ماشین‌های متفکر

هوش مصنوعی (artificial intelligence) را باید عرصه پهناور تلاقی و ملاقات بسیاری از دانشها، علوم، و فنون قدیم و جدید دانست. ریشه ها و ایده های اصلی آن را باید در فلسفه، زبان شناسی، ریاضیات،روان شناسی، نورولوژی، و فیزیولوژی نشان گرفت و شاخه ها، فروع، و كاربردهای گونا گون و فراوان آن را در علوم رایانه، علوم مهندسی، علوم زیست شناسی و پزشكی، علوم ارتباطات و زمینه های بسیار دیگر.هدف هوش مصنوعی بطور كلی ساخت ماشینی است كه بتواند فكر كند.
اما برای دسته بندی و تعریف ماشینهای متفكر، می بایست به تعریف هوش پرداخت. همچنین به تعاریفی برای آگاهی و درك نیز نیازمندیم و در نهایت به معیاری برای سنجش هوش یك ماشین نیازمندیم.با وجودی كه برآورده سازی نیازهای صنایع نظامی، مهم ترین عامل توسعه و رشد هوش مصنوعی بوده است، هم اكنون از فراورده های این شاخه از علوم در صنایع پزشكی، رباتیك، پیش بینی وضع هوا، نقشه برداری و شناسایی عوارض، تشخیص صدا، تشخیص گفتار و دست خط و بازی ها و نرم افزارهای رایانه ای استفاده می شود.
مباحث هوش مصنوعی پیش از بوجود آمدن علوم الكترونیك، توسط فلاسفه و ریاضیدانانی نظیر بول (Boole) كه اقدام به ارائه قوانین و نظریه هایی در باب منطق نمودند، مطرح شده بود. در سال ،۱۹۴۳ با اختراع رایانه های الكترونیكی، هوش مصنوعی، دانشمندان را به چالشی بزرگ فراخواند. به نظر می رسید، فناوری در نهایت قادر به شبیه سازی رفتارهای هوشمندانه خواهد بود.
با وجود مخالفت گروهی از متفكرین با هوش مصنوعی كه با دیده تردید به كارآمدی آن می نگریستند تنها پس از چهار دهه، شاهد تولد ماشینهای شطرنج باز و دیگر سامانه های هوشمند در صنایع گوناگون هستیم.نام هوش مصنوعی در سال ۱۹۶۵ میلادی به عنوان یك دانش جدید ابداع گردید. البته فعالیت درزمینه این علم از سال ۱۹۶۰ میلادی شروع شده بود.
بیشتر كارهای پژوهشی اولیه در هوش مصنوعی بر روی انجام ماشین بازی ها و نیز اثبات قضیه های ریاضی با كمك رایانه ها بود. در آغاز چنین به نظر می آمد كه رایانه ها قادر خواهند بود چنین اموری را تنها با بهره گرفتن از تعداد بسیار زیادی كشف و جستجو برای مسیرهای حل مسأله و سپس انتخاب بهترین آنها به انجام رسانند.هنوز تعریف دقیقی كه مورد قبول همه دانشمندان این علم باشد برای هوش مصنوعی ارائه نشده است، و این امر، به هیچ وجه مایه تعجب نیست. چرا كه مقوله مادر و اساسی تر از آن، یعنی خود هوش هم هنوز بطور همه جانبه و فراگیر تن به تعریف نداده است. در واقع، می توان نسل هایی از دانشمندان را سراغ گرفت كه تمام دوران زندگی خود را صرف مطالعه و تلاش در راه یافتن جوابی به این سؤال عمده نموده اند كه: هوش چیست؟ اما اكثر تعریف هایی كه در این زمینه ارائه شده اند بر پایه یكی از ۴ باور زیر قرار می گیرند:
۱) سیستم هایی كه به طور منطقی فكر می كنند،
۲) سیستم هایی كه به طور منطقی عمل می كنند،
۳) سیستم هایی كه مانند انسان فكر می كنند،
۴) سیستم هایی كه مانند انسان عمل می كنند
شاید بتوان هوش مصنوعی را این گونه توصیف كرد:هوش مصنوعی عبارت است از مطالعه این كه چگونه كامپیوترها را می توان وادار به كارهایی كرد كه در حال حاضر انسان ها آنها رابهتر انجام می دهند.
● فلسفه هوش مصنوعی
بطور كلی ماهیت وجودی هوش به مفهوم جمع آوری اطلاعات، استقرا و تحلیل تجربیات به منظور رسیدن به دانش و یا ارائه تصمیم می باشد . در واقع هوش به مفهوم به كارگیری تجربه به منظور حل مسایل دریافت شده تلقی می شود. هوش مصنوعی علم و مهندسی ایجاد ماشینهایی با هوش با به كارگیری از كامپیوتر و الگوگیری از درك هوش انسانی و نهایتا دستیابی به مكانیزم هوش مصنوعی در سطح هوش انسانی می باشد.
در مقایسه هوش مصنوعی با هوش انسانی می توان گفت كه انسان قادر به مشاهده و تجزیه و تحلیل مسایل در جهت قضاوت و اخذ تصمیم می باشد در حالی كه هوش مصنوعی مبتنی بر قوانین و رویه هایی از قبل تعبیه شده بر روی كامپیوتر می باشد. در نتیجه علی رغم وجود كامپیوترهای بسیار كارا و قوی در عصر حاضر ما هنوز قادر به پیاده كردن هوشی نزدیك به هوش انسان در ایجاد هوشهای مصنوعی نبوده ایم.
بطور كلی، هوش مصنوعی را می توان از زوایای متفاوتی مورد بررسی و مطالعه قرار داد. مابین هوش مصنوعی به عنوان یك هدف، هوش مصنوعی به عنوان یك رشته تحصیلی دانشگاهی، و یا هوش مصنوعی به عنوان مجموع فنون و راه كارهایی كه توسط مراكز علمی مختلف و صنایع گوناگون تنظیم و توسعه یافته است باید تفاوت قائل بود.
برای نمونه به رباتی هوشمند بیاندیشید كه بتواند اعضای بدن خود را به حركت درآورد، او نسبت به این حركت خود آگاه بوده و با سعی و خطا، دامنه حركت خود را گسترش می دهد، و با هر حركت موفقیت آمیز یا اشتباه، دامنه تجربیات خود را وسعت بخشیده و سر انجام راه رفته و یا حتی می دود و یا به روشی برای جابجا شدن، دست می یابد، كه سازندگانش، برای او، متصور نبوده اند.هر چند مثال ما در تولید ماشینهای هوشمند كمی آرمانی است، ولی به هیچ عنوان دور از دسترس نیست.
دانشمندان، عموما برای تولید چنین ماشینهایی، از تنها مدلی كه در طبیعت وجود دارد یعنی توانایی یادگیری در موجودات زنده بخصوص انسان، بهره می برند.آنها بدنبال ساخت ماشینی مقلد هستند، كه بتواند با شبیه سازی رفتارهای میلیونها یاخته مغز انسان، همچون یك موجود متفكر به اندیشیدن بپردازد.
هوش مصنوعی كه همواره هدف نهایی دانش رایانه بوده است، اكنون در خدمت توسعه علوم رایانه نیز است. زبانهای برنامه نویسی پیشرفته، كه توسعه ابزارهای هوشمند را ممكن می سازند، پایگاههای داده ای پیشرفته، موتورهای جستجو، و بسیاری نرم افزارها و ماشینها از نتایج پژوهش های هوش مصنوعی بهره می برند.
سیستمی كه عاقلانه فكر كند. سامانه ای عاقل است كه بتواند كارها را درست انجام دهد. در تولید این سیستم ها نحوه اندیشیدن انسان مد نظر نیست. این سیستم ها متكی به قوانین و منطقی هستند كه پایه تفكر آنها را تشكیل داده و آنها را قادر به استنتاج و تصمیم گیری می نماید. آنها با وجودی كه مانند انسان نمی اندیشند، تصمیماتی عاقلانه گرفته و اشتباه نمی كنند. این ماشینها لزوما دركی از احساسات ندارند. هم اكنون از این سیستم ها در تولید عامل ها در نرم افزارهای رایانه ای، بهره گیری می شود. عامل تنها مشاهده كرده و سپس عمل می كند.

منبع : روزنامه ابرار