اژدهای زرد به دنبال طلای سیاه ایران

چین که به تازگی از چند دهه انزوای بین‌المللی خارج شده‌است، اکنون می‌کوشد روابط خود را با همه کشورها گسترش دهد و در این راه از هیچ‌گزینه‌ای چشم نمی‌ پوشد؛ خواه این گزینه همچون ایران، زیمبابوه و کره‌شمالی رو در روی ایالات‌متحده باشد و خواه همچون رژیم اشغالگر قدس، هم‌پیمان راهبردی آمریکا!
عامل اصلی نقش فزاینده چین در عرصه سیاست خارجی، به میانگین رشد اقتصادی ۱۰درصدی این کشور در ۱۵ سال‌گذشته بر می‌گردد. این رشد شتابان سبب شده است مصرف نفت ‌خام این کشور در سال گذشته میلادی (۲۰۰۶) به ۷ میلیون ‌بشکه در روز برسد. این میزان، یک سوم مصرف آمریکا (۸/۲۰ میلیون‌ بشکه در روز) است.
با این تفاوت که مصرف آمریکا با ثبات است، ولی پیش‌بینی می‌شود مقدار مصرف چین سالانه یک میلیون بشکه در روز افزایش یابد. در این چارچوب، آژانس بین المللی انرژی (آی.یی.ای) پیش‌بینی می‌کند با فرا رسیدن سال ۲۰۳۰ واردات نفتی چین با آمریکا همتراز شود.
پیش‌بینی‌های «آی.یی.ای» همچنین نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۵ میلادی ۶۵ درصد انرژی مورد نیاز چین از خارج تامین می‌شود که با فرا رسیدن سال ۲۰۳۰ این رقم به ۸۰ درصد می‌رسد. این مسئله سبب می‌شود، مدیران سیاسی چین به ‌دنبال منابع مطمئن خرید نفت‌خام باشند. اکنون ۶۱ درصد واردات نفت‌خام چین از خاورمیانه انجام می‌شود. کمیته توسعه و اصلاحات ملی چین در گزارش کارشناسی خود اعلام کرد: نفت در سال ۲۰۱۰ بین ۴/۵۱ تا ۶/۵۲ درصد از نیاز انرژی چین را به خود اختصاص می‌دهد که این ارقام، بیانگر رشد ۲۹ درصدی مصرف نفت‌خام نسبت به سال ۲۰۰۰ است. همچنین میزان مصرف گازطبیعی و فرآورده‌های آن در چین نیز به‌ شدت رو به فزونی است.
● ارتباط هیدروکربوری ایران و چین
هرچند دولت چین از تئوری موازنه مثبت سخن می گوید، ولی ایران اکنون به نقطه ثقل مهمی در ساختار امنیت انرژی چین تبدیل شده‌است. ایران تا سال ۲۰۰۵ در رتبه سوم کشورهای تامین‌کننده نفت چین قرار داشت و تنها ۱۴ درصد از نیازهای واردات نفت‌خام این کشور را تامین می‌کرد، اما پس از سلسله توافق‌هایی که صورت گرفت، ایران به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت‌خام به چین تبدیل شد.
در واقع می‌توان گفت در نمودار صادرات نفت ایران، چین جانشین ژاپن شد. بیژن نامدار زنگنه، وزیر پیشین نفت ایران ۳ سال پیش به خبرنگاران گفته بود: ژاپن، بزرگ‌ترین واردکننده نفت ما محسوب می‌شود، اما مایلیم اولویت را به صادرات به چین بدهیم.
حجت‌الله غنیمی‌فرد، مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، نیز معتقد است: ژاپنی‌ها در صدد کاهش خرید نفت ایران هستند و به همین دلیل، ایران باید از تقاضای موجود در چین بهره‌مند شود.
مراکز معتبر بین‌المللی نفت و گاز، میزان ذخایر نفتی ایران را ۸/۱۲۵ میلیارد بشکه می‌دانند که حدود ۱۰ درصد ذخایر نفتی جهان است. همچنین ایران ۹۴۰ تریلیون فوت‌مکعب گازطبیعی در اختیار دارد که ۱۶ درصد از کل ذخایر جهان به‌شمار می‌آید.
این ذخایر از نظر ارزش حرارتی، معادل ۱۵۵ میلیارد بشکه نفت است. شرکت‌های چینی از دهه ۹۰ میلادی در مراکز نفتی خزر حضور یافتند و خط ‌لوله بندر نکا به سواحل جنوبی دریای خزر را در سواحل شمالی ایران احداث کردند.چین و ایران اخیرا تفاهمنامه‌ای به ارزش ۲۰۰ میلیارد دلار امضا کردند.
تهران همچنین پیش از این، از شرکت «ساینوپک»، که شرکت نفت و مواد شیمیایی چین بخشی از آن است، درخواست کرده‌بود برنامه کلی بهبود منابع انرژی در ایران را تدوین کند. در همین حال دو دولت، طرح مشترک ساخت کشتی‌های نفتکش و مخازن حمل گاز طبیعی مایع (ال.ان.جی) را به چین امضا کردند.
پکن با تهران در مورد توسعه پالایشگاه نفت شازند اراک نیز به توافقی ۸/۲ میلیارددلاری دست یافته‌است. در دسامبر ۲۰۰۶ نیز شرکت سرمایه‌گذاری خارجی ملی نفت چین، قراردادی به ارزش ۶ میلیارد دلار برای توسعه مخازن عظیم گاز پارس‌شمالی به امضا رساند که بر اساس آن طرف چینی، کارخانه‌ای برای مایع‌کردن گازطبیعی تاسیس می‌کند. مدت اجرای این قرارداد ۸ سال اعلام شده و بر اساس آن، شرکت چینی ۵۰ درصد از گاز تولیدی را خریداری می‌کند. چین در احداث خط ‌لوله ۳۸۶ کیلومتری برای انتقال نفت ایران به دریای خزر نیز مشارکت دارد.
به هر روی، چین شریکی سخت برای ایران به‌شمار می‌آید. به‌عنوان نمونه، چینی‌ها تا‌ امروز، توسعه میدان نفتی یادآوران را با تاخیر زیادی پیگیری کرده و بارها قرارداد توسعه این میدان را به تعویق انداخته‌اند. در این شرایط بود که مقام های شرکت ملی نفت ایران، فعالیت‌های زمینی میدان نفتی یاد آوران را به شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران (متن) واگذار کردند.

فرنوش مرتضوی

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا