استاندارد نخستین گام بهینه‌سازی

در مراحل اولیه صنعتی شدن‌، هر شرکت تولیدی برای قطعات و لوازم محصولاتش مشخصات و اندازه‌های خاص خود را به کار می‌برد.
در نتیجه، اتصالات، ابعاد و انواع متفاوت و فراوانی داشتند و مصرف‌کنندگان مجبور به نگهداری تعداد زیادی قطعات یدکی بودند تا از آنها برای طرح‌های مختلف هر دستگاه استفاده کنند.
یکی از تلاش‌های ابتکاری برای نظم بخشیدن به این آشفتگی، نظامی بود که سرجوزف ویتورث برای استاندارد کردن اندازه شیارپیچ و مهره ارائه داد. این نظام در سراسر قلمروی بریتانیا به کار رفت و نتایج سودمندی داشت. درایالات متحده نیز ویلیام سلارز، نظام متفاوتی را ابداع کرد که در دهه ۱۸۷۰ به کار گرفته شد. نظام سلارز را می‌توانستند با صرف هزینه کم و با استفاده از ماشین آلات خودکار ونیروی کار غیرماهر به کار برند و قطعات بهتری بسازند.
● استاندارد در صنعت مبلمان
در بعضی از زمینه‌های طراحی که کمتر در معرض فشارهای تجاری یا تغییرات سبکی بودند، استاندارد کردن جلوه کاملتری پیدا می‌کرد. در این زمینه قسمت‌هایی از صنعت مبلمان سازی را می‌توان مثال زد که در عین حال دچار انقلابی تکنولوژیک می‌شدند.
در قرن نوزدهم در ایالات متحده‌، ماشین آلات چوب بری از نظر توانایی‌، گسترش فوق‌العاده‌ای یافته بودند. در نتیجه امکان دستیابی به انواع تخته‌، ماهیت مبل سازی را به کلی تغییر داد. در اوایل قرن بیستم‌، تکنولوژی الوارسازی به مرحله‌ای رسیده بود که محصولات جدیدی همچون تخته سه‌لا‌، ورقه تخته‌، نئوپان و فیبر به مقدار زیاد در دسترس قرار گرفتند. سازمان‌های استانداردهای ملی، مشخصات ابعاد این تخته‌ها را تعیین می‌کردند. یعنی اندازه برش تخته‌ها را با طرح‌های استاندارد تطبیق می‌دادند و همچنین مشخصات کیفی آنها را که نشان دهنده ترکیبات، استحکام و کاربردهای متفاوت آنها بود، معین می‌کردند. با گسترش مفهوم استاندارد کردن‌، پیامدهای این فرآیند‌، اشکال سه بعدی را نیز در بر می‌گرفت. در نتیجه محصولات نهایی ساخته شده از چوب هم استاندارد شدند و برای فضا‌، واحد استانداردی تعیین کردند و آنرا مدول Module نامیدند. مبلمان مدولار Modular شامل مجموعه‌ای از قطعات است که برای منظورهای متفاوت و طبق ابعاد استاندارد ساخته شده اند و می‌توان آنها را با فضاهای موجود و نیازهای مصرف کننده سازگار کرد. در دهه ۱۸۸۰، ورنیک O.H.L. Wernicke مجموعه‌ای از جاکتابی‌های یکپارچه را ساخت که از هر چهار طرف به هم متصل می‌شدند. اما تا دهه ۱۹۲۰، یعنی زمانی که چندین شرکت آمریکایی و آلمانی اقدام به عرضه مبلمان تلفیقی Combination Furniture کردند، این ایده رواج عام نیافت. نمونه بارز این طرح‌، مجموعه ماسترینگ Musterring است که کارل نیس Carl Nies آنرا به بازار آلمان عرضه کرد. این مجموعه را که تحت عنوان مبلمان پیوسته Build-On-Furniture و با شعار تبلیغی خودتان انتخاب کنید خودتان بچینید، به فروش می‌رساندند‌، شامل گنجه، کمد، قفسه و جاکتابی برای اتاق نشیمن بود و امکان تنوع زیادی را فراهم می‌کرد. شکل قطعات، اغلب مستطیلی و بسیار ساده بود.
● استاندارد در طراحی آشپزخانه‌ها
زمان دقیق طراحی اولین سیستم مدولار کاملا مشخص نیست، اما دردهه ۱۹۳۰، در بسیاری از کشورها چنین سیستم‌هایی کم کم ظاهر می‌شد. پیت تسوارت Piet Zwart در هلند یک سیستم کامل آشپزخانه را برای شرکت بروینزیل Bruynzeel طراحی کرد. در سال ۱۹۳۳ تسورات برای این شرکت قفسه‌های آشپزخانه ای را طراحی کرد که می‌توانستند آنها را به صورت یکپارچه و همسطح مونتاژ کنند. او دریافته بود که اگر تجهیزات آشپزخانه به صورت یکجا و با قطعات استاندارد طراحی شوند و به تولید انبوه ماشینی برسند، سودآورتر خواهد بود. در سال ۱۹۳۵ تسوارت دست به مطالعه‌ای وسیع در مورد کار در آشپزخانه زد و به کمک تکنسین‌های شرکت، طرح‌هایی برای آشپزخانه بروینزیل آماده کرد که در سال ۱۹۳۸ به مرحله تولید رسیدند. این آشپزخانه طوری طراحی شده بود که برای هر فضایی یک آشپزخانه کامل و فضایی برای میز ناهارخوری به‌وجود می‌آمد. تجهیزاتی که تسوارت ارائه داد از جدیدترین تولیدات فراتر رفت و طرح‌هایی دقیق برای قطعات مختلف قفسه، کشو و گیره و قلاب برای وسایل و تجهیزات گوناگون آماده کرد. در اغلب آشپزخانه‌های آن زمان، برای یخچال و اجاق گاز، جای خالی در نظر می‌گرفتند، اما در طرح بروینزیل‌، یخچال و اجاق نیزبه عنوان قطعات مدولار طراحی شده بودند. بنابراین بدون در نظر گرفتن کوچکی یا بزرگی آشپزخانه می‌توانستند این وسایل را درآن بگنجانند. ویژگی‌های اصلی کار تسوارت سادگی، کارآیی و زیبایی بود.
● استاندارد در مبلمان اداری
گسترش کارهای تجاری و دولتی در قرن بیستم‌، حجم عظیمی از کار با کاغذ را به همراه داشت که به منظور بایگان و پرونده سازی برای این کاغذها، سیستم‌های مدولار را در سطحی وسیع به کار گرفتند. چرا که برای انواع دفاتر کار مناسب بودند و می‌شد آنها را در صورت نیاز گسترش داد. درآغاز، این سیستم‌ها را عموما از چوب می‌ساختند، اما توسعه تکنیک‌های پرس فلز، به استفاده از ورقه‌های فولاد نازک در ساخت تجهیزات اداری منجر شد که مانند سیستم رونئو Roneo از سادگی و دوام زیادی برخوردار بودند. با ظهور مشخصات دین DIN (استاندارد صنعتی آلمان ) برای اندازه کاغذهای استاندارد، تاثیر استاندارد کردن در زمینه طراحی لوازم اداری افزایش یافت. در سیستم دین تمام اندازه‌های مختلف کاغذ، همه حاصل ضرب یا کسری از قطع آ A-Format بود. بنابراین دقیقا با هم متناسب بودند. مزایای این سیستم آنقدر زیاد بود که سرانجام اساس یک استاندارد بین‌المللی قرار گرفت. این سیستم‌، تولید سیستم‌های بایگانی و ماشین آلات مربوطه را ساده‌تر کرد. زیرا آنها را متناسب با سیستم دین طراحی می‌کردند. این تجهیزات کارآیی بیشتری داشتند، جای کمی را اشغال می‌کردند و فاقد پیچیدگی‌های غیر ضروری بودند. شکل ساده و هندسی این سیستم‌های دفتری منعکس کننده گرایش کارکرد گرایانه در طراحی آنها بود. رنگ سیستم‌های فلزی نیز این حالت را تقویت می‌کرد. رنگ این سیستم‌ها معمولا سربی یا سبز زیتونی بود. توجه زیادی به طراحی، جزئیاتی از قبیل دستگیره و کدگذاری اطلاعاتی می‌شد، اما فضای چندانی برای ابراز احساسات وجود نداشت. در این رویکرد، برای تاکید بر سادگی و کارآیی‌، از تجمل پرهیز می‌شد.
بهینه‌سازی کارآیی، که ایدئال اوایل قرن بیستم بود و طرفداران پرشوری داشت‌، بیشتر از کارهای تیلور ریشه می‌گرفت. این ایدئال در جنبش بهینه‌سازی Rationalization Movement‌، که در آغاز براساس مطالعات پیچیده زمان و حرکت برای هماهنگ کردن تمام مراحل تولید تلاش می‌کرد، جلوه‌ای کامل یافت. بدترین تاثیر این رویکرد آن بود که کارگران را زیر سلطه آهنگ بی امان خط تولید قرار می‌داد.
بسیاری از شرکت‌ها دریافتند که به کارگیری این روش‌ها بدون دید انتقادی‌، ضد بارآوری تولید است. زیرا کار متمرکز و مستمر در محیط‌های ماشینی سبب خستگی روحی و جسمی شده‌، کارآیی را تضعیف می‌کند. بنابراین در دهه ۱۹۲۰‌، جنبش بهینه سازی به دنبال ایجاد شرایط و روال کاری دلپذیر و راحت تر و در نتیجه موثرتری بود. فرانک و لیلیان گیلبرث Gilberth‌، درسال ۱۹۱۶ در کتاب خود به نام مطالعاتی درباره خستگی‌، این ایده جدید را مورد بحث قرار دادند.

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد