ساباط‌ها ، استان یزد

یكی از ویژگی‌های بارز محله‌های قدیمی یزد و اكثر شهرهای كویری ایران، كوچه‌ها و گذرهای سرپوشیده آن هستند كه به آنها «ساباط» گفته می‌شود. هدف از طراحی و اجرای ساباط‌ها این بوده است كه انسان گرمازده كویر را دمی در زیر سایه‌ خود از تابش خورشید در امان دارد. نحوه استقرار ساباط‌ها به گونه‌ا‌ی است كه آدمی، در مسیر خود، در یك توالی مناسب در فضای سایه‌دار قرار می‌‌گیرد. در خیلی از ساباط‌ها، ورودی چند خانه یكی است. این یگانگی از نظر افزایش حس همسایگی و همبستگی محله‌ای حائز اهمیت است.
ساباط‌ وسیله‌ای حفاظتی در تقابل با وزش بادهای موسمی نیز هست. معمولاً پشت‌‌بام ساباط‌ها مورد استفاده واحدهای همجوار قرار می‌‌گیرد كه برخی از آنها به صورت اتاقی مشرف به كوچه جلوه‌گر می‌شود. نمونه‌ای از این دست، در شرق مسجد جامع یزد قرار دارد.
در برخی از كوچه‌های بن‌بست كه دارای ساباط است، در قسمت ورودی آن، دری محكم گذاشته می‌شده است. این گونه فضاها كه برای افزایش امنیت ساكنان كوچه مؤثر بوده «دربند» نام داشته‌اند. مثل دربند آقایی‌ها، كوچه دكتر علایی و لرد باجوردی.