی با اجرای كلی یك نرم‌افزار اپن‌سورس باعث پایین آوردن هزینه‌ها شده‌است.
او می‌گوید:" اپن سورس تاثیر چشمگیری بر سودآوری یك شركت دارد". اكنون هزینه‌های فناوری شركت وی كه شامل پرسنل، ارتباطات و تجهیزات است، تقریبا شش درصد درآمدها را تشكیل می‌دهد. اما با استفاده از نرم افزارهای دارای مجوز، این میزان حدود بیست‌درصد و در برخی از موارد برای نرم‌افزارهای گران‌قیمت بیش از چهل‌درصد خواهد بود.
▪ واژه طلایی
یك طرز تفكر طلایی در اپن‌سورس در حال شكل‌گیری است. بسیاری ازسرمایه گذاران مشتاقند تا راه پرسود بعدی را بیابند. آن‌ها در اینترنت به دنبال سایت‌هایی هستند كه روی پروژه‌های اپن‌سورس فعالیت می‌كنند. واژه اپن‌سورس را می‌توان در بسیاری از جلسات كه در سراسر جهان برگزار می‌شود، شنید.پس از آن‌كه Nick Sturiale یكی ازشركای موسسه مالی Sevin Rosen در شركت تازه‌كاری با نام XenSource كه سازنده نرم‌افزارهایی برای استفاده بهینه از قدرت كامپیوتر است، سرمایه‌گذاری نمود، و بیش از سی شركت دیگر نیز به وی ایده‌هایی در زمینه اپن سورس ارائه نموده‌اند. اما Sturiale روی هیچ‌یك ازآن‌ها سرمایه‌گذاری نكرد و خود او می‌گوید كه بیش از نصف آن‌ها اصلا ارزش ملاقات مجدد را نداشتند.
او می‌افزاید: "افراد و گروه‌های خیلی زیادی هستند كه دراین زمینه فعالیت می‌كنند و این اصلا خبرخوبی نیست ". او همچنین زیاد مطمئن نیست كه تمام سرمایه‌گذاری‌ها دراین زمینه ثمربخش باشند. وی می‌گوید: "تقاضای بسیاری برای كار در این زمینه وجود دارد. درحالی كه بازار اصلا از رشد خوبی برخوردار نیست ".
در حال حاضر برای قضاوت درباره میزان رشد این شركت‌ها و این‌كه آیا آن‌ها برگشت سرمایه خوبی دارند یا خیر، خیلی زود است. بسیاری از استراتژی‌های تجاری براساس عرضه رایگان این نرم‌افزارها ازطریق اینترنت، و پس از آن فروش نسخه كامل و تكمیل شده و یا اخذ هزینه‌هایی به‌عنوان آموزش، نگهداری و پشتیبانی قرار دارند.
اما در این میان بازدهی و سودآوری همچنان به‌عنوان یك مشكل باقی می‌ماند. درحالی‌كه طبق اعلام این شركت‌ها ، آمار دانلود برنامه‌های آن‌ها به ده‌ها هزار می رسد، اما تنها دو درصد از مشتریان بابت این نرم‌افزارها پول پرداخت می كنند . از این گذشته تحلیلگران هشدار می دهند با وجود اینكه شركت‌های نرم‌افزاری برای استمرار تجارت خود به اپن‌سورس تكیه می‌كنند، بازهم این موضوع دلیلی برای وجود بازار برای شركت‌های تولید‌كننده نرم‌افزارهای اپن سورس نخواهد بود .
البته موضوع امیدواركننده این‌است كه تعداد زیادی از شركت‌ها به خاطر رایگان بودن این‌دسته از نرم‌افزارها به امتحان آن خواهند پرداخت. طبیعت وب و جامعه اپن‌سورس باعث می‌شود شركت‌ها برای برنامه‌ریزی فروش خود به تشكیلات پرهزینه‌ای نیاز نداشته باشند.
این شركت‌ها به‌جای استخدام فروشندگان باتجربه و پرداخت حقوق بالا به آنان و همچنین صرف سرمایه و زمان، در بستن قراردادها با مدیرعامل‌هایی كه به همه چیز و همه‌جا مشكوك هستند، تنها كد نوشته شده برنامه‌های خود را روی اینترنت قرار می‌دهند. اغلب، برنامه‌نویسان در شركت ها، كدهای این نرم افزارها را برای تست دانلود می‌كنند و پس از آن، مزایا و كارایی این نرم‌افزارها دهان به‌دهان خواهد گشت. اكنون حتی شركت‌های تازه كاری مانند SugarCRM و JasperSoft نیز بدون آن‌كه حتی یك سكه برای بازاریابی هزینه كنند، روزانه ده‌ها هزار دانلود دارند.
▪ گوشه‌نشینان
برخی از شركت‌ها به خاطر هزینه اولیه پایین ترجیح می‌دهند در حاشیه این سرمایه‌گذاری پرخطر حركت كنند تا از تبعات منفی آن در امان بمانند. Digium و Compiere دو شركت قدیمی در زمینه تولید نرم‌افزار كه ضمنا از موفق‌ترین‌ها هم به‌حساب می‌آیند، هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری‌ای در این زمینه انجام‌نداده‌اند‌.
در‌واقع آن‌ها هیچ وقت به سرمایه‌گذاری احتیاجی هم ندارند. شاید این شركت‌ها هیچوقت به شركت‌های میلیارد دلاری تبدیل نشوند، اما حاشیه امن خوبی برای خود در این بازار به‌وجود آورده‌اند. Jorg Janke، بنیانگذار Compiere می‌گوید: بسیاری ازپیشنهادهایی سرمایه‌گذاران را رد كرده است .
این شركت، تولید كننده نرم‌افزار برنامه‌ریزی منابع سازمانی به‌صورت اپن‌سورس است. برنامه‌نویسی در این زمینه كار بسیار دشواری است . زیرا این‌گونه برنامه‌ها تمام فعالیت‌های یك شركت، از حسابداری گرفته تا تولید منابع انسانی را تحت كنترل قرارمی‌دهد.
این نرم‌افزارها معمولا به‌صورت سفارشی برای شركت‌ها نوشته می‌شوند و به‌همین خاطر نصب ونگهداری آن می‌تواند میلیون‌ها دلار هزینه در برداشته باشد. با این وجود ازسال ۱۹۹۹ تقریبا نهصد هزار نسخه از نرم‌افزار این شركت دانلود شده است.
Janke با این‌كه می‌داند شركت‌های بزرگ Compiere را به SAP یا اوراكل ترجیح نخواهند داد، اما درمیان شركت‌های متوسط جهان، جایگاه ویژه‌ای برای شركت خود به‌وجود آورده است. بیشتر این شركت‌ها در حال اداره چند تجارت كوچك درداخل خود هستند و نیازدارند برای كنترل عملیات خود از نرم‌افزارهای ارزان‌تر استفاده كنند. Janke می‌گوید ما این شركت ها را هدف نگرفتیم . آن‌ها خودشان ما را پیدا كردند.
▪ نیازمندی‌ها
درصد كمی از مشتریان شركت Compiere برای این شركت منبع درآمد محسوب می شوند . در واقع این شركت برای ایجاد تغییرات و سفارشی‌سازی‌هایی كه می‌بایست بر روی نرم‌افزارهایش انجام پذیرد، روی شبكه ای متشكل از شصت توزیع كننده و خرده فروش مستقل حساب می كند . درآمد حاصل از این كار ، گاه به پنجاه هزار دلار هم می رسد ، با این وجود Compiere تنها بخش كوچكی از آن را برمی‌دارد.
Janke می‌گوید: این شركت با هزینه‌های بالاسری بسیار كم، از سال ۲۰۰۳ تاكنون، سودآوری چشمگیری داشته و هر سال درآمدش دو برابر شده است. او می‌افزاید: " قرارنیست مدل تجاری ما دنیا را فتح كند یا سودآوری فوق‌العاده بالایی داشته باشیم، ما بیشتر مایلیم یك تجارت با دوام داشته باشیم ".
شركت هایی كه ازپشتیبانی مالی برخوردارند باید عملكرد بهتری داشته باشند. زیرا تنها درصد بسیار كمی از مشتریان، بابت دانلود نرم‌افزار پولی می‌پردازند، آن‌ها مجبور خواهند بود حجم فعالیت خود را از شركت‌های تازه كار، به مراتب بالاتر ببرند و این امر موجب نگرانی سرمایه‌گذاران می‌شود.
Danny Rimer از شركت سرمایه‌گذاری ایندكس یكی از سرمایه گذاران با شهامت در اپن‌سورس بوده است. او می‌گوید با سرمایه‌گذاری در MySQL و شركت Skype كه درزمینه انتقال صدا ازطریق اینترنت (VoIP) فعالیت دارد ، تاكنون از این مدل تجاری كه بر پایه دانلود رایگان قراردارد، ضربه نخورده است. وی خاطرنشان می كند كه موفق شدن در چنین تجارت‌هایی به سه چیز احتیاج دارد:
▪ نرم‌افزار مورد نظر باید مثل نرم‌افزار پایگاه‌داده های MySQL از نوع كالا باشد.
▪ نرم‌افزار مورد نظر باید به گونه‌ای باشد كه شركت‌های معمولی پیش از این‌كه گزینه‌های دیگری را مدنظر قراردهند بدانند كه چرا به آن احتیاج دارند.
▪ این نرم‌افزار به بازاری مملو از كاربرانی نیاز دارد كه از پرداخت هزینه برای نرم‌افزارهای كنونی خسته شده‌اند و انگیزه لازم برای رویكرد به‌ سمت نرم‌افزارهای اپن‌سورس را داشته باشند.
Rimer معتقداست در این زمینه برای شركت‌های خدماتی و سازمان‌های زیربنایی نیز فرصت‌هایی وجود دارد . اما زمانی‌كه صحبت از نرم‌افزارهای كاربردی اپن سورس به‌میان می‌آید ، او خیلی مطمئن نیست كه بازار برای كالاهای مصرفی به اندازه كافی وجودداشته باشد.
▪ سلاح های بزرگ
سخنان Rimer حداقل برای كوتاه مدت صحیح به‌نظر می‌رسند. حتی بزرگ‌ترین طرفداران اپن‌سورس نیز تمام تجارت خود را به‌سوی آن سوق نمی‌دهند. Brenner از شركت Fidelity می‌گوید: " ما طرفداران پروپاقرص اپن‌سورس هستیم.
اما هنوز هم تعهد زیادی در قبال فروشندگان بزرگ نرم‌افزاری داریم ". وی می‌افزاید: " ما به بازار بزرگ تجاری فروشندگان نرم‌‌افزاری تكیه می‌كنیم و احتمال كمی وجود دارد كه به سرعت از آن‌ها فاصله بگیریم":
اما اگر نرم‌افزار اپن سورس آن طور كه در تبلیغات بیان می شود كارایی داشته باشد، می‌توان مطمئن بود كه شركت‌های زیادی همانند Fidelity حركت به‌سوی اپن‌سورس را آغاز می‌نمایند.
البته این حركت تدریجی است و باعث خواهد شد مدیرانی كه اكنون حساب زیادی روی نرم‌افزارهای دارای مجوز باز‌كرده‌اند، دچار دردسر بشوند. Rimer می‌گوید: " یك كسب‌و‌كار كوچك و پرسود كه سودآوری آن درحدود پانزده میلیون دلار درسال است، به‌نظر نمی‌رسد مسیر خود را به‌سمت ما تغییردهد. ما به‌دنبال سرمایه‌گذاری برای فروشندگان بزرگ نرم افزاری هستیم " .
به زودی نسل جدید شركت‌های اپن سورس این فرصت را خواهند یافت تا ثابت كنند نرم‌افزار آن‌ها تا چه حد فراگیرخواهد شد و این‌كه حالا‌ دیگر اپن‌سورس یك اكوسیستم است.

منبع: بیزنس ویك‌
ترجمه: هومن تحویلداری‌

منبع : ماهنامه شبکه