عطر درمانی

عطر درمانی روشی برای ماساژ بدن، به ویژه چهره و دست‌ها و پاها، با روغن‌های معطر گیاهی است. اما این روش، ساده نیست و چند سطح کاربردی متفاوت دارد. عطر درمانی در یک سطح، همچنان که از نامش برمی‌آید، نوعی درمان گیاهی برای انواع دردها و ناراحتی‌ها و بیماری‌هاست، و افزون بر مالش روی پوست، به عنوان داروی خوراکی با آثار درونی تجویز می‌شود و گاهی نیز به صورت بُخور (تنفس بخار روغن گیاهی) مصرف می‌شود. در یک سطح، روشی برای بهتر کردن پوست و مو و زیبایی چهره است و در سطحی دیگر، در تولید انواع غذاها و مواد آرایشی و بهداشتی به کار می‌رود و اهمیت بسیار در تجارت و صنعت دارد.
بیشتر مردم آگاهند که گیاهان عناصر شیمیایی گوناگون دارند که می‌توان آنها را استخراج نمود و استفاده‌های مفید و متعدد از آنها کرد. احتمالاً مشهورترین مواد طبیعی گیاهی در نظام پزشکی حاکم در غرب عصاره ریشه گیاهی مکزیکی به نام یم است که در ساختن نوعی قرص ضد بارداری استفاده می‌شود. آنچه بیشتر مردم در غرب نمی‌دانند این است که عصاره‌ها و افشرده‌های گیاهی، برخلاف داروهای شیمیایی مصنوعی نوین که اکثر آنها تنها پنجاه سال است در دسترسند، هزاران سال است در درمان بیماری‌ها استفاده می‌شوند و در طول این زمان دراز از آزمایش‌های فراوان سربلند بیرون آمده‌اند.
در روش عطر درمانی، به جای گیاه کامل یا بخش‌هایی از گیاه، تنها از عطرهای گیاه استفاده می‌ شود. عطر گیاه از روغن‌های بودار ساخته شده که در ساعات متفاوت شبانه روز به مقادیر گوناگون در اندام‌های متفاوت گیاه وجود دارند. آنها را می‌توان در ریشه، گل، برگ، تخم، و میوه، یا پوست گیاهان و حتی در شیره‌ای که از برخی گیاهان بیرون می‌زند یافت. آنها را در پوست برخی میوه‌ها نیز می‌توان یافت.
این روغن‌های طبیعی را نوعی نمودار شخصیت گیاه تصور می‌کنند، و هیچ کدام از آنها با هم یکسان نیستند. آنها ممکن است تولیدات زاید چرخه ی تبدیل عناصر در گیاه باشند، ولی کسی این را به درستی نمی‌داند. آنها در بخش‌های متفاوت گیاه تولید می‌شوند و سپس در کل گیاه جریان می‌یابند به طوری که بیشترین مقدار آنها عصرها در گل‌ها و صبح‌ها در برگ‌ها متمرکزند. گیاه‌شناسان تصور می‌کنند که جریان گردش و تمرکز آنها در اندام‌های متفاوت گیاه بستگی به وضعیت خورشید و فصل سال و به ویژه بستگی به وضع کره ماه نسبت به زمین دارد. کیفیت و آثار شیمیایی و درمانی یک عطر خاص گیاهی، همچنین بستگی به اندامی از گیاه دارد که از آن استخراج شده است، مثلاً عطری که از گل‌های درخت پرتقال استخراج می‌شود و عطری که از پوست میوه پرتقال کسب می‌شود آثار متفاوت در بدن انسان می‌گذارند.
این روغن‌های معطر در بدن خود گیاه نقش قارچ کش، باکتری کش، و حشره‌کش دارند و ممکن است نقش هورمونی نیز داشته باشند.
روغن‌های معطر گیاهی در جوامع معاصر استفاده‌های فراوان در تولید غذاهای جامد و مایع، در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی و در تولید داروها دارند. عطرهای لیمو و پرتقال و هل و زنجبیل و گلاب، و دارچین و نعناع و رازک بیشتر از سایر عطرهای گیاهی در تولید غذاها مصرف می‌شوند، ولی گرایش‌ها و سنت‌های فرهنگی نقشی مهم در انتخاب عطرهای گیاهی دارند.
صنایع آرایشی و بهداشتی و دارویی نیاز و بستگی خیلی زیاد به آنها دارند؛ مثلاً روغن میخک را برای درد دندان، عصاره برگ اوکالیپتوس را برای ناراحتی‌های تنفسی، و انواع دیگر روغن‌های معطر گیاهی را در ساختن داروهای گوارشی یا تقویتی، روغن‌های مو، شامپوها، کرم‌های پوست، صابون‌های آرایشی یا بهداشتی، مایعات دهان شویه، خمیرهای دندان، خوشبو کننده هوا، عطر و ادوکلن آرایشی، و ده ها تولید دیگر استفاده می‌کنند.
مقادیر این روغن‌های معطر گیاهی بسیار اندک است و استخراج آنها دقت و زمان زیادی می‌گیرد و چنین است که بهای آنها گران می‌شود؛ برای مثال، استخراج نیم کیلو عطر گل سرخ به چند صد کیلو برگ گل سرخ نیاز دارد، و زمان و زحمت زیادی که این فرایند می‌گیرد، تولید آزمایشگاهی مصنوعی آنها را خیلی جذاب و سودآور می‌سازد. اما تحقیقات دکتر ولنه که پژوهشگری فرانسوی در این عرصه است گزارش می‌دهند که روغن‌های معطر مصنوعی که در آزمایشگاه های شیمی و از مواد غیر گیاهی تولید می‌شوند، هر چند هم که شبیه نوع گیاهی خود باشند، متأسفانه کیفیت و آثار نوع گیاهی خود را ندارند، گرچه گاهی می‌توان گفت که از نظر بو تقریباً یکسان هستند.
بنابراین هنوز جانشین‌های شایسته برای روغن‌های معطر گیاهی، به ویژه در درمان دردها و زخم‌ها و بیماری‌ها، یافت نشده است. ولی از انواع مصنوعی غیر گیاهی آن‌ها غذاها، لوازم آرایشی و بهداشتی مانند خوشبو کننده‌های هوا، کرم‌ها، شامپوها، خمیرهای دندان، صابون‌ها، عطرها و ادوکلن‌ها، و صدها تولیدات دیگر استفاده‌های فراوان می‌شوند. همچنین است در تولید انواع بی شمار تنقلات که به صورت بیسکوئیت، آبنبات، شکلات، بستنی، چیپس، پفک و غیره برای مصرف کودکان و نوجوانان با تبلیغات خیلی پر هزینه به بازار می‌ریزند.
روشی که در استخراج روغن‌های معطر گیاهی به کار می‌گیرد برای حفظ کیفیت اصیل آن‌ها خیلی مهم است. اگر روغن معطر را به طریق جوشاندن و تبخیر (روش تقطیر) استخراج کنند، کیفیت و آثارش برجستگی و ارزش همان روغن را که به طریق غیر تقطیری استخراج شده ندارد. در طریق غیر تقطیری هرگز از الکل استفاده نمی‌شود، زیرا الکل کیفیات ارزشمند روغن‌های معطر گیاهی را خراب یا نابود می‌کند.

منبع: کتاب ۳۲ روش درمانی نامتعارف
اثر: دکتر اندرواستنوی
مترجم: پرویز پهلوان

منبع : تبیان