نقش شبکه های اطلاع رسانی و تکنولوژی چند رسانه ای در ارتقای سطح علمی و فنی کشور ها

● مقدمه:
توسعه در ابعاد اقتصادی -اجتماعی، مستلزم توانمندیهایی است که زائیده تحولات علمی و تکنولوژیکی بوده و از رقابت تنگاتنگ در عرصه گسترش دانش بشری و نوآوری های تکنولوژیکی نشات می گیرد. امروزه در فرآیند توسعه پایدار، مهمترین عامل در پیشبرد اهداف و باقی ماندن در عرصه رقابت جهانی، استفاده موثر از منابع علمی و تکنولوژی های نوین است. در این میان، نقش تکنولوژی های ارتباطی و سیستم های اطلاع رسانی در سرعت بخشیدن به این روند و کمک به پیشرفت علمی جوامع، انکار ناپذیر است .
استفاده از سیستم های اطلاع رسانی و تکنولوژی های ارتباطی، جوامع را قادر می سازند که در عین تلاش برای کسب دانش نو، شیوه های پیشرفته فناوری را نیز به خدمت گیرند و با ارتقای سطح دانش عمومی و آگاهی های اجتماعی، اقشار و گروه های فراگیرتری از جامعه را به میدان مبارزه جهت کسب موقعیت در عرصه جهانی، وارد سازند .امروزه ، تکنولوژی های ارتباطاتی، زمینه لازم جهت انتقال سریع و آسان اطلاعات را فراهم ساخته و امکان انتقال و دسترسی به اطلاعات را در کسری از ثانیه، میسر کرده است.
توسعه کامپیوترهای شخصی ، تبدیل دیسک های مغناطیسی به دیسک های فشرده و امکان انباشت عظیم اطلاعات در کامپیوترها، افق وسیعی را در صنعت ارتباطات نمایان می سازد .در این راستا، تکنولوژی های چند رسانه ای مولتی مدیا، یکی از جدیدترین دستاوردها به شمار می آید که در سالهای اخیر، جای خود را در میان تکنولوژیهای ارتباطاتی باز کرده است و در عین حال نقطه آغازی برای پیدایش شیوه های مدرن ، توانمند و متنوع انتقال مفاهیم و اطلاعات به حساب می آید.
● شناخت سیستم مولتی مدیا، قابلیت ها و کاربردها
مولتی مدیا (Multimedia) که می توان آن را به واژه چند رسانه ای ترجمه کرد، عبارتست از انتقال اطلاعات از طریق چند رسانه در کنار یکدیگر، برای ارائه یک پیام به عبارتی تاثیرگذاری همزمان دو یا چند رسانه بر روی یک شخص ، برای رسیدن به یک هدف خاص ، مولتی مدیا نامیده می شود .
این رسانه ها می توانند شامل انواع داده ها مانند متن ، صدا، گرافیک ، انیمیشن ، تصاویر ثابت و متحرک و ... باشند که توسط تکنولوژی ارتباطات و کامپیوتر، کنترل می شوند .
برای درک بهتر مولتی مدیا، نه تنها نیاز به شناخت هر یک از رسانه های فوق داریم ، بلکه باید بدانیم که این رسانه ها چگونه به وسیله ابزارها و تکنولوژی های کامپیوتری، به هم ارتباط داده شده و مورد استفاده قرار می گیرند .به همین منظور توضیح مختصری درباره هر یک از رسانه|ها ارایه می کنیم :
▪ متن :(Text)
متن می تواند شامل هر نوشتاری باشد، از یک فهرست مطالب گرفته تا یک رمان کامل ، حتی در برنامه هایی که جنبه تصویری دارند، ارائه متن به صورت عناوین ، زیر نویس ، خلاصه نویسی و یا خودآموز برنامه ، می تواند نقش کمکی موثری در انتقال مفاهیم داشته باشد .
▪ صدا :
(Audio) صدا شاید یکی از جالبترین اجزای مولتی مدیا باشد .صدا می تواند شامل صدای انسان ، موسیقی و افکت های صدا باشد، چه از منابع زنده ضبط شده باشد و چه به طور الکترونیکی ساخته و پرداخته شده باشد .
▪ گرافیک :(Graphics)
منشا گرافیک در مولتی مدیا همان رسانه های سنتی از قبیل رسم ، چاپ نقاشی های دستی و یا کامپیوتری است .در حقیقت هر نوع کار هنری روی کاغذ نقشه ، نقشه های معماری ، پوسترها، انواع طرح ها و نقاشی ها و دیگر کارهای مشابه را می توان به شکل الکترونیکی در مولتی مدیا به کار گرفت .
▪ انیمیشن :(Animation)
انیمیشن یا نقاشی متحرک در سطح وسیعی ، در مولتی مدیا کاربرد دارد، از اشکال سه بعدی روی فیلم گرفته تا تصاویر کامپیوتری .
▪ تصاویر :(Images)
تصاویر در دو نوع ثابت و متحرک ، مبین واقعی تصویرهای عکاسی مانند اسلاید، ترانسپارنت و نگاتیو و تصاویر فتوگرافیک متحرک هستند که توسط دستگاههای متداول سمعی و بصری مانند دوربین ضبط شده و برای استفاده در مولتی مدیا به صورت داده های دیجیتالی روی دیسک ها ذخیره می شوند .
▪ سایر داده های اطلاعاتی از قبیل آمار، جداول ، نمودارها، منحنی ها، برگه های عملیاتی و یادداشت هایی از هر نوع
● انواع مولتی مدیا
مولتی مدیا را می توان سیستمی دانست که توان پردازش حداقل ۲ رسانه از رسانه های فوق را به صورت همزمان و یکپارچه داشته باشدو یک برنامه مولتی مدیا، مجموعه ای گوناگون از منابع سمعی - بصری ، داده ها و دستورات است. همچنین یک سیستم مولتی مدیا به دو صورت nonactive وInteractive قابل استفاده است .
در حالت اول، سیستم فقط می تواند به صورت یکطرفه مورد استفاده قرار گیرد، یعنی کاربر تنها می تواند به صورت یکطرفه از اطلاعات و برنامه هایی که به کمک رسانه های مختلف در اختیار او قرار می گیرد، استفاده کند .در حالت دوم ، چنانچه سیستم مولتی مدیا به یک مرکز اطلاع رسانی و دیتا متصل شده و با آن هماهنگی داشته باشد، کاربر قادر خواهد بود ارتباطی دو طرفه و متقابل با سیستم داشته باشد و بر روی آن اثر بگذارد و اطلاعات ارائه شده از هر نوع را با توجه به نیاز خود تغییر دهد .
با شناخت ماهیت مولتی مدیا، می توان به معمولی ترین سیستم مولتی مدیا، یعنی تلویزیون اشاره کرد که برای انتقال اطلاعات از رسانه هایی مانند صوت ، تصویر و متن استفاده می کند .لیکن سیستمی که امروزه به عنوان مولتی مدیا مورد توجه قراردارد، مولتی مدیای مبتنی بر تکنولوژی کامپیوتری است .در مولتی مدیای مبتنی بر کامپیوتر، از سیستم دیجیتالی برای انتقال اطلاعات استفاده می شود و به همین علت دارای مزایای عمده ای چون خرابی کمتر داده ها، سرعت بالا، کیفیت مطلوب، امکان دستکاری و ایجاد تغییرات در انواع مختلف داده ها مانند صدا، تصویر ، متن و غیره است و همچنین امکان دسترسی به هر قسمت از اطلاعات به راحتی وجود دارد .
با امکانات وسیعی که تکنولوژی ارتباطات و کامپیوتر، در زمینه های دریافت ، انباشت و پردازش داده ها در اختیار مولتی مدیا، قرار می دهد، می توان به گستردگی قابلیتها و کاربردهای سیستم مولتی مدیا، پی برد .
● سخت افزار و نرم افزار
همچنین دو زمینه عمده کاری در مولتی مدیا وجود دارد که شامل بخش سخت افزاری و نرم افزاری است .در بخش سخت افزاری ،طراحان و سازندگان سخت افزارهای کامپیوتری ، در صدد یافتن روشهای مناسب تری برای فشرده سازی تصویر، صوت ، متن و ... هستند تا بتوانند حجم اطلاعات انبوه تری را بر روی دیسک ها ذخیره کنند و در عین حال بتوانند کیفیت هر یک از رسانه های فوق را افزایش دهند .
از طرف دیگر، همین طراحان و سازندگان تلاش می کنند تا با کاهش قیمت کامپیوتر و سایر ملزومات مورد نیاز مولتی مدیا مشتریان بیشتری را به دست آورده و بر رونق کار خود بیافزایند .
در بخش نرم افزاری ، طراحان نرم افزار و برنامه های کاربردی ، همزمان با پیشرفتهای سخت افزاری ، وارد عمل شده و با توجه به نیازهای مشتریان ، اقدام به طراحی برنامه های کاربردی جدید می کنند.
با توسعه نرم افزاری و سخت افزاری مولتی مدیا، کاربردها نیز توسعه می یابند و هر روز بر شمار کاربران افزوده می شود .در همین راستا، طراحان و سازندگان سخت افزار و نرم افزار، در صدد تولید برنامه هایی هستند که بر رویPC های معمولی هم قابل اجرا باشند و کامپیوتر بتواند قابلیتهای اصلی خود را در ایجاد سرگرمی و بالا بردن کارآیی حفظ کرده و در عین حال به عنوان یک ابزار نیرومند در اختیار مولتی مدیا قرار گیرد .
● معرفی کاربردهای مولتی مدیا
با اتصال سیستم مولتی مدیا به مرکز اطلاع رسانی و بانکهای اطلاعاتی و ایجاد یک شبکه مولتی مدیا، می توان به کاربردهای مختلفی دست یافت .شبکه مولتی مدیا، کاربردهای مولتی مدیا را از کامپیوترهای شخصی و ایستگاههای کاری به سیستم های گسترده بسط می دهد.
به طور کلی کاربردهای مولتی مدیا را می توان به دو گروه تقسیم کرد
۱) دارای زمان حقیقی یا متقابل مانند کنفرانس ویدئویی
۲) دارای زمان غیرحقیقی مانند تصویر و فیلم براساس در خواست .
در زیر کاربردهای متعدد دیگری از مولتی مدیا ارایه می شود که بسیاری از آنها از طریق شبکه مولتی مدیا، امکان پذیرند:
▪ طبابت از راه دو کار از راه دور
▪ آموزش از راه دور خرید از راه دور
▪ تبلیغات از راه دور فروش از راه دور
▪ کنفرانس تصویری تلفن تصویری
▪ پخش فیلم بر اساس درخواست
▪ پخش اخبار بر اساس درخواست
▪ انجام کارهای بانکی در منزل
▪ تلویزیون کابلی
▪ سیستم خدمات یکپارچه
▪ انواع بازیها و سرگرمی ها
▪ انواع کاربردهای مهندسی
▪ انواع دیسک های موسیقی
▪ کتاب زنده
▪ صحبت کردن و همخوانی در خلال یک فیلم یا صوت
▪ کاربردهای نظامی
▪ کاربردهای هواشناسی و زمین شناسی
کاربردهایی در زمینه جرم شناسی ، انگشت نگاری ، تشخیص هویت و بسیاری از کاربردهای دیگر که بسته به نیاز مشتری و توانایی های سیستم مولتی مدیا، قابل ارائه است .
هر یک از کاربردهای ذکر شده به نوبه خود قابل تقسیم به بسیاری ازکاربردهای جزئی تر هستند، مانند آموزش از راه دور که می توان برنامه های مولتی مدیای بسیاری را در مورد آن برشمرد از جمله انواع فرهنگ لغت با تلفظ لغات ، انواع دائره المعارف مصور، انواع برنامه های آموزش زبان ، برنامه های آموزش دروس مختلف ، کتابهای زنده که شامل صوت و تصویر و روخوانی متن هستند و....
با توجه به قابلیتهای مولتی مدیا و گسترش روز افزون تکنولوژی ارتباطات ، کاربردهای این سیستم نیز روز به روز گسترده تر خواهد شد و آنچه که در زمینه این کاربردها اهمیت زیادی دارد، ایجاد محیط مناسب برای به کارگیری درست و مناسب این کاربردهاست .

علیرضا علی احمدی
وب ایران
راحله راسخ