دولت الکترونیکی در عمل

توسعه‌ روزافزون‌ فن‌آوری‌ های‌ اطلاعاتی‌ وارتباطی‌ و به‌ ویژه‌ ظهور پدیده‌ اینترنت‌ تاثیرشگرفی‌ برزندگی‌ مردم‌ ونیز رفتار ومناسبات‌ اجتماعی‌ آنان‌ گذارده‌ است‌. امروزه‌ دولت‌هادرتلاش‌اند تا با تكیه‌ بر فن‌آوری‌های‌ جدید اطلاعاتی‌ روش‌ حكومتی‌ خود را به‌گونه‌ای‌ تغییردهند كه‌ پ رسالت‌ پاسخ‌گویی‌پ به‌ مردم‌ را دركم‌ترین‌ زمان‌، با بهترین‌ كیفیت‌ وكم‌ترین‌ هزینه‌ به‌انجام‌ رسانند و اینترنت‌ بهترین‌ راه‌ ممكن‌ برای‌ رسیدن‌ به‌این‌ مقصود است‌.دولت‌ الكترونی‌،دولتی‌ هوشمند است‌ كه‌ قادر است‌ فن‌آوری‌ های‌ جدید اطلاعاتی‌ و ارتباطی‌ را در جهت‌تقویت‌ خدمات‌ دولتی‌ به‌ اختیار در آورد. دولت‌ الكترونی‌ به‌ ارائه‌ اطلاعات‌ و خدمات‌پیوسته‌ از طریق‌ اینترنت‌ یا سایر روش‌های‌ دیجیتال‌ توسط دولت‌ها اطلاق‌ می‌ گردد. انقلاب‌الكترونی‌ این‌ ظرفیت‌ را دارد تا بخش‌ دولتی‌ را تغییر شكل‌ دهد و رابطه‌ میان‌ دولت‌ وشهروندان‌ را از نو پایه‌ ریزی‌ نماید. دولت‌ الكترونی‌ تحقق‌ شعار پ دولت‌ پاسخ‌گوپ است‌ كه‌ضمن‌ پاسخ‌گویی‌، امكان‌ دسترسی‌ شهروندان‌ به‌ اطلاعات‌ مورد نیاز آن‌ها را به‌ بهترین‌ نحوفراهم‌ می‌ سازد. فعالیت‌ها وابتكارهای‌ دولتی‌ در رابطه‌ با پیاده‌سازی‌ دولت‌ الكترونی‌ درسال‌های‌ اخیر در اكثر كشورها شتاب‌ روزافزونی‌ داشته‌ است‌، لیكن‌ چالش‌های‌ موجود برسرراه‌ تحقق‌ این‌ پدیده‌ جدید كه‌ در جای‌ خود از اهمیت‌ ویژه‌ای‌ برخوردار است‌، از موانع‌عمده‌ پیشرفت‌ مطلوب‌ كارمحسوب‌ می‌ شود. مقاله‌ حاضرتحت‌ عنوان‌ پ دولت‌ الكترونی‌ درعمل‌پ دومین‌ تلاش‌ مؤلفان‌ فوق‌الذكر حول‌ موضوع‌ مورد بحث‌ است‌. مقاله‌ حاضر سعی‌ بر آن‌دارد تا به‌ راهبرد و راه‌كارهای‌ عملی‌ برخی‌ كشورهای‌ پیشرو در حوزه‌ دولت‌ الكترونی‌بپردازد و موانع‌ دستیابی‌ به‌ این‌ مهم‌ را مورد بررسی‌ قرار دهد.
۱) دولت‌ الكترونی‌ چیست‌؟
دولت‌ الكترونی‌، كاربرد فن‌آوری‌ به‌ ویژه‌ برنامه‌ های‌ كاربردی‌ شبكه‌-محور اینترنت‌ توسطدولت‌ هاست‌ كه‌ جهت‌ افزایش‌ دسترسی‌ و ارائه‌ اطلاعات‌ و خدمات‌ دولتی‌ به‌ شهروندان‌،شركای‌ تجاری‌، كارمندان‌، سایر مؤسسه‌ها و موجودیت‌ های‌ دولتی‌، اعمال‌ می‌ شود. دولت‌الكترونی‌ به‌ ارائه‌ اطلاعات‌ و خدمات‌ دولتی‌ پیوسته‌ از طریق‌ اینترنت‌ یا سایر روش‌ های‌دیجیتال‌ به‌ مردم‌، اطلاق‌ می‌ گردد. انقلاب‌ دولت‌ الكترونی‌ قابلیت‌ آن‌ را دارد تا بخش‌ دولتی‌را تغییر شكل‌ دهد و رابطه‌ میان‌ دولت‌ و شهروندان‌ را از نو پایه‌ ریزی‌ نماید. در این‌ صورت‌سازمان‌ های‌ دولتی‌، موظف‌ خواهند بود تا روابطشان‌ را با شهروندان‌، تجار، كارمندان‌ دولت‌و سایر مؤسسه‌های‌ دولتی‌ و خصوصی‌ تنظیم‌ كنند. چنین‌ دولتی‌ موقعیتی‌ را فراهم‌ می‌ آورد تاارائه‌ خدمت‌ به‌ شهروندان‌ را بهبود بخشد. شهروندان‌ باید قادر باشند تا خدمات‌ و اطلاعات‌را در هر زمان‌ ممكن‌ بر اساس‌ استانداردهای‌ جاری‌ كسب‌ كنند و به‌ همراه‌ تجار و دولت‌ های‌محلی‌ و مركزی‌ بتوانند گزارش‌ های‌ مورد نیاز را بدون‌ لزوم‌ استخدام‌ حقوق‌دان‌ و حسابدارتهیه‌ كنند. كارمندان‌ دولت‌ باید بتوانند خدمات‌ خود را به‌ همان‌ سادگی‌، با همان‌ بازده‌ واثربخشی‌ همتایان‌ خود در بخش‌ تجاری‌ ارائه‌ دهند. در این‌ راستا یك‌ راهبرد اثربخش‌ به‌شكل‌ قابل‌ توجهی‌ به‌ بهبود بخش‌ دولتی‌ كمك‌ می‌ نماید، این‌ راهبرد شامل‌ این‌ موارد است‌ :
تسهیل‌ ارائه‌ خدمات‌ به‌ شهروندان‌;
▪ حذف‌ لایه‌ های‌ زائد مدیریت‌ های‌ دولتی‌;
▪ فراهم‌ كردن‌ امكان‌ دسترسی‌ آسان‌ شهروندان‌، تجار، و كارمندان‌ سایر سطوح‌ دولتی‌ به‌اطلاعات‌ و خدمات‌ دولتی‌;
▪ تسهیل‌ فرآیندهای‌ اجرایی‌ مؤسسه‌ها و كاهش‌ هزینه‌ ها از طریق‌ یكپارچه‌ سازی‌ وحذف‌ سامانه‌های‌ مازاد ; و كارآمد ساختن‌ عملیات‌ دولتی‌ جهت‌ تضمین‌ پاسخ‌گویی‌ سریع‌ به‌ نیازهای‌ شهروندان‌.
۲) چرا دولت‌ الكترونی‌ ؟
جامعه‌ اطلاعاتی‌، بسیاری‌ از سازمان‌ها را وادار می‌ كند تا ابتكارهای‌ مربوط به‌ دولت‌الكترونی‌ را جهت‌ نیل‌ به‌ اهداف‌ و موقعیت‌ های‌ ذیل‌ پذیرا باشند:
▪ ارائه‌ خدمات‌ دولتی‌ الكترونی‌ و یكپارچه‌. سازمان‌ های‌ دولتی‌ ورای‌ ارائه‌ خدمات‌ پیوسته‌می‌ توانند خدماتی‌ با ارزش‌ افزوده‌ و منسجم‌ ارائه‌ نمایند. آن‌ها قادر خواهند بود تا به‌ جای‌سرگردان‌ كردن‌ مردم‌ میان‌ چند اداره‌ یا پایگاه‌ اینترنتی‌ مختلف‌ جهت‌ به‌ دست‌ آوردن‌ تأییددولتی‌، به‌ آن‌ ها امكان‌ دهند تا امور خود را تنها از یك‌ نقطه‌ دسترسی‌ انجام‌ دهند;
▪ رفع‌ طبقات‌ دیجیتال‌. دولت‌ ها می‌ توانند امكان‌ دسترسی‌ به‌ فن‌آوری‌ جدید را برای‌ مردم‌عوام‌ و امكان‌ آموزش‌های‌ رایانه‌ ای‌ را برای‌ جوانان‌ و سالمندان‌ از طریق‌ برنامه‌ های‌ متنوع‌فراهم‌ نمایند;
امكان‌ آموزش‌ مادام‌ العمر. اندیشه‌ تمام‌ نشدن‌ آموزش‌ با پایان‌ یافتن‌ دوران‌ مدرسه‌،امروزه‌ از طریق‌ آموزش‌ از ▪ راه‌ دور تحقق‌ یافته‌ است‌. جامعه‌ای‌ با نیروی‌ كار فرهیخته‌ كه‌ ازمختصات‌ دولت‌ الكترونی‌ است‌، نیازمند آن‌ است‌ كه‌ به‌ طور پیوسته‌ از آموزش‌های‌ پیشرفته‌ وفردی‌ برخوردار باشد;
▪ بازسازی‌ روابط میان‌ دولت‌ ها با مردم‌. به‌ جای‌ تأمین‌ خدمات‌ یكسان‌ برای‌ همه‌، دولت‌ هامی‌ توانند به‌ كمك‌ فن‌آوری‌ جدید با مردم‌ به‌ صورت‌ افرادی‌ مجزا عمل‌ و به‌ آن‌ها خدمات ‌شخصی‌ ارائه‌ نمایند. در این‌ صورت‌ شهروندان‌ در روابط خود با دولت‌، احساس‌ مسئولیت ‌بیش‌ تری‌ می‌ كنند و اعتماد و اطمینان‌ خود را نسبت‌ به‌ بخش‌ دولتی‌ دوباره‌ به‌ دست‌ می‌آورند;
▪ توسعه‌ اقتصادی‌. دولت‌ها می‌توانند با ارائه‌ خدمات‌ پیوسته‌ به‌ بازرگانان‌ آن‌ ها را درامورشان‌ یاری‌ دهند. اتصال‌ به‌ شبكه‌ و استفاده‌ از ابزار شبكه‌، آن‌ ها را در اموری‌ چون‌ اخذمشاوره‌ و انگیزه‌ های‌ مالی‌ كمك‌ می‌ كند. به‌ علاوه‌، آن‌ ها قادر خواهند بود تا از مزایای‌ به‌روز بودن‌، ارتباط نزدیك‌ تر با مشتریان‌، و رشد و توسعه‌ محلی‌ و جهانی‌ بازارهای‌ خودبهره‌مند شوند;
▪ ایجاد یك‌ نوع‌ حكومت‌ مشاركتی‌. دولت‌ الكترونی‌ می‌ تواند به‌ یك‌ مردم‌سالاری‌ مستقیم‌منتهی‌ گردد. هم‌ اكنون‌ نیز برخی‌ دولت‌ ها در سطح‌ محلی‌، از مناظره‌ها و تریبون‌ های‌ آزادبحث‌ و گفت‌ وگو، و رای‌ گیری‌ های‌ اینترنتی‌ در جهت‌ بهبود فرآیند های‌ تصمیم‌ سازی‌خویش‌ حمایت‌ می‌ نمایند.
۳) ضرورت‌ ایجاد دولت‌ الكترونی‌
به‌ عنوان‌ ضرورت‌ توجه‌ به‌ اندیشه‌ دولت‌ الكترونی‌، عوامل‌ متعددی‌ را می‌ توان‌ نام‌ برد كه‌مهم‌ترین‌ آن‌ ها عبارت‌اند از:
الف‌) بحران‌ اعتماد به‌ دولت‌
در دهه‌ های‌ اخیر مردم‌ احساس‌ می‌ كنند كه‌ از دولت‌ ها فاصله‌ گرفته‌اند. این‌ نكته‌ به‌ وضوح‌در كاهش‌ تعداد رأی‌ دهندگان‌ و در نظر سنجی‌ های‌ عمومی‌ مشهود و گویای‌ آن‌ است‌ كه‌اعتماد به‌ دولت‌ ها به‌ پایین‌ ترین‌ حد خود رسیده‌ است‌. این‌ مسئله‌ به‌ویژه‌ برای‌ جوانان‌ حقیقت‌دارد، چرا كه‌ در دوره‌ ای‌ زندگی‌ می‌ كنند كه‌ در برخی‌ كشورها رسوایی‌ های‌ سیاسی‌ واقتصادی‌ و نیز ضعف‌ های‌ عمومی‌ موجب‌ تكدر ذهن‌ آنان‌ نسبت‌ به‌ دولت‌ و خدمات‌ دولتی‌شده‌ است‌. مردم‌ امروزه‌ از خدمات‌ دولتی‌ به‌ عنوان‌ فرایندی‌ زمان‌ بر، هزینه‌ بر، و پر درد سریاد می‌ كنند، در حالی‌ كه‌ اندیشه‌ دولت‌ الكترونی‌ می‌ تواند این‌ تصور را كاملا تغییر دهد.دولت‌ الكترونی‌ قابلیت‌ آن‌ را دارد كه‌ رابطه‌ میان‌ دولت‌ و مردم‌ را به‌ طور كلی‌ متحول‌ كند وخدمات‌ دولتی‌ را كاملا بهبود بخشد.
ب‌) خواست‌ مردم
در این‌ مرحله‌ سؤال‌ اساسی‌ آن‌ است‌ كه‌ «مردم‌ از دولت‌ الكترونی‌ چه‌ انتظاری‌ دارند؟»
آن‌ چه‌ مردم‌ واقعا از دولت‌ الكترونی‌ انتظار دارند، ارتباط بهتر و ساده‌ تر با نمایندگانی‌است‌ كه‌ به‌ آن‌ ها رای‌ داده‌اند. آن‌ها می‌ خواهند كه‌ دولت‌ نسبت‌ به‌ خواست‌شان‌ بیش‌ترپاسخ‌گو باشد و انجام‌ امور و تعاملات‌ میان‌ آن‌ ها را بهبود بخشد. مردم‌ می‌ خواهند كه‌ نقش‌موثرتری‌ در فرایند دمكراتیك‌ داشته‌ باشند. در یك‌ نظر خواهی‌ كه‌ توسط یكی‌ از مراكزتحقیقاتی‌ امریكا انجام‌ گرفته‌ است‌، دو مورد از مهم‌ ترین‌ انتظارات‌ مردم‌ از دولت‌ الكترونی‌عبارت‌ بودند از: پاسخ‌ گویی‌ بیش‌ تر دولت‌، و دسترسی‌ بیش‌ تر و بهتر به‌ اطلاعات‌ دولتی‌.آن‌ها خواهان‌ آن‌ هستند كه‌ بتوانند به‌ خدمات‌ دولتی‌ از هر جای‌ ممكن‌، خانه‌، اداره‌ و یا هرنقطه‌ جغرافیایی‌ دیگر، بدون‌ هیچ‌ گونه‌ محدودیتی‌ در زمینه‌ نحوه‌ دست‌ یابی‌ (از طریق‌ رایانه‌شخصی‌، تلفن‌ همراه‌، بی‌ سیم‌، تلویزیون‌ شبكه‌ای‌)، دسترسی‌ داشته‌ باشند.
پ‌) نسل‌ جوان‌ دیجیتال‌
برای‌ نسل‌ جدید رهبران‌ دولتی‌، پیشتازان‌ جوانی‌ كه‌ صفحه‌ كلیدها و ارتباطات‌ بی‌ سیمی‌بخشی‌ از ابزار ارتباطی‌ شان‌ محسوب‌ می‌ شود، هجوم‌ فن‌آوری‌ جدید یك‌ امر محتوم‌ است‌.رسانه‌ی‌ الكترونی‌ از مدت‌ها پیش‌ نقش‌ عمده‌ای‌ در زندگی‌ كودكان‌ و نوجوانان‌ ایفا نموده‌ واكنون‌ بسیاری‌ از آن‌ ها از داشتن‌ ابزار رسانه‌ای‌ شخصی‌ خویش‌ در شعف‌ هستند. آن‌ هاهمچنین‌ در دنیایی‌ رشد می‌ كنند كه‌ از شبكه‌ های‌ اطلاعاتی‌، ابزار دیجیتال‌، و شعار «ارتباط ابدی‌» اشباع‌ است‌. براساس‌ مطالعه‌ یك‌ مركز تحقیقات‌ تا سال‌ ۲۰۰۲ میلادی‌ قریب‌به‌۷۰درصد كودكان‌ ۵ تا ۱۸ ساله‌، متصل‌ به‌ شبكه‌ خواهند بود.
ت‌) صرفه‌ جویی‌ در هزینه‌ها
دولت‌ الكترونی‌ اگر به‌ خوبی‌ پیاده‌ شود، به‌ معنی‌ دولتی‌ كارآمدتر با هزینه‌ ای‌ كم‌ تر برای‌مردم‌(پرداخت‌ كنندگان‌ مالیات‌) خواهد بود. دولت‌ الكترونی‌، هزینه‌ تعاملات‌ میان‌ مردم‌ وحكومت‌ و نیز میان‌ سطوح‌ مختلف‌ حكومتی‌ را كاهش‌ می‌دهد. تجربیات‌ سال‌های‌ اخیر نشان‌داده‌ است‌ كه‌ دسترسی‌ مردم‌ به‌ اطلاعات‌ دولتی‌ از طریق‌ شبكه‌، هزینه‌ دولت‌ها را به‌ طور قابل‌توجهی‌ كاهش‌ داده‌ است‌. با تأمین‌ دسترسی‌ عمومی‌ الكترونی‌ و خدمات‌ پیوسته‌، به‌ عنوان‌اهداف‌ عمومی‌، دولت‌ توانسته‌ است‌ كار ایجاد قرار دادن‌ اطلاعات‌ به‌ صورت‌ پیوسته‌ در شبكه‌های‌ خانگی‌، فضای‌ خدمت‌ رسان‌، طراحی‌ وب‌، پایگاه‌ اطلاعاتی‌ و غیره‌ را با هزینه‌ ای‌ كم‌ تراز هزینه‌ های‌ كوتاه‌ مدت‌،انجام‌ دهد. دولت‌ ها می‌ توانند خدمت‌ به‌ مراجعین‌ را با به‌ كارگیری‌ابتكارهای‌ دولت‌ الكترونی‌ كه‌ اقدام‌های‌ مؤسسه‌ها و سرمایه‌ گذاری‌ های‌ مربوط به‌ IT رایكپارچه‌ می‌ سازند، بهبود بخشند. این‌ ابتكارها می‌ توانند سرمایه‌ های‌ هنگفتی‌ را از طریق‌صرفه‌ جویی‌ ناشی‌ از كاهش‌ دیوان‌سالاری‌های‌ اضافی‌، ایجاد نمایند.ث‌) راهبرد دولت‌ الكترونی‌
دولت‌ الكترونی‌ تنها با ایجاد پایگاه‌های‌ وب‌ و بكارگیری‌ فن‌آوری‌های‌ مرتبط تحقق‌ نمی‌یابد، بلكه‌ ورای‌ آن‌ تغییر روش‌ ها و فرآیندهای‌ ارائه‌ خدمات‌ و تصمیم‌ سازی‌ نیز ضروری‌می‌ نماید. چالش‌های‌ موجود تنها به‌ فن‌آوری‌های‌ به‌كار گرفته‌ شده‌ بر نمی‌‌گردد، بلكه‌چالش‌های‌ اصلی‌ به‌ ایجاد تغییرات‌ اساسی‌ در فرآیندهای‌ كاری‌ و روش‌ مواجه‌ شدن‌ دولت‌ بامراجعان‌ خود مربوط می‌ شود. مهم‌ترین‌ اهداف‌ سیاست‌ ها و ابتكارهای‌ دولت‌ الكترونی‌عبارت‌اند از:
تسهیل‌ دریافت‌ خدمات‌ و ایجاد تعامل‌ بین‌ دولت‌ و شهروندان‌; بهبود بازدهی‌ واثربخشی‌ بخش‌ دولتی‌; و بهبود پاسخ‌گویی‌ دولت‌ به‌ شهروندان‌. بهبود ارائه‌ خدمات‌ بخش‌دولتی‌ بر چهار گروه‌ شهروند-مدار متمركز می‌شود:
▪ گروه‌ اول‌: افراد حقیقی‌ یاشهروندان‌ (دولت‌ - به - شهروندان‌). ارائه‌ خدمات‌ سهل‌الوصول‌ و با كیفیت‌ كه‌ تنها از یك‌ نقطه‌ و به‌ راحتی‌ توسط شهروندان‌ قابل‌ دسترس‌ باشد;
▪ گروه‌ دوم‌: بخش‌ غیر دولتی‌ (دولت‌ - به‌- تجار). كاهش‌ بار بخش‌ غیر دولتی‌ از طریق‌حذف‌ جمع‌ آوری‌ اطلاعات‌ مازاد و توسعه‌ فن‌آوری‌ های‌ ارتباطی‌ جهت‌ تجارت‌ الكترونی‌;
▪ گروه‌ سوم‌: میان‌ دولتی‌ (دولت‌ - به‌ دولت‌). تسهیل‌ در امر گزارش‌ دهی‌ برای‌ دولت‌ های‌محلی‌ و مشاركت‌ آن‌ها با دولت‌ مركزی‌ در ارائه‌ خدمات‌ به‌ شهروندان‌، انجام‌ بهتر محاسبه‌عملكرد و صرفه‌ جویی‌ قابل‌ توجه‌ در امر اجرایی‌ و ارائه‌ برنامه‌ها به‌ دلیل‌ وجود داده‌ های‌دقیق‌تر; و
▪ گروه‌ چهارم‌: درون‌ دولتی‌ (بازدهی‌ و اثر بخشی‌ دولتی‌). كاربرد بهتر فن‌آوری‌های‌ نوین‌جهت‌ كاهش‌ هزینه‌ ها و افزایش‌ كیفیت‌ امور اجرایی‌ دولت‌، با استفاده‌ از بهترین‌ روش‌های‌موجود در هر حوزه‌ از قبیل‌ مدیریت‌ زنجیره‌ تأمین‌، مدیریت‌ مالی‌ و مدیریت‌ دانش‌. در این‌صورت‌، موسسه‌های‌ دولتی‌ قادر خواهند بود تا اثر بخشی‌ خود را بهبود بخشنده‌، تأخیر درفرآیندها را حذف‌ كنند و رضایت‌ و ابقای‌ كارمندان‌ خود را افزایش‌ دهند.
الف‌) پیش‌ نیازهای‌ دولت‌ الكترونی‌
برای‌ اجرای‌ موفقیت‌آمیز دولت‌ الكترونی‌، وجود پیش‌ نیازهای‌ زیر ضروری‌ می‌نماید:
▪ راهبرد شفاف‌
اولین‌ پیش‌ نیاز اجرای‌ موفق‌ یك‌ دولت‌ الكترونی‌، تبیین‌ راهبردی‌ است‌ كه‌منظر دولت‌ الكترونی‌ و راه‌ رسیدن‌ به‌ آن‌ را برای‌ دولت‌ و كلیه‌ طرف‌های‌ ذی‌نفع‌ آن‌ بیان‌نماید.
▪ رهبری‌ اجرایی‌ قوی‌
هدایت‌ یك‌ راهبرد دولت‌ الكترونی‌ به‌ معنی‌ مدیریت‌ یك‌ تغییرفرهنگی‌ و سازمانی‌ با وجود خطرها و فرصت‌هاست‌.قهرمان‌ هایی‌ در این‌ عرصه‌ در سطوح‌بالای‌ سیاسی‌ و نیز دیوان‌سالاری‌ مورد نیازند. تنها آن‌ها می‌توانند مدیران‌ ارشد و میانی‌ رابرای‌ همكاری‌ بهتر در سطح‌ دولت‌، ترغیب‌ نمایند. این‌ اقدام‌ شامل‌ ترغیب‌ مدیران‌ به‌ رهاكردن‌ اشكال‌ سنتی‌ قدرت‌ نیز هست‌. به‌علاوه‌، موفقیت‌ در این‌ زمینه‌ به‌ منظری‌ بستگی‌ دارد كه‌ كلیه‌ مدیران‌ ارشد اجرایی‌ از دولت‌ الكترونی‌ تصور می‌ نمایند.
▪ تعهد كلیه‌ طرف‌ های‌ ذی‌نفع‌
شناسایی‌ كلیه‌ طرف‌ های‌ اصلی‌ ذی‌نفع‌، وجلب‌ حمایت‌ آن‌هادر پای‌بندی‌ به‌ اهداف‌ دولت‌ الكترونی‌ یك‌ پیش‌ نیاز مهم‌ در اجرای‌ موفق‌ طرح‌ های‌ دولت‌الكترونی‌ است‌. همه‌ آن‌ها می‌بایست‌ در فرایندهای‌ سیاست‌گذاری‌ و تصمیم‌ سازی‌ دخیل‌شوند و اطمینان‌ حاصل‌ نمایند كه‌ همكاری‌ میان‌ سازمانی‌(همكاری‌ افقی‌) موجب‌ خدشه‌ دارشدن‌ استقلال‌ آنان‌ نمی‌ شود. آن‌ها باید نسبت‌ به‌ بهره‌ بردن‌ از امتیازات‌ اجرای‌ سیاست‌ های‌دولت‌ الكترونی‌ آگاه‌ و مطمئن‌ گردند.
▪ وجود ظرفیت‌ كافی‌
موفقیت‌ ابتكارهای‌ دولت‌ الكترونی‌ در هر سازمان‌ به‌ وجود ظرفیت‌ های‌كافی‌ از قبیل‌ سرمایه‌ گذاری‌، منابع‌، و انواع‌ مهارت‌ های‌ لازم‌ مرتبط می‌شود. ظرفیت‌،همچنین‌ شامل‌ منابع‌ انسانی‌ مورد لزوم‌ به‌ منظور متأثر نمودن‌ تغییرات‌ لازم‌ می‌ شود. این‌منابع‌، هم‌ تعداد كافی‌ نیروی‌ انسانی‌ و هم‌ وجود مهارت‌ های‌ لازم‌ در بین‌ آن‌ها را در برمی‌گیرد.
▪ تغییر فرهنگی‌
یكی‌ از چالش‌ های‌ فراروی‌ دولت‌ الكترونی‌، غلبه‌ بر بینش‌ های‌ متعارف‌سازمان‌ ها و راه‌های‌ مقابله‌ با آن‌ها است‌. حكومت‌ها به‌طور سنتی‌ به‌صورت‌ ساختارهای‌عمودی‌ و مركب‌ از بخش‌ های‌ مجزا (وزارت‌ خانه‌ ها) سازمان‌دهی‌ شده‌اند. كه‌ هریك‌ دارای‌سلسله‌ مراتب‌ جداگانه‌ای‌ می‌ باشند، اكنون‌ موانع‌ بسیاری‌ بر سر راه‌ تعامل‌ افقی‌ (مشاركتی‌)میان‌ آن‌ها وجود دارد. در این‌ راستا تیم‌ هایی‌ میان‌- سازمانی‌ با عملكرد مشترك‌ لازم‌ است‌ تاورای‌ مرزهای‌ سازمان‌ ها حركت‌ كنند و امور دولت‌ الكترونی‌ را پیش‌ ببرند.
مهندسی‌ مجدد فرآیندهای‌ كاری‌. دولت‌ الكترونی‌ تنها به‌ خودكارسازی‌ فرآیندهای‌ كاری‌موجود نمی‌اندیشد.حوزه‌های‌ برنامه‌ای‌ می‌بایست‌ به‌وضوح‌ اهداف‌ خود را تعریف‌ كنند ومطمئن‌ شوند كه‌ در راستای‌ برنامه‌ های‌ اصلی‌ حكومت‌ قرار دارند. فرآیند های‌ كاری‌ بایدمجددا بررسی‌ شوند تا تعیین‌ نمایند چگونه‌ فن‌آوری‌ها می‌ توانند به‌ بهینه‌ سازی‌ كاربرد منابع‌كمك‌ نمایند. برنامه‌ها و خدمات‌ می‌ بایست‌ از بعد مراحل‌ كاری‌ و نیز زمان‌های‌ دوره‌ای‌اصلاح‌ گردند. چالش‌ اصلی‌ پاسخ‌ به‌ این‌ سؤال‌ است‌ كه‌ كاربرد فن‌آوری‌ دركجا و چگونه‌موجب‌ تغییرات‌ كلی‌ فرآیند جریان‌ كار می‌ گردد.
ارتباطات‌ شفاف‌ ، بازاریابی‌ و روابط عمومی‌ از بخش‌های‌ مؤثر در موفقیت‌ ابتكارهای‌دولت‌ الكترونی‌ محسوب‌ می‌شوند. توانایی‌ الكترونی‌ باید توسعه‌ یابد تا به‌ مخاطبان‌ داخلی‌ وخارجی‌ برسد. پیام‌رسانی‌ داخلی‌ باید بر تبلیغ‌ منافع‌ این‌ نوع‌ رابطه‌ جدید برای‌ شهروندان‌،بخش‌ خصوصی‌ و موسسه‌های‌ و سازمان‌ های‌ مردمی‌ تكیه‌ نماید، و پیام‌ رسانی‌ خارجی‌می‌بایست‌ بر اهمیت‌ ایجاد این‌ نوع‌ رابطه‌ با مخاطبان‌ متمركز گردد.
ب‌) منظر دولت‌ الكترونی‌
دولت‌ هایی‌ كه‌ در راستای‌ تحقق‌ و پیشبرد دولت‌ الكترونی‌ موفق‌ بوده‌اند، تنها یك‌ منظر برای‌ آن‌ قائل‌ شده‌اند:
دسترسی‌ آسان‌ اختصاصی‌ و مطمئن‌ به‌ اطلاعات‌ و خدمات‌ دولتی‌ مورد نیاز مراجعان‌
پ‌) چارچوب‌ مدیریتی‌ دولت‌ الكترونی‌
اجرای‌ موفق‌ دولت‌ الكترونیك‌ در گروی‌ چارچوب‌ مدیریتی‌ فراگیر است‌. این‌چارچوب‌ شامل‌ اجزای‌ تشكیل‌ دهنده‌ زیر است‌:
● مدیریت‌ الكترونی‌
به‌ منظور پیشبرد موفق‌ سیاست‌ های‌ دولت‌ الكترونی‌، ساختار مدیریتی‌ مناسب‌ و دربرگیرنده‌ی‌ تعریف‌ مشخصی‌ از مسئولیت‌ها و پاسخ‌گویی‌ها برای‌ سه‌ عنصر ساختار حكومتی‌،سیاست‌ها و استانداردها، و معماری‌ مورد نیاز است‌:
▪ ساختار حكومتی‌
این‌ ساختار، ساختاری‌ سازمانی‌ است‌ كه‌ فرآیند تصمیم‌ گیری‌ را جهت‌تعیین‌ اولویت‌ها، پاسخ‌گویی‌ها، و سرمایه‌گذاری‌ برای‌ خدمات‌ دولت‌ الكترونی‌ ایجادمی‌نماید. عملكرد حكومتی‌ همچنین‌ به‌ تبیین‌ سیاست‌ ها، استانداردها، معماری‌ ها و زیرساخت‌ های‌ مورد نیاز دولت‌ الكترونی‌، می‌ پردازد;
▪ سیاست‌ ها و استانداردها
سیاست‌ها، بیانیه‌های‌ قانونی‌ فعالیت‌ ها و استانداردها، بیانیه‌های‌قانونی‌ طراحی‌ها است‌. سیاست‌ها باید در مسائلی‌ از قبیل‌ تأیید یا اختیار و مدیریت‌ محتوای‌درگاه‌، دولت‌ الكترونی‌ را حمایت‌ نمایند; استانداردها می‌ بایست‌ موجب‌ اطمینان‌ در اموری‌همچون‌ تعامل، سازگاری و كاربرد مشترك‌ منابع‌ مدیریت‌ اطلاعات‌ یا فن‌آوری‌اطلاعات‌ گردند; و معماری‌ . معماری‌ به‌ عنوان‌ یك‌ طرح‌ حكومتی‌ به‌ تسهیل‌ همكاری‌ سودمند و اثربخش‌فرآیندهای‌ كاری‌ مشترك‌، جریان‌ های‌ اطلاعات‌، سامانه‌ های‌ كاربردی‌ و سرمایه‌ گذاری‌ میان‌وزارت‌خانه‌ها، كمك‌ می‌كند. معماری‌ زیر بنایی‌ است‌ كه‌ سایر اجزای‌ سازنده‌ فن‌آوری‌ برروی‌ آن‌ قرار می‌ گیرند. این‌ یك‌ طرح‌ كلی‌ است‌ كه‌ برنامه‌ ریزی‌، اجرا و نگهداری‌ زیرساخت‌ را جهت‌ حمایت‌ از عملكردهای‌ كاری‌ و شبكه‌ها و سامانه‌های‌ اساسی‌، حمایت‌ می‌نماید. اجزای‌ معماری‌ شامل‌ معماری‌ فرآیند كار، معماری‌ اطلاعات‌، معماری‌ برنامه‌ های‌ كاربردی‌ و معماری‌ زیر ساخت‌ است‌.
● زیرساخت‌ الكترونی‌
یك‌ زیر ساخت‌ عمومی‌ فن‌آوری‌ اطلاعات‌ برای‌ دولت‌ الكترونی‌ شامل‌ سامانه‌ها، شبكه‌،سخت‌ افزار و نرم‌ افزاری‌ است‌ كه‌ از برنامه‌ های‌ كاربردی‌ حمایت‌ نماید. زیر ساخت‌ مورد نیازجهت‌ حمایت‌ از كلیه‌ برنامه‌ های‌ كاربردی‌ دولت‌ الكترونی‌ به‌ گونه‌ای‌ مدیریت‌ می‌ شود كه‌فراگیر بودن‌ و بازدهی‌ آن‌ را تضمین‌ نماید.
اجزای‌ زیرساخت‌ الكترونی‌ عبارت‌اند از:
▪ درگاه
درگاه‌ یك‌ برنامه‌ كاربردی‌ پیشرفته‌ و بر اساس‌ وب‌ است‌ كه‌ به‌ عنوان‌ یك‌ نقطه‌عمومی‌ دسترسی‌ به‌ اطلاعات‌ و خدمات‌ الكترونی‌ دولت‌، عمل‌ می‌كند. درگاه‌ میزان‌ دسترسی‌شهروندان‌ و كارمندان‌ دولت‌ را به‌ جست‌ وجوی‌ راحت‌ و دریافت‌ خدمات‌ ویژه‌ای‌ كه‌ آن‌ هانیاز دارند، از طریق‌ عملكردهای‌ سلف‌ سرویس‌ بهبود می‌بخشد و جنبه‌های‌ امنیتی‌ لازم‌ را نیزفراهم‌ می‌نماید. درگاه‌ همچنین‌ با ارائه‌ امكان‌ شخصی‌ كردن‌ تحت‌ كنترل‌ كاربر و شرح‌ حال‌نویسی‌، به‌ بهبود تجارب‌ شبكه‌ ای‌، عملكردهای‌ دسترسی‌ یا كاوش‌، طبقه‌ بندی‌، مشاركت‌،ادغام‌ كاربردها و امنیت‌ كمك‌ می‌كند.
▪ ورودی‌ امنیتی‌ و راهنماهای‌ عمومی
بنا به‌ ضرورت‌، ورودی‌ امنیتی‌ دسترسی‌ به‌ درگاه‌دولتی‌ و نیز به‌ برنامه‌ ها و خدمات‌ آن‌ را كنترل‌ می‌ نماید. این‌ ورودی‌ اطمینان‌ می‌دهد كه‌متناسب‌ با شرایط موجود، سازوكارهای‌ دسترسی‌ به‌ اطلاعات‌ و خدمات‌ ارائه‌ شده‌ تأمین‌گردد. هرجا كه‌ لازم‌ باشد، مراجعه‌ كنندگان‌ تأیید هویت‌ می‌شوند و تنها به‌ اطلاعات‌ و خدمات‌مربوط به‌ خود دسترسی‌ خواهند داشت‌. راهنمای‌ شناسایی و كلمه‌ عبور كاربران‌ عمومی‌اساس‌ مدیریت‌ تأیید و اختیار برای‌ شهروندان‌، تجار و دولت‌ است‌. آن‌ها هویت‌ و كلمه‌ عبوركاربران‌ را شناسایی‌ ، گروه‌ها را تعریف‌، و كاربران‌ را به‌ گروه‌ها متصل‌ و حق‌ دسترسی‌ به‌كاربردها یا خدمات‌ ویژه‌ را تأیید می‌ نمایند. گرچه‌ سازمان‌ های‌ دولتی‌ هر كدام‌ از راهنماهای‌متفاوتی‌ استفاده‌ می‌كرده‌اند، ولی‌ برای‌ اهداف‌ دولت‌ الكترونی‌، یك‌ راهنمای‌ واحد شناسایی‌كننده‌ بر اساس‌ استانداردها مورد نیاز است‌. این‌ راهنما نوعا می‌ تواند شامل‌ اطلاعات‌شناسایی‌، اطلاعات‌ كاربرد- و خدمات‌ و اطلاعات‌ حوزه‌ اختیار باشد.
▪ واسط ادغام‌
واسط ادغام‌ موجب‌ تبادل‌ مطمئن‌ پیام‌ها بین‌ برنامه‌های‌ كاربردی‌ دولتی‌ وخارج‌ از دولت‌ می‌ شود. این‌ سیستم‌ همچنین‌ دسترسی‌ به‌ این‌ برنامه‌ها را از طریق‌ در گاه‌های‌خارجی‌، با حفظ حریم‌ شخصی‌ میسر می‌ سازد. خدمات‌ عمومی‌. عملكرد این‌ بخش‌ شامل‌ خدمات‌ دولت‌ الكترونی‌، دسترسی‌ برنامه‌ های‌كاربردی‌ به‌ فرآیندهای‌ كاری‌ همچون‌ فرآیند پرداخت‌، ارائه‌ صورت‌ حساب‌، صدورمجوزها و گواهینامه‌ از طریق‌ پروتكل‌ های‌ تعریف‌ شده‌ یا رابطه‌های‌ برنامه‌ كاربردی‌،می‌گردد. گواهی‌ نامه‌های‌ دیجیتال‌، مثال‌ دیگری‌ از خدمات‌ عمومی‌ است‌. در این‌ مورداحتمالا یك‌ ارائه‌ دهنده‌ خدمات‌ خارجی‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد. شهروندان‌ و تجاری‌ كه‌نیازمند انجام‌ معاملات‌ امن‌ با دولت‌ هستند، می‌توانند گواهی‌ دیجیتال‌ را از طریق‌ ارائه‌ دهنده‌خدمات‌ فوق‌ دریافت‌ كنند.مدیریت‌ داده‌ الكترونی‌ . داده‌ها چنانچه‌ استاندارد باشند، قادر خواهند بود تا بازدهی‌ ارائه‌خدمات‌ الكترونی‌ دولت‌ را افزایش‌ دهند. برای‌ مثال‌، متا- دیتا و متا- تگز استاندارد شده‌،از ضرورت‌های‌ یك‌ سامانه‌ مدیریت‌ سوابق‌ الكترونی‌ هستند. به‌ طور مشابه‌، تعاریف‌استاندارد شده‌ برای‌ اجزای‌ یك‌ داده‌ عمومی (مانند نام‌، نشانی‌ و اطلاعات‌ تماس‌) می‌توانند ورود تكراری‌ داده‌ و توسعه‌ پایگاه‌ داده‌ تكراری‌ در مخازن‌ داده‌ مربوط به‌ زیر ساختاردولت‌ الكترونی‌ را كاهش‌ دهند. مخازن‌ داده‌ درگاه‌، پایگاه‌های‌ داده‌ وب‌، انبارهای‌ داده،پایگاه‌ های‌ داده‌ باقی‌ مانده‌، مخازن‌ مدیریت‌ اسناد و پایگاه‌های‌ داده‌ی‌ جغرافیایی‌-فضایی‌،همگی‌ از نمونه‌های‌ داده‌ الكترونی‌ هستند.
● خدمات‌ الكترونی
خدمات‌الكترونی‌، برنامه‌ ها و خدمات‌ ویژه‌ای‌ هستند كه‌ خطوط كاری‌ سازمان‌های‌ دولتی‌را به‌ صورت‌ الكترونی‌ ارائه‌ می‌دهند. این‌ خدمات‌ از طریق‌ درگاه‌ ارائه‌ می‌شوند و یا توسطكاربرد دیگری‌ از طریق‌ واسط ادغام‌، به‌ درگاه‌ عرضه‌ می‌گردند. خدمات‌ الكترونی‌ همچنین‌شامل‌ دسترسی‌ به‌ اطلاعات‌ منتشرشده‌ دولتی‌ هستند. اجزای‌ خدمات‌ الكترونی‌ عبارت‌اند از: اطلاعات‌ . این‌ جزء از خدمات‌ الكترونی‌ برای‌ كاربران‌ آن‌ كم‌تر حالت‌ تعاملی‌ دارد.كاربران‌، كه‌ شامل‌ كلیه‌ی‌ مراجعین‌ دولت‌ هستند، می‌توانند از طریق‌ درگاه‌ و با استفاده‌ ازموتورهای‌ كاوش‌ یا سایر ابزارهای‌ جهت‌یابی‌، به‌ اطلاعات‌ دولتی‌ دسترسی‌ پیدا كنند.اطلاعات‌، شامل‌ مجموعه‌ از پیش‌ گردآوری‌ شده‌ اطلاعات‌ منتشر شده‌ مانند اسناد،گزارش‌ها، نقشه‌ها، و صفحات‌ وب‌، و یا نتیجه‌ یك‌ فرآیند درخواست‌ شده‌ جهت‌ تبدیل‌ داده‌به‌ اطلاعات‌ است‌. نمونه‌ای‌ از اطلاعات‌ دولتی‌ شامل‌ سیاست‌ها و رویه‌ ها، سازمان‌ حكومت‌،راهنمای‌ تلفن‌ یا نشانی‌ كارمندان‌ دولت‌، و اطلاعات‌ موجود در بایگانی‌های‌ دولتی‌ می‌گردد. برنامه‌ های‌ كاربردی‌ . این‌ برنامه‌ ها كه‌ عمدتا ویژه‌ وزارت‌ خانه‌ها یا برنامه‌های‌ خاص‌هستند، خدمات‌ واقعی‌ به‌ كاربران‌ درگاه‌ها ارائه‌ می‌ دهند. آن‌ها از عملكردهای‌ كاری‌حمایت‌، داده‌ها را مدیریت‌ و با مشتریان‌ ارتباط برقرار می‌كنند.
ت‌) مدل‌ معماری‌ راهبردی‌ دولت‌ الكترونی‌
این مدل‌ كه‌ نشان دهنده ابتكارهای‌ خاص‌ بخشی‌ و سازمانی‌ دولت‌ الكترونی‌چگونه‌ به‌ چارچوب‌ راهبردی‌ و نیز استانداردها مرتبط می‌ گردد. این‌ مدل‌ از سه‌ جزء تشكیل ‌شده‌ است‌:
۱) دسترسی‌;
۲) فرآیند كاری‌ الكترونی‌;
۳.) تعامل‌;
۱) دسترسی‌
این‌ جزء از معماری‌، به‌ تبیین‌ سیاست‌ های‌ فن‌آوری‌های‌ دسترسی‌ به‌ خدمات‌ دولت‌الكترونی‌ (وب‌ سایت‌ های‌ قابل‌ دسترس‌) می‌ پردازد. این‌ فن‌آوری‌ها می‌توانند شامل‌ تلفن‌همراه‌، رایانه‌ شخصی‌، تلویزیون‌ دیجیتال‌، كیوسك‌ها و مراكز تماس گردند. رابط هامی‌ توانند این‌ فن‌آوری‌ها را جهت‌ تأمین‌ بهتر خدمات‌ رودر رو، به‌ كار برند. دولت‌ها می‌بایست‌ سیاست‌ هایی‌ را جهت‌ استفاده‌ از هر نوع‌ سازوكار دسترسی‌ تبیین‌ نموده‌ و نیزدستورالعمل‌ ها و استانداردهای‌ فنی‌ متناسب‌ با هر سازو كار و فن‌آوری‌ توسعه‌ یافته‌ مربوط به‌آن‌ را به‌ كار گیرند.
۲) فرآیندكاری‌ الكترونی‌
پاره‌ای‌ از موضوعات‌ كه‌ ذیل‌ این‌ بخش‌ مورد توجه‌ قرار می‌ گیرند، عبارت‌اند از :
مجراهای‌ ارائه‌ خدمت‌. چنان‌چه‌ خدمات‌ عمومی‌ از مجراهای‌ متنوعی‌ ارائه‌ شوند، مانندبخش‌های‌ تجاری‌ ویا بخش‌ هایی‌ كه‌ خود داوطلب‌ این‌ امر هستند، بهتر و با كیفیت‌ بیش‌تر ارائه‌خواهند شد. دو ویژگی‌ عمده‌ كانال‌های‌ غیر دولتی‌ جهت‌ ارائه‌ خدمات‌ دولتی‌، وجود منابع‌متنوع‌، و ارائه‌ جذاب‌تر و مشتری‌ پسند خدمات‌ است‌. امنیت‌. سیاست‌ های‌ امنیتی‌ به‌ عنوان‌ ضرورت‌ ها در بخش‌ دولتی‌ و نیز كلیه‌ مجراهای‌ ارائه‌خدمت‌ به‌طور یكسان‌ اعمال‌ شده‌ و آن‌ها را از ایمن‌ بودن‌ شبكه‌های‌ ارائه‌ خدمت‌ خود مطمئن‌می‌سازند. تایید هویت‌. شبكه‌ الكترونی‌ دولت‌ جهت‌ ارائه‌ خدمات‌ اثربخش‌ نیازمند تأیید هویت‌ كلیه‌كاربران‌ خویش‌ است‌. سیاست‌ها و دستورالعمل‌هایی‌ لازم‌اند تا در سطح‌ بخش‌ دولتی‌ به‌ كارگرفته‌ شوند و نیز كاربران‌ با شیوه‌ به‌كارگیری‌ آن‌ها آشنا شوند. از این‌ طریق‌ با جلب‌ اعتماد واطمینان‌ بیش‌تر، استفاده‌ وسیع‌تر از خدمات‌ دولت‌ الكترونی‌ میسر می‌گردد.
۳) تعامل‌
تعامل‌ واقعی‌ میان‌ بخش‌ های‌ مختلف‌ دولتی‌ نیازمند استانداردها و زیر ساخت‌های‌مشترك‌است‌.سیاست‌ها و استانداردهای‌ مورد نظر، اطمینان‌ می‌دهند كه‌ سازمان‌های‌ دولتی‌ می‌ توانندبه‌ راحتی‌ با مشتریان‌ خود ارتباط الكترونی‌ برقرار نمایند. در این‌ راستا چند موضوع‌ قابل‌توجه‌اند:
۴ ) ورودی‌ امنیتی‌ دولت
این‌ ورودی‌ به‌ عنوان‌ یك‌ میان‌-افزار اجازه‌ می‌ دهد تا سیستم‌های‌اطلاعاتی‌ به‌ هم‌ متصل‌ شوند و از طریق‌ اینترنت‌ قابل‌ دسترس‌ گردند. این‌ ورودی‌، عمل‌ تأییدرا به‌صورت‌ شناسایی‌ مشتری‌ و حق‌ دسترسی‌ وی‌ به‌ اطلاعات‌ موجود در سیستم‌ های‌پشتیبانی‌، به‌ عهده‌ دارد.
۵) اینترنت‌ امن‌ دولتی‌ اینترنت‌ دولتی‌،
وظیفه‌ ارتباط كلیه‌ سازمان‌های‌ اصلی‌ دولت‌ به‌ یك‌دیگر و نیز تأمین‌ پست‌ الكترونی‌ كاربران‌ اصلی‌ دولتی‌ و دسترسی‌ ایشان‌ به‌اینترنت‌ را به‌عهده‌ دارد. اینترنت‌ دولتی‌ با استفاده‌ از برخی‌ برنامه‌ های‌ كاربردی‌ و تسهیلات‌ به‌تصمیم‌سازی‌ بهتر و ارائه‌ خدمات‌ مؤثرتر درون‌ بخش‌ دولتی‌ كمك‌ می‌ نماید.
۶) نمونه‌ ابتكارهای‌ دولت‌ الكترونی‌
ایالات‌ متحده‌ امریكا در مسیر پیشبرد اهداف‌ دولت‌ الكترونی‌ و ارائه‌ خدمات‌ شبكه‌ای‌پیوسته‌ به‌ شهروندان‌ خود، از پیشگامان‌ این‌ امر محسوب‌ می‌ شود. این‌ دولت‌ تا سال‌۲۰۰۰میلادی‌ مبلغ‌ ۱/۶ میلیارد دلار صرف‌ پروژه‌ های‌ دولت‌ الكترونی‌ خود نمود كه‌ تا سال‌۲۰۰۳ این‌ رقم‌ به‌ ۲/۶ میلیارددلار افزایش‌ خواهد یافت‌.
ایالت‌ متحده‌ ابتدا چند دستور را در زمینه‌ دولت‌ الكترونی‌ در دستور كار خود قرار داد:
▪ دستور اول‌ : هدف‌ طراحی‌های‌ جدید دولت‌، افزایش‌ خدمات‌ كارآمد به‌ شهروندان‌،افزایش‌ بهره‌ وری‌ و افزایش‌ پاسخ‌ گویی‌ است‌.
▪ دستور دوم‌: توانایی‌ كارآمد نمودن‌ ساختار، اثرگذاری‌، و كنترل‌ جریان‌ اطلاعات‌، بیش‌ترو باصرفه‌تر از بسیاری‌ فرایندهای‌ دیگر دولتی‌ است‌.
▪ دستور سوم‌: ناتوانی‌ در حذف‌ روش‌های‌ قدیمی‌ در انجام‌ امور دولتی‌، موجب‌ ارائه‌خدمات‌ دولتی‌ ناكارآمد و بدون‌ بازده‌ می‌ شود.
▪ دستور چهارم‌: فن‌آوری‌ جدید، در ابداع‌، میزبانی‌ و افزایش‌ فرایندهای‌ ارائه‌ خدمت‌،مورد استفاده‌ قرار خواهند گرفت‌.
▪ دستور پنجم‌: دولت‌ الكترونی‌ تنها راه‌ توانمندسازی‌ دولت‌ در پاسخ‌گویی‌ به‌ مردم‌ و تأمین‌كارآمدترین‌ و بهترین‌ خدمات‌ به‌ آنان‌ است‌.
▪ دستور ششم‌: وظیفه‌ سنگین‌ مدیریت‌، عبارت‌ است‌ از تنظیم‌ سریع‌، درست‌ و یكباره ‌راهبردها، فرایندها، و برنامه‌های‌ كاربردی‌. رهبری‌ نیرومند برای‌ تحقق‌ دولت‌ الكترونی‌ امری‌ محتوم‌ است‌.
● نوع‌ فعالیتهای‌ دولت‌ الكترونی‌: دسترسی‌ به‌ اطلاعات‌ و ارائه‌ آن‌ها;دسترسی‌ به‌ اسناد وپیاده‌سازی‌ آن‌ها; دسترسی‌ تعاملی‌ به‌ اطلاعات‌(پایگاه‌ های‌ اطلاعاتی‌ پیوسته‌); ایجاد ارتباطبا مقامات‌ رسمی‌ كشور; بایگانی‌ اسناد بدون‌ كاغذ (فرم‌های‌ پیوسته‌);بحث‌ های‌ تعاملی‌;بازنمایی پیوسته‌/ كاربردهای‌ سامانه‌ اطلاعات‌ جهانی‌ ; كاربردهای‌ تجارت‌الكترونی‌;چندرسانه‌ای‌.
كلیه‌ اقدام‌های‌ دولت‌ الكترونی‌ بر سه‌ اصل‌ استوار بوده‌ است‌: توسعه‌ اقتصادی‌; توسعه‌خدمات‌ تجاری‌; و توسعه‌ دمكراسی‌. تعهدات‌ دولت‌ در اجرای‌ دولت‌ الكترونی‌: خدمت‌ به‌ مردم‌ شهروند محور باشد ; از طریق‌توسعه‌ كتابخانه‌ها و اماكن‌ عمومی‌ جهت‌ دسترسی‌ عامه‌ مردم‌ به‌ شبكه‌; بر طبقات‌ دیجیتال‌ فائق‌آید; و ارزیابی‌ عملكرد مستمر و افزایش‌ پاسخ‌ گویی‌ در نظر باشد.
● ابتكارهای‌ ایالات‌ متحده‌ در اجرای‌ دولت‌ الكترونی‌
الف‌ ) ابتكارها در زمینه‌ ارتباط شهروندان‌ با دولت‌:
دسترسی‌ به‌ اطلاعات‌ مربوط به‌پرداخت‌ انواع‌ وام‌ها;دسترسی‌ به‌ اطلاعات‌ مربوط به‌ امور تفریحی‌ و سفرها; دسترسی‌ به‌نقشه‌های‌ پیوسته‌; پیاده‌ كردن‌ فرم‌ های‌ مالیاتی‌; ایجاد پرونده‌ اظهارنامه‌ مالیاتی‌; پایگاه‌های‌داده‌ پیوسته‌ ; ایجاد مراكز تماس‌ چند مجرایی‌ جهت‌ دسترسی‌ راحت‌ تر به‌ خدمات‌ واطلاعات‌ دولتی‌; دسترسی‌ به‌ فرم‌های‌ درخواست‌ خدمات‌ از طریق‌ شبكه‌.
ب‌) ارتباط بخش‌ خصوصی‌ با دولت‌:
اصلاح‌ فرایند تجارت‌ بین‌ المللی‌; فروش‌ دارایی‌های‌دولتی‌ از طریق‌ شبكه‌;و توسعه‌ الكترونی‌ اجرای‌ امور مالیاتی‌.
ج‌ ) ارتباط دولت‌ با دولت‌:
كمك‌ هزینه‌ های الكترونی‌ دولت‌; آموزش‌ های‌ الكترونی‌ حین‌ خدمت‌ ; منابع‌ انسانی‌ یكپارچه‌;مدیریت‌ اسناد الكترونی‌;تأیید الكترونی‌; سامانه‌الكترونی‌ پرداخت‌ حقوق‌ ; استخدام‌ الكترونی‌; و امداد الكترونی‌ در هنگام‌ بحران‌ وبروزحوادث‌ غیر مترقبه‌.
مباحث‌ قابل‌ تحقیق‌ در آینده‌ دولت‌ الكترونی‌ چنین‌ پیش‌ بینی‌ شده‌ است‌: آیا دولت‌الكترونی‌ كارآمد است‌ یا خیر؟ در هر صورت‌ چرا؟ آیا دولت‌ الكترونی‌ خدمات‌ دولتی‌ رابهبود بخشیده‌، جایگزینی‌ برای‌ خدمات‌ رو در رو ایجاد نموده‌ و به‌ شهروندانی‌ كه‌ تاكنون‌خدمت‌ مناسبی‌ دریافت‌ نمی‌كرده‌اند، رسیدگی‌ كرده‌ است‌؟ چگونه‌ مطمئن‌ شویم‌ كه‌ كسی‌ جانمانده‌ است‌؟ چه‌ كسی‌ از خدمات‌ جدید استفاده‌ كرده‌ وچه‌ كسی‌ استفاده‌ نكرده‌ است‌؟وكارآمدی‌ چگونه‌ محاسبه‌ می‌ شود؟۷) نمونه‌ای‌ از تحقیقات‌ جهانی‌ روند پیشرفت‌ دولت‌ الكترونی‌
در یك‌ تحقیق‌، وب‌ سایت‌ های‌ ملی‌ دولت‌ها به‌عنوان‌ اساس‌ در نظر گرفته‌ شده‌اند. با استفاده‌از تحلیل‌ مفصلی‌ كه‌ از ۸۸۲۰۲ وب‌ سایت‌ دولتی‌ در ۱۹۶ كشور انجام‌ گرفته‌ است‌، اطلاعات‌ و خدمات‌ پیوسته‌ محاسبه‌ و تفاوت‌ های‌ موجود میان‌ كشورها نمایان‌ شده‌ است‌. همچنین‌،چگونگی‌ تفاوت‌ های‌ مناطق‌ دنیا در سایت‌ های‌ دولت‌ الكترونی‌ مورد بحث‌ واقع‌ شده‌ است‌.اینترنت‌ به‌ عنوان‌ موقعیتی‌ برای‌ دولت‌ ها محسوب‌ می‌ شود تا از طریق‌ آن‌ بتوانند اطلاعات‌ وخدمات‌ خود را بهتر و با هزینه‌ كم‌ تر در اختیار شهروندان‌ قرار دهند، اما تحقیقات‌ نشان‌ می‌دهند كه‌ دولت‌ الكترونی‌ جهانی‌ با توانمندی‌ واقعی‌ خود فاصله‌ بسیاری‌ دارد. به‌ عنوان‌نمونه‌،تنها ۶درصد از پایگاه‌ها (وب‌ سایت‌ها) به‌ ورودی‌ دولت‌ مرتبطاند; تنها ۶درصد ازپایگاه‌ها كاربران‌ را از وجود سیاست‌ های‌ حفظ حریم‌ شخصی‌ مطمئن‌ می‌ سازند، در حالی‌ كه‌تنها ۳درصد از آن‌ها سیاست‌ امنیت‌ عمومی‌ را دارند; تنها ۲درصد ازپایگاه‌های‌ دولتی‌ امكان‌دسترسی‌ معلولان‌ به‌ شبكه‌ را فراهم‌ نموده‌اند;تنها ۳۳درصد ازپایگاه‌های‌ دولتی‌ قابل‌جست‌وجو هستند; این‌ امر توانایی‌ شهروندان‌ عادی‌ را به‌ یافتن‌ سریع‌ اطلاعات‌ مورد نظرشان‌محدود می‌ نماید و تنها ۸درصد از پایگاه‌های‌ بررسی‌ شده‌، خدماتی‌ را ارائه‌ می‌ دهند كه‌ به‌صورت‌ پیوسته‌ قابل‌ اجرا هستند.
● نكته‌های‌ تحقیق‌: چند نكته‌ ویژه‌ در این‌ تحقیق‌ به‌ این‌ شرح‌اند:
▪ امنیت‌ و حریم‌ شخصی‌.
به‌ رغم‌ اهمیت‌ امنیت‌ اطلاعات‌ وحفظ حریم‌ شخصی‌ افراد درفضای‌ دولت‌ الكترونی‌، هنوز بسیاری‌ از پایگاه‌های‌ دولتی‌، سیاست‌ های‌ ابتدایی‌ مربوط به‌این‌مقوله‌ را اتخاذ و اعتماد مردم‌ را جلب‌ نكرده‌اند.
▪ خدمات‌ پیوسته‌
از آن‌ جایی‌ كه‌ برخی‌ خدمات‌ دولتی‌ نیازمند دریافت‌ وجهی‌ از مردم‌هستند، ناتوانی‌ در پرداخت‌ های‌ شبكه‌ای‌ بااستفاده‌ از كارت‌ های‌ اعتباری‌ یا پذیرش‌ امضای‌الكترونی‌ موانعی‌ بر سرراه‌ توسعه‌ خدمات‌ پیوسته‌ایجاد كرده‌ است‌. از پایگاه‌های‌ موردبررسی‌ تنها ۱درصد قادر به‌ پذیرش‌ كارت‌های‌ اعتباری‌ بوده‌ و فقط ۲درصد مجاز به‌ دریافت‌امضای‌ الكترونی‌ هستند.
▪ دسترسی‌ به‌ ورودی‌ دولتی‌
این‌ دسترسی‌ بیانگر سطحی‌ از تعاملات‌ دولتی‌ است‌ كه‌ درحال‌ حاضر اغلب‌ دولت‌ ها هنوز در تلاش‌ رسیدن‌ به‌ آن‌ هستند. ورودی‌ها حایز امتیازاتی‌هستند، از قبیل‌ این‌كه‌ نیاز به‌ ورود به‌ چندین‌ پایگاه‌ را كاهش‌ می‌ دهند، برای‌ شهروندان‌ امكان‌دسترسی‌ از یك‌ نقطه‌ را فراهم‌ می‌ كنند، و سازمان‌ های‌ دولتی‌ را كه‌ از سامانه‌ های‌ جهت‌ یابی‌و ارائه‌ مشترك‌ استفاده‌ نمی‌كنند، به‌ اتخاذ رویكردهای‌ واحد ترغیب‌ می‌نمایند.
۸) پیشنهاد
با تصویب‌ طرح‌ ملی‌ فن‌آوری‌ اطلاعات‌ در هیئت‌ محترم‌ دولت‌ و با گنجاندن‌ فصل‌ دولت‌الكترونی‌ در طرح‌ مذكور، گویا امیدهای‌ گذشته‌ و حال‌ به‌ تحقق‌ نزدیك‌ شده‌اند. گام‌ های‌برداشته‌ شده‌ هرچند با تأخیر زیاد مواجه‌ بوده‌اند، اما انتظار می‌ رود كه‌ با سرعت‌ گرفتن‌ بتوانندتا حدی‌ جبران‌ كننده‌ گذشته‌ باشند. طرح‌ مذكور هر چند هنوز چندان‌ عمومی‌ نشده‌ و صاحب‌نظران‌ به‌ آن‌ دست‌ نیافته‌اند، اما می‌ توان‌ انتظار داشت‌ كه‌ در برگیرنده‌ اهم‌ عواملی‌ باشند كه‌ به‌طور مستقیم‌ و غیر مستقیم‌ در پیشبرد توسعه‌ فن‌آوری‌ اطلاعات‌ كشور و نیز پیشبرد اهداف‌دولت‌ الكترونی‌ مؤثرند. در توسعه‌ و پیشبرد طرح‌ ملی‌ فن‌آوری‌ اطلاعات‌ (تكفا) چند عامل‌اساسی‌ دخیل‌ بوده‌اند كه‌ امید است‌ در طرح‌ مصوب‌ مد نظر قرار گرفته‌ باشند. برخی‌ از این‌عوامل‌ عبارت‌اند از:
▪تعیین‌ یك‌ متولی‌ IT در سطح‌ كابینه‌;
▪ تهیه‌ زیرساخت‌ های‌ فن‌آورانه‌ و اطلاعاتی‌;
▪ زمینه‌سازی‌ برای‌ مشاركت‌ بخش‌ خصوصی‌;
▪ طرح‌ آموزش‌ فراگیر جهت‌ آماده‌ كردن‌ عموم‌ مردم‌.
از آن‌ جایی‌ كه‌ توسعه‌ دولت‌ الكترونی‌ در یك‌ كشور، در اصل‌، توسعه‌ هماهنگ‌ و منسجم‌طرح‌ های‌ منفرد و مجزای‌ IT در سازمان‌ ها و زیربخش‌ های‌ دولتی‌ است‌، طرح‌ مصوب‌ITچنان‌ چه‌ به‌ خوبی‌ پیاده‌ شود، خواهد توانست‌ زمینه‌ ساز پیشبرد اندیشه‌ دولت‌ الكترونی‌شود. با توجه‌ به‌این‌ كه‌ بحث‌ دولت‌ الكترونی‌ در طرح‌ مذكور پیش‌ بینی‌ شده‌ است‌، امید می‌رود پیشنهادهای‌ ذیل‌ در راستای‌ اجرا و تحقق‌ طرح‌، مفید واقع‌ گردند:
مرجع‌اجرایی‌پروژه‌دولت‌الكترونی‌درسطح‌معاونت‌ رییس‌ جمهور یا وزیر، مشخص‌ شود.
شورایی‌ متشكل‌ از بالاترین‌ مرجع‌ اجرایی‌ مربوط، نمایندگان‌ قوا، وزرای‌ با حوزه‌ كاری‌مرتبط، نمایندگانی‌ از هیئت‌ های‌ دانشگاهی‌ و محققان‌ مرتبط و نیز نمایندگانی‌ از بخش‌ های‌خصوصی‌ مرتبط با موضوع‌، وظیفه‌ نظارت‌ بر پیشبرد اجرایی‌ پروژه‌ و نیز بررسی‌ مستمر را به‌عهده‌ داشته‌ باشند. سازمان‌های‌ دولتی‌، نهادهایی‌ را به‌ برنامه‌ریزی‌ و اجرای‌ پروژه‌ دولت‌ الكترونی‌ در سطح‌درون‌- سازمانی‌ اختصاص‌ دهند. سازمان‌ها پروژه‌ الكترونی‌ كردن‌ خدمات‌ و اطلاعات‌ مورد نیاز مشتریان‌ خود را تفكیك‌و در قالب‌ پروژه‌ های‌ كوچك‌ تر به‌ ترتیب‌ انجام‌ دهند و با ایجاد مجراهای‌ ارتباطی‌، بازخوردفعالیت‌های‌شان‌ را به‌ طور مستمر از مشتریان‌ دریافت‌ نمایند.سازوكارهای‌مشاركت‌ بخش‌ خصوصی‌ در پیشبرد این‌ طرح‌ ملی‌ مدنظر قرار گیرد. طرح‌ توسعه‌ امكان‌ دسترسی‌ عموم‌ به‌ فن‌آوری‌ اطلاعات‌ و نیز خدماتی‌ كه‌ دولت‌ به‌صورت‌ الكترونی‌ در اختیار آنان‌ قرار می‌ دهد، به‌ موازای‌ به‌ پیش‌ روند. فرهنگ‌ عمومی‌ جامعه‌ در زمینه‌ اخذ خدمات‌ دولتی‌ با روش‌ های‌ ماشینی‌ و غیر رو دررو، توسعه‌ یابد.

منابع
M.Serajalghom & M.Fahimi, "Electronic Government: Opportunities &Challenges" , The First Euro-Asia Conference on The Advances inInformation Technologies. Iran, Tehran. Oct. ۲۰۰۲.
Dr.Genie Stowers, "Contemporary. Issues in Public Administration: E-Government Changes the Face of Public Service Delivery", PublicAdministration Program, San Francisco State University.
"E-Government Strategy" , Implementing the Presidents ManagementAgendaforE-governmentCenter for Information Technology andE-government , February ۲۷,۲۰۰۲.
Margery M. Reynolds, "E- Government as a Catayst in the InformationAge",Microsoft E- Government Initiatives.
The Council for Excellence in Government, "E-Government , The NextAmerican Revolution",Washington,DC.
Peter D.Hart & Robert M.Teeter, Hart- Teeter Survey" , The Council forExcellence in Government.
Ellen Obrien. "Childrens Media Culture in the New Millennium:Mapping the Digital Landscape",CME
Ari Schwartz,"Cost", Center for Democracy and Technology.
Chief Information Office of British Colombia Government , "The E-Government Strategy" , Office of the Premier , May ۲۰۰۲.
Cabinet Office of Ministry of state of England , "A Strategic Frameworkfor Public Services in the Information Age", ۲۰۰۲.
Global E- Government Survey ۲۰۰۱ ",World Markets Research Center.
http://WWW.Firstgove. gov
معصومه‌ سراج‌ القوم‌
مهدی‌ فهیمی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی ITanalyze