شصت و یکمین نخل طلا

در فهرست بخش مسابقه امسال کن ، فیلم هایی از آسیا، اروپا، آمریکای لاتین و ایالات متحده آمریکا به چشم می خورد. امسال فیلم جدیدی از کلینت ایستوود ۷۷ ساله در این بخش حضور دارد. فیلم "بچه عوضی" که تریلری است مربوط به دهه ۲۰ میلادی، داستان زنی را به تصویر می کشد که کودکش گم می شود.
زمانی که این کودک پیدا می شود، زن احساس می کند پلیس کودک دیگری را به او داده است. نهایتا پلیس زن را به خاطر مخالفتش به دیوانه خانه می فرستد، در حالی که زن بعدها متوجه می شود کودکش به قتل رسیده است. دیگر کارگردان صاحب نام این دوره کن، استیون سودربرگ است که با فیلمی ۴ ساعته درباره مبارزات و زندگی ارنست چه گوارا (مبارز افسانه ای کوبا) در بخش مسابقه حضور دارد. نام این فیلم "چه" است. همچنین ویم وندرس برنده نخل طلای کن در سال ۱۹۸۴ امسال با فیلم "شلیک به پالرمو" در بخش مسابقه حضور دارد. امسال دو فیلم فرانسوی در بخش مسابقه به رقابت می پردازند، "مرز سپیده دم" ساخته فیلیپ گارل و داستان نوئل ساخته آرنود دسپلثن از کانادا، آتوم اگویان با فیلم "دلدادگی" در این بخش حضور دارد و از بلژیک هم برادران داردن با فیلم "سکوت لورنا." سهم آرژانتینی ها در کن امسال زیاد است و دو کارگردان این کشور به نام های پابلوتراپرو (لونرا) و لوکرکیا مارتل (زن بی کله) حضور پررنگی در این رقابت دارند. از رژیم صهیونیستی هم آری فولمن با فیلم "والتس همراه با بشیر" در این دوره از جشنواره کن به رقابت با دیگر کارگردانان می پردازد. از دیگر کارگردانان این بخش می توان به والتر سلز (برزیل)، جیاژنگکه (چین) و نوری بیلگه (ترکیه) اشاره کرد. در کنار اعلام اسامی بخش مسابقه، دو فیلم هم در بخش خارج از مسابقه به نمایش در می آید: "ایندیانا جونز و پادشاه جمجمه کریستالی" ساخته استیون اسپیلبرگ و "و یکی کریستینا بارسلونا" ساخته وودی آلن با بازی پنه لوپه کروز، اسکارلت جانسون و خاویر باردم. فیلم وودی آلن در تغییری ناگهانی توانست در این جشنواره حضور پیدا کند. همچنین انیمیشن کمدی "کونگ فو یاندا" که از تولیدات کمپانی دریم ورکز است در بخش خارج از مسابقه به نمایش درمی آید. در این انیمیشن از صدای بازیگران مطرحی همچون آنجلینا جولی، جک بلک، داستین هافمن و لوسی لی یو استفاده شده است. امسال شان پن بازیگر نام آشنای آمریکا ریاست هیات داوران بخش مسابقه جشنواره کن را برعهده دارد؛ کسی که موقع برگزیده شدن به این سمت گفته بود: "جشنواره فیلم کن راهی طولانی در کشف موج های جدید سینمای جهان را پیموده است. من بسیار خوشحالم که در این جشنواره مشارکت دارم." فرش قرمز شصت ویکمین رخداد مهم سینمایی جهان در حالی تا چند هفته دیگر پهن می شود که تی یری فری ماکس رئیس آن این فرش قرمز را جذاب تر از همیشه می داند. او به این فرش عنوان " فرش قرمز سحرانگیز" می دهد. منتقدان بر این باورند که در جشنواره امسال نام های بزرگی حضور دارند که هر یک از آنها به اهمیت و جذابیت این رخداد می افزایند؛ هرچند غیاب ایران در این رویداد مهم، مسالهنه چندان خوشایندی برای ایرانیان است. ‌
●ایران و کن ۲۰۰۸
امسال سینمای ایران سهمی قابل توجه در این رویداد مهم ندارد .از این رو لفظ <قابل توجه> را به کار می گیریم که در میان اسامی ۲۰ فیلم بخش مسابقه ، نامی از ایران دیده نمی شود. سهم ایران از این رویداد تنها در بخش " دو هفته کارگردانان "‌است. از بین حدود ۳۰ فیلم بلند معرفی شده از سوی سینمای ایران از جمله "شیرین" اثر عباس کیارستمی، "اسب دوپا"اثر سمیرا مخملباف، "ریسمان باز" و "شب" ساخته رسول صدرعاملی‌، تنها فیلم "ترانه تنهایی تهران" اثر سامان سالور در بخش " دو هفته کارگردانان " این رقابت حضور دارد . فیلم سینمایی "برف" هم که محصول مشترک کشورهای ایران و بوسنی است و به بخش هفته‌ منتقدان این جشنواره‌ راه ‌یافته، نمی تواند نماینده قاطعی از کشورمان باشد ؛ چرا که کارگردان آن یک خارجی (آیدا بگیچ) است .در بیان دلیل راه نیافتن ایران به کن ،‌دلایل زیادی مطرح می کنند؛ ‌از جمله این که کن یک جشنواره دولتی به حساب می‌آید و طبیعی است که به جهت موقعیت خاص سیاسی ایران اجازه حضور فیلمهای ایرانی را در این جشنواره ندهند. همچنین رقابت جشنواره‌ای اروپایی‌ها با یکدیگر دلیل دیگر این مساله عنوان می شود ؛ چرا که ایران در سال ۲۰۰۷ حضور چشمگیری در جشنواره برلین داشته و از این رو مسئولان کن با راه ندادن فیلم های ایران به بخش مسابقه ، می خواهند ضرب شستی به سینمای ایران نشان داده باشند !
● کن در یگ نگاه ‌
‌ جشنواره بین‌المللی فیلم کن یکی از بزرگ‌ترین و باشکوه ترین جشنواره‌های سینمایی جهان به شمار می‌آید. تلفظ درست نام فرانسوی آن "کان" است ولی در فارسی تلفظی نادرست رواج یافته‌است. عکاسی از هنرپیشگان جوان جویای نام یا "ستارک‌هاStarlets( "‌‌) در جشنواره کن، رسمی قدیمی است.جشنواره فیلم کن برای اولین بار در شهر ساحلی کان در جنوب فرانسه در سپتامبر ۱۹۳۹ برگزار شد، اما پس از آن تا پایان جنگ جهانی دوم برگزاری مجدد این جشنواره متوقف ماند. در دهه ۱۹۵۰ میلادی زمان برگزاری جشنواره، از ماه سپتامبر به آوریل تغییر یافت و از سال ۱۹۵۵ میلادی، نخل طلا به عنوان جایزه اصلی جشنواره کن معرفی شد. ‌برنامه‌های این جشنواره از هفت بخش اصلی تشکیل شده است که شامل بخش‌های مسابقه، خارج از مسابقه، نوعی نگاه، سینه فونداسیون (مسابقه فیلمهای کوتاه)، هفته منتقدان، دو هفته کارگردانان و بازار فیلم می‌شود. در جشنواره بین‌المللی فیلم کن فیلم‌ها در دو بخش اصلی و فرعی از اقصی نقاط جهان با یکدیگر رقابت می‌کنند. فیلم هایی که در بخش مسابقه به نمایش در می آیند نامزد دریافت نخل طلا جایزه اصلی جشنواره هستند. معمولا حدود بیست فیلم به بخش مسابقه راه می یابند.بردن نخل طلا تاثیر بسزایی در فروش فیلم برنده خواهد داشت. سال گذشته فیلم " چهار ماه و سه هفته و دو روز "‌ساخته کریستین مونگیو از رومانی نخل طلا را به دست آورد. رومن پولانسکی، لارس فون تریه، امیر کاستاریکا، ویم وندرس، کوئنتین تارانتینو، جوئل کوئن و دیوید لینچ از برندگان دیگر نخل طلا در سالهای اخیر بوده اند. دربخش خارج از مسابقه کن ، تعداد زیادی از فیلم‌های سینمایی بلند به نمایش گذاشته می شوند و این فیلم‌ها معمولا فیلم‌هایی هستند که از سوی هیئت انتخاب برای بخش مسابقه برگزیده نمی شوند، اما از نظر مسئولان جشنواره کن شایستگی شرکت در این جشنواره را دارند.یکی از برنامه های بخش خارج از مسابقه نمایش بخش‌های تدوین نشده فیلم‌های در حال تولید کارگردان‌های مطرح سینماست. برای مثال در جشنواره سال ۲۰۰۲ بخش‌هایی از فیلم <دار و دسته نیویورک> ساخته مارتین اسکورسیزی به نمایش در آمد. سال ۲۰۰۴ فیلم <پنج> ساخته کیارستمی در این بخش به نمایش در آمد. بخش "نوعی نگاه" برای نخستین بار در سال ۱۹۷۸ برگزار شد و به معرفی آثار برجسته سینمای جهان اختصاص دارد. این بخش غیر رقابتی است. بسیاری از فیلم های ایرانی در این بخش به نمایش در آمده اند. سال ۲۰۰۵ فیلم " یک شب" اولین ساخته بلند نیکی کریمی بازیگر مشهور سینمای ایران در این بخش حضور داشت."سینه فونداسیون" که به مسابقه فیلم‌های کوتاه اختصاص دارد در سال ۱۹۹۸ به برنامه های جشنواره کن اضافه شد.حدود پانزده فیلم کوتاه از سراسر جهان که عموما توسط دانشجویان مدرسه های فیلم ساخته شده، توسط جشنواره انتخاب می شوند. این بخش هیئت داوری جداگانه دارد و سه جایزه به فیلم‌های برگزیده اهدا می شود. بخش "هفته منتقدان" به عنوان قدیمی ترین بخش جانبی جشنواره کن در سال ۱۹۶۲ پایه گذاشته شد و توسط انجمن منتقدان فیلم فرانسه اداره می شود. این بخش به معرفی آثار فیلمسازان جدید جهان می پردازد.بخش" دو هفته کارگردانان" نیز در سال ۱۹۶۸ همزمان با اعتصاب‌های سراسری فرانسه که منجر به لغو برگزاری جشنواره کن در آن سال شد، آغاز به کار کرد. این بخش به رادیکال ترین بخش جشنواره کن مشهور است و به معرفی فیلم‌های بلند و کوتاه فیلمسازان جهان می پردازد. سال ۲۰۰۵ از سینمای ایران، فیلم جزیره آهنی ساخته محمد رسول اف و با بازی علی نصیریان در این بخش به نمایش درآمد. بازاریاب ها و پخش کننده های فیلم از سراسر دنیا برای خرید، فروش و گرفتن اجازه پخش جهانی فیلم به کن می آیند. این بازار در نوع خودش مهمترین و بزرگترین بازار فیلم جهان محسوب می شود.برای شرکت در این بخش گزینشی وجود ندارد و هر کسی با پرداخت حق ثبت نام اجازه پیدا می کند در این بازار فیلمش را عرضه کند و یا حق پخش فیلم را بخرد.به هر حال مهمترین و پر افتخار‌ترین جایزه در جشنواره بین المللی فیلم کن جایزه نخل طلائی Palme dOr(‌‌) است. عباس کیارستمی فیلمساز مطرح ایرانی در سال ۱۹۹۷ برای فیلم طعم گیلاس برنده نخل طلائی جشنواره کن و تاکنون ۳ بار نامزد دریافت نخل طلائی این جشنواره بین المللی شده ‌است.از دیگر ویژگی‌های جشنواره فیلم کن خصوصی بودن آن است که در آن بزرگ‌ترین ستارگان سینما و مطرح‌ترین تهیه کنندگان عرصه سینما حضور به هم می رسانند. قابل ذکر است که فقط اهالی سینما حق شرکت در جشنواره، آن هم با کارت دعوت ویژه را دارند. مقایسه نسبت دریافت جایزه نخل طلائی جشنواره فیلم کن بین کشورهای دنیا به این شکل است که تا کنون آمریکا ۱۸ بار ،‌ایتالیا ۱۲ بار، فرانسه ۱۱ بار ،‌انگلیس ۱۰ بار ،‌دانمارک و ژاپن هر یک ۴ بار ،‌بلژیک، آلمان، صربستان و مونته‌نگرو، سوئد و روسیه هر یک ۲ بار و الجزایر، برزیل، چک‌اسلواکی، ایران، هندوستان، مکزیک، مجارستان، نیوزیلند، اسپانیا، سوئیس، چین، ترکیه و یونان هر کدام یک بار موفق به دریافت نخل طلا شده اند .
چند سالی است که قطار جشنواره کن در ایستگاه ایران توقف نمی کند . چرایی و دلیل این ماجرا حکایت مفصلی دارد . به قول یکی از منتقدان، رابطه سینمای ما با جشنواره کن، حکایت عشق و نفرت است. عشق به حضور و موفقیت در آن و نفرت بابت این که چرا این زیبای دلربا توجه بیشتری به ما نمی کند و گاهی نادیده مان می گیرد. به هر حال امسال در غیاب ایران نام سه کارگردان مطرح دنیا یعنی کلینت ایستوود، استیون سودربرگ و ویم وندرس در میان فهرست کارگردانان بخش مسابقه این رخداد مهم می درخشد. جشنواره کن که هر سال آمیخته ای از نگاه های نو و کهنه را ارائه می دهد، توانسته در طی ۶۰ دوره برپایی به یکی از بزرگ ترین جشنواره های سالیانه سینمایی اروپا و جهان تبدیل شود. این جشنواره امسال از ۱۴ تا ۲۵ ماه می ( ۲۵ اردیبهشت تا پنجم خرداد ) در محل همیشگی آن برگزار خواهد شد. در ادامه ضمن مروری بر این جشنواره گفتگوی کوتاهی را با کلینت ایستوود می‌خوانید.

منبع : روزنامه آفتاب یزد