مراقبت از دندان

● دوران بارداری
بهترین زمان مشاوره با دندانپزشك برای پذیرش توصیه های پیشگیری، زمانی است كه زوجین منتظر فرزند هستند. مشورت در مورد عادات بهداشتی و غذایی و تأثیر الگویی آن بر روی كودك در بهبود سلامت دهان ودندان والدین و كودك هردو مؤثر است.
در مشورت قبل از تولد، نسبت به نحوه رویش دندانهای كودك نیز تذكر داده می شود.
● کودکان زیر ۳ سال
مراقبت از دندانها با رویش اولین دندانهای شیری آغاز می شود، گرچه تمیز كردن و ماساژ لثه ها قبل از رویش دندان به تمیز نمودن دهان و رویش دندانها كمك می كند و تمیز كردن را در این مرحله می توان با پیچیدن گاز مرطوب دو لایه یا پارچه تمیز به دور انگشتان والدین انجام داد. این اقدام باید روزی یكبار انجام شود و ساده ترین روش، قراردادن كودك بر روی یك بازو و ماساژ دندانها با دست دیگر می باشد.
معرفی مسواك دارای الیاف نرم و مرطوب به كودك ، زمانی توصیه می شود كه والدین حین كار با آن احساس راحتی كنند.(حداكثر در یك سالگی)
در این گروه سنی، استفاده از خمیر دندان توصیه نمی شود. كف كردن آن برای كودك نا خوشایند بوده و احتمال بلع فلوراید نیز وجود دارد.
والدین باید این كار را در زمان خاصی برای كودك انجام دهند. و بقدر امكان از كودك تعریف و ستایش كنند تا به رعایت بهداشت دهان تشویق شود. به هر حال در مورد كودك معترض به مراقبتهای دهان ودندان، والدین را باید به استقامت توصیه نمود.
● کودکان ۳ تا ۱۲ سال
بهترین مسواك برای كودكان در این سنین، استفاده از سر كوچكتر و دسته ضخیم تر می باشد. موهای مسواك باید نرم و از نوع انتهای گرد باشد. این نوع مسواك ضربه كمتری به بافت لثه وارد كرده و توانایی زیاد در تمیز كردن بین دندانها دارد. خمیر دندان كودك باید دارای فلوراید، سایندگی كم و تأئید ADA باشد. استفاده از خمیر دندان فلورایددار باید از ۳ سالگی آغاز شود و میزان بسیار كمی(Pea Size) روی مسواك قرار داده شود.
بهترین روش مسواك زدن برای كودكان، روش اسكراب افقی است كه مسواك بطور افقی روی سطوح بیرونی و زبانی دندانها گذاشته شده و با حركت مالشی به جلو و عقب حركت داده می شود.
پس از مسواك زدن، تمیز كردن سطوح بین دندانی در مورد هر دو دندانی كه با هم در تماس هستند(شیری یا دائمی) ضروری است و وسیله استاندارد این كار نخ دندان است. نخ دندان توصیه شده نوع نایلونی غیر مومی است كه به راحتی از بین تماسهای محكم عبور كرده و پلاك بیشتری را نیز بر می دارد. هنگام تمیز كردن دندانها با نخ دندان، صدای جیرجیر حاصل از حركت نخ دندان برروی دندان تمیز شنیده می شود.
در موارد خاص مثل بیماران ارتودنسی از Superfloss یا Floss-Threader برای كمك به عبور نخ دندان از بین دندانها و زیر سیمها استفاده می شود. گاهی نیز از وسایل كمكی دیگری مثل مسواكهای بین دندانی ممكن است استفاده شود.
استفاده از خمیر دندانها و نخ دندانهای طعم دار از نظر اغلب كودكان مطلوب است ولی در مورد خمیر دندانها باید توجه شود كه به دلیل طعم مطلوب، میزان مصرف كودك زیاد نشده و یا كودك تمایل به بلع آن نداشته باشد.
مسئولیت مراقبت از دندانهای كودك تا زمانی كه كودك خود كاملاً قادر به انجام صحیح روشهای مراقبتی باشد، با والدین است و آنها باید به كودك خود در تمیزكردن دندانها با مسواك و نخ دندان كمك كنند.
توصیه می شود والدین كنترل كننده بهداشت دندان كودكانشان می باشند، تا زمانی كه كودك بتواند داخل خطوط رنگ آمیزی كند، بند كفشش را گره بزند یا قطعه گوشت سفتی را از میان ببُرد(حدود ۹ سالگی).
مسواك زدن در كودكان با نظارت والدین باید حداقل یكبار در روز(آخرین كار كودك قبل از خواب شب) و ترجیحاً دو بار در روز انجام شود. زمان مسواك زدن حداقل باید یك دقیقه باشد و زمان نخ زدن به آن اضافه می شود. از ۶ سالگی به بعد، مصرف دهانشویه های فلوراید ، شدیداً توصیه می شود.
● چه موقع دندانپزشك برای نخستین بار باید كودك را معاینه كند؟
▪ اولین ویزیت باید نزدیك به اولین سال تولدش باشد. هنگامی كه اولین دندانها در دهان رویش می‌یابند كه معمولاً بین سنین ۶ تا ۱۲ ماهگی صورت می‌گیرد بچه شما باید توسط دندانپزشك كودكان معاینه شود. معاینه بموقع و مراقبتهای به موقع، لبخند زیبا و سلامت دندانهای كودك شما در حال و آینده را به ارمغان می‌آورد.
● چرا اینقدر زود؟ مگر یك كودك یكساله یا چند ماهه چه مشكلات دندانپزشكی ممكن است داشته باشد؟
▪ با اهمیت‌ترین دلیل آن ایجاد و تنظیم یك برنامه مراقبتی است. مشكلات دندانی ممكن است خیلی زود بروز نمایند و بزرگترین مشكل مربوط به پوسیدگیهای ناشی از شیر دادن با شیشه به نوزاد با هدف خواباندن او می‌باشد. وقتی نوزاد شما شبها موقع خواب شیر خورده(از مادر یا شیشه شیر) و یا از آب قند و آب میوه استفاده می‌شود در معرض خطر جدی پوسیدگی قرار می گیرد. نگرانی دیگر مربوط است به بیماریهای لثه. تحقیقات نشان می‌دهد كه بسیاری از كودكانی كه بین سنین ۲ تا ۳ سالگی قرار دارند، دارای دست كم التهابی خفیف در بافت لثه‌ای می باشند. اولین ویزیت دندانپزشكی، بهترین فرصت برای پیشگیری از بروز مشكلات دندانپزشكی است. كودكانی كه دندانهای سالم دارند، جویدن غذا را بهتر انجام داده و حرف زدن را به وضوح و درست یاد می‌ گیرند و ضمناً لبخندی توأم با اعتماد به نفس دارند. كودك شما از حالا شروع می‌كند كه عمری را با عادات دندانی خوب بسر برد.
● چگونه می توان از پوسیدگی دندانی ناشی از شیردادن و شیشه شیر جلوگیری كرد؟
▪ شما هیچوقت نباید با شیر دادن از سینه، شیشه شیر یا آب میوه و یا دیگر مایعات شیرین بچه را بخوابانید. در این مواقع می‌توانید از شیشه حاوی آب و یا از پستانك‌های گول‌زن استفاده كنید. با مراجعه و مشاوره با دندانپزشك كودكان از مقدار كافی فلورایدی كه توسط آب و مواد غذایی كه با هدف پیشگیری از پوسیدگی به بچه شما می‌رسد مطمئن شوید.
● چه زمانی باید شیردادن با سینه و یا با شیشه متوقف شود؟
▪ با اطمینان از بهداشت و سلامت دندان، كودكان معمولاً از سن ۱۲ ماهگی به بعد از شیر گرفته می‌شوند. برای كودكان شیر، غذایی كامل و لازم بوده و بهتر است تغذیه با آن ادامه یابد ولی باید توجه داشت برای خواباندن به او خورانده نشود.
● آیا مكیدن انگشت شست و یا انگشتان دیگر جای نگرانی دارد؟
▪ عادت مكیدن انگشتان برای كودكان امری طبیعی و غریزی است و معمولاً از دو سالگی به بعد از بین می‌رود، ولی اگر تا ۴ سالگی ادامه یافت و شما از ترك آن دلسرد و نومید شدید باید بدانید كه طولانی شدن این عادت می‌تواند ایجاد تغییراتی چون شلوغی و كجی دندانها و مشكلات فكی بنماید. دندانپزشك با ارائه راهكارهایی چگونگی پیشگیری از طولانی شدن این عادت را به شما آموزش می دهد.
● از چه زمانی باید دندانهای كودكان را تمیز كرد؟
▪ هرچه زودتر، بهتر. در دوره نوزادی توسط یك پارچه تمیز و نم‌دار لثه و دندانهای كودكتان را تمیز كنید. اگر دندانپزشك كودكتان استفاده از فلوراید را بمنظور جلوگیری از پوسیدگی توصیه نموده است. شما با مالیدن مقدار كمی از خمیر دندان حاوی فلوراید، دندانهای او را تمیز كنید. بعدها دندانهای كودكتان را با استفاده از خمیر دندان فلورایددار و مسواك‌های كوچك و نرمی كه بدین منظور ساخته شده‌اند ، مسواك نمائید. ضمناً از یاد نبرید كه بیشتر بچه‌ها از مسواك زدن صحیح و مؤثر، عاجز و ناتوانند.
● چند توصیه مهم در مورد دندان درآوردن؟
▪ از سن ۶ ماهگی تا ۳ سالگی به هنگام رویش دندانهای شیری، لثه مقداری آزردگی پیدا می‌كند. بیشتر كودكان در این مواقع از لیسك‌های دندان‌گیر، قاشق سرد و یا پارچه‌های مرطوب خوششان می‌آید. برخی از والدین حلقه‌های دندان‌گیر خنك شده را به دست بچه می‌دهند و برخی هم مالیدن لثه‌های نوزادشان را بوسیله انگشتان تمیز لازم می‌دانند.

منبع : اداره سلامت دهان و دندان