قلعه قمچقای ، روستای قمچای ، بیجار

قلعه قمچقای در 12 كیلومتری روستای قمچقای از توابع بیجار واقع شده است. این قلعه بی‌مانند از دژهای باستانی و بسیار كهن كردستان به شمار می‌رود و در شمار شاهكارهای باارزش تاریخی است كه از گذشته‌های دور به یادگار مانده است.
براساس نظرات كارشناسان، بنای این قلعه به سده‌های 9-8 پیش از میلاد می‌رسد. در حد غربی دژ، دره ژرفی به عمق 100 متر وجود دارد كه با راهی سنگلاخ و سخت به صفه غربی منتهی می‌شود. این بخش تنها قسمتی از قلعه است كه فاقد موانع طبیعی است و در حقیقت جناح ضعیف قلعه را تشكیل می‌داد و احتمال دستیابی به قلعه را تا حدی آسان می‌ساخت.
سازندگان و بنیان‌گذاران اولیه در این قسمت از بنا به بزرگ‌ترین و دشوارترین كار، یعنی احداث دیواری به طول تقریبی 100 متر و بلندی 15 تا 20 متر با استفاده از سنگ‌های عظیم دست زده‌اند و استحكامات اصلی آن را بنا نهاده‌اند. ساخت چنین قلعه‌ای با دیوارهای عظیم، بلند و قطور، مخصوص كاخ‌ها و قصرهای سلطنتی بود و رایج‌ترین شیوه معماری دوره هزاره اول قبل از میلاد به شمار می‌رود.
در حاشیه شمالی دژ، حفره‌ای به ابعاد 2×3×5 متر وجود دارد كه به زیبایی تمام تراشیده شده است.
در شمال غربی این حوزه، پلكانی طویل وجود دارد كه سه دوره سكونت مادها، پارت‌ها و اشكانیان را مسلم می‌دارد. بر دیوارهای تونل شرقی كه از كارهای عصر ماد است، در عصر مغول محراب كوچكی با چهار پلكان ساخته شده كه در نوع خود جالب توجه است. احداث خانه‌های خشتی و آجری در حد شرقی و بر روی بناهای ساسانی یكی از كارهای خاص و مورد علاقه مغولان بوده است.