اول صبحانه، بعد مدرسه

به‌طور کلی در شبانه‌روز سه وعده غذا می‌خوریم (صبحانه، ناهار، شام) آنچه ما غذای اصلی می‌دانیم ناهار و شام می‌باشد در صورتی که صبحانه باید مهم‌ترین غذای ما باشد. آنها که از لحاظ وضع بهداشت و اصول زندگی از ما پیش‌‌ هستند و بهتر از ما راز سلامتی و زیستن را می‌دانند به این موضوع توجه داشته و رنگین‌ترین سفره خود را برای صبحانه می‌گسترانند و بیش از ناهار و شام در صبحانه از خود پذیرایی می‌کنند. به‌طور مفصل گوشت، تخم‌مرغ، نان، کره، شیر، میوه، آب‌میوه، حبوبات و غیره صرف می‌نمایند. آنها درست حساب کرده‌اند. بعد از یک خواب راحت بدن احتیاج وافری به غذا دارد. در ضمن از صبح به بعد راه طولانی و خستگی‌آوری را باید طی کرد و به کارهای روزانه رسید و بدن به انرژی زیادی نیاز دارد و غذای ناهار به درد صبح نمی‌خورد. خانم خانه، مادر دلسوز می‌تواند این مبنای غلط را به هم بزند و طرح تازه‌ای بریزد به خصوص برای دانش‌آموزان...
اگر صبحانه لذیذ و خوش‌مزه تهیه شده باشد و افراد خانه به موقع از خواب بیدار شوند کمک زیادی می‌کند که اهل خانه همیشه سالم باشند. بیست و سه سال سابقه خدمت در آموزش ابتدایی را دارم. اکثر کودکان یا بدون صبحانه به مدرسه می‌آیند یا از غذاهای آماده مثل کیک، بیسکوییت یا ساندویچ سوسیس و کالباس استفاده می‌کنند که متاسفانه مادران از مضرات گوشت مانده بی‌اطلاع هستند. خوردن این گونه ساندویچ‌ها اگر حداقل یک ساعت در کیف کودکان بماند باعث ایجاد تهوع و اسهال و استفراغ می‌شود و مسمومیت ایجاد می‌کند و گاهی این مسمومیت‌ها باعث فلج اعصاب دستگاه تنفسی می‌شود که اگر طولانی شود احتمال خطر مرگ وجود دارد.
تغذیه خوب در تمام اندام‌ها و شکل ظاهری بدن تاثیر دارد خصوصا در کودکان در حال رشد. روزهای اول مهر وقتی وارد کلاس می‌شوم بچه‌های کلاس اول را می‌بینم که دندان‌هایشان افتاده است. دندان عضو پیچیده‌ای در بدن ما می‌باشد. از هنگام رشد دندان‌ها تحت تاثیر نوع تغذیه قرار می‌گیرد. برای جلوگیری از خراب شدن دندان باید توجه شود که از غذاهای حاوی پروتئین، کلسیم، فسفر و ویتامین‌های A، C و D استفاده شود. پس بهتر است کودک لقمه‌ها یا میوه‌هایی که دارای این نوع ویتامین‌ها هستند همراه خود داشته باشد مانند هویج، سیب، پرتقال، مغز گردو و...
کودکانی که معمولا تغذیه مناسب دارند و بهداشت را رعایت می‌کنند دارای چشمان درخشان و نیرومند و قد و وزن مناسب هستند. کودکانی که به اندازه کافی از مواد پروتئینی و معدنی برخوردار شوند دارای پوست و موی لطیف هستند. مصرف زیاد تنقلات و نامناسب بودن تغذیه باعث چاقی یا از رشد مناسب عقب ماندن می‌شود. وقتی غذای کودکان به اندازه کافی مواد پروتئینی، کلسیم، فسفر و ویتامین D و C نداشته باشد باعث می‌شود استخوان‌ها وضع و شکل طبیعی خود را از دست بدهد و در بعضی مواقع سبب تنگی سینه و کوچکی لگن خاصره می‌شود.
کودکان زمانی که در مدرسه هستند از نظر فکری و جسمی انرژی زیادی مصرف می‌کنند، سوخت و ساز بدن در هنگام کارهای فکری بیشتر می‌شود و کودک احساس ضعف می‌کند.
چون پروتئین در ساختمان استخوان‌ها و خون و نسوج بدن مثل عضلات و اندام‌ها و پوست و مو به کار می‌رود لذا مصرف آن به هنگام رشد باید به اندازه کافی باشد. غذا باید به موقع و مناسب به بدن کودک برسد تا کودک رشد جسمی کاملی داشته باشد. اگر صبر کنیم کودک از مدرسه برگردد و ما غذا با حجم زیاد و سرشار از ویتامین به او بدهیم فقط معده را پر کرده‌ایم و کودک خواب‌آلود خسته می‌شود.
● اثر تغذیه بر شخصیت
تغذیه در بعضی از صفات انسانی و اخلاقی مثل شادی، همکاری، اعتماد به نفس، علاقه به دیگران و ثبات تاثیر دارد. تغذیه خوب علاوه بر آنکه اعمال بدن را تنظیم می‌کند سبب می‌شود تا شخص بهتر بتواند با مسایل و مشکلات زندگی روبه‌رو شده و عجز و ناتوانی را از خود دور کند. اشخاص گرسنه کمتر می‌توانند غیر از تهیه غذا فکر دیگری داشته باشند.
کسانی که تغذیه خوب ندارند ترش‌رو و عبوس بوده و در فعالیت‌های روزانه‌شان نشاط ندارند. کودکان گرسنه حس تعاون و همکاری و تشخیص خوب و بد را از دست می‌دهند. اگر غذای کودک کافی و مناسب باشد و بتواند از فعالیت‌های خود در مدرسه لذت ببرد حالت ستیز و پرخاش نسبت به دوستان نخواهد داشت.
● تغذیه و هوش
مهم‌ترین مساله‌ای که امروز کشورهای متمدن جهان با آن مواجه هستند و در راس عموم مسایل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود قرار می‌دهند تامین وسایل زیست افراد کشورشان است. مردم یعنی نیروی انسانی که پایه و اساس تمدن‌های جهانی را تشکیل می‌دهند اگر از حیث خوراک و بهداشت در مضیقه قرار گیرند مسلما انتظار هرگونه فعالیتی از آنها در راه ترقی اجتماعی و توسعه‌های فرهنگی و اقتصادی خیالی بیهوده و باطل است و مسلم است که در راس این احتیاطات مواد غذایی و بهداشت قرار دارد زیرا که از قدیم گفته‌اند عقل سالم در بدن سالم است.
تغذیه خوب سبب می‌شود تا انسان نهایت استفاده را از نیروی فکری خود ببرد. رشد و نمو خوب سبب می‌شود که اعمال فکری و جسمی و اجتماعی به نحو احسن انجام بگیرد. افرادی که تا مدت‌ها تغذیه نادرست داشته‌اند به خواندن و نوشتن بی‌علاقه خواهند بود.
اگر کودکی بدون صبحانه وارد کلاس درس شود علاوه بر اینکه خسته و بی‌علاقه است ممکن است دچار فراموشی و عدم احساس مسوولیت شود. گرچه ارتباط نسبت هوش با تغذیه هنوز روشن نشده است و غذای به خصوصی برای بالا بردن هوش وجود ندارد ولی کارهای فکری و فعالیت‌های جسمی باعث ازدیاد نیاز بدن به انرژی می‌شود. گاهی کودک از خوردن غذا امتناع می‌کند.
والدین باید علت را پیدا کنند. ممکن است این بی‌اشتهایی به دلیل عدم تنوع در غذا باشد و یا اینکه کودک پیش از غذا هله هوله خورده باشد و یا اینکه بیمار باشد.
● راه‌هایی برای تشویق کودکان به صبحانه خوردن
▪ در کودک این عادت را ایجاد کنید تا در وقت معینی غذا بخورد.
▪ غذا را بر حسب طبیعت و نوع آن مرتب کنید و سعی کنید در آخر غذا میوه میل کنید.
▪ مقدار خیلی زیاد از غذا سر سفره نباشد و مقدار احتیاج هر فرد را در نظر بگیرید. اگر کودک به خوردن همه غذاها بی‌میل است، بهتر است به پزشک مراجعه شود.
▪ شکل و تزیین غذاها تاثیر زیادی در اشتها دارد و نباید این موضوع را فراموش کرد یا نادیده گرفت.
▪ هوای اتاق باید در موقع صرف غذا مناسب باشد. هوای خوب موجب افزایش اشتها می‌شود.
▪ بهتر آن است که بزرگ‌ترها در مورد غذایی که بر سفره است بدگویی نکنند زیرا کودکان تقلید کرده و باعث بی‌میلی آنها به غذا می‌شود.
▪ هرگز نباید کودک را برای خوردن غذا تنبیه یا تهدید کرد.

فریده غلامعلی‌زاده ناصری
منبع: کتاب پزشک خانواده

منبع : روزنامه سلامت