معمای کهکشان حلقوی قطبی

دراواخردهه ۱۹۷۰ بودكه به لاسرنا شیلی رسیدم ،و برای رصد در رصد خانه سررو تولولو(Cerrotololo) از مجموعه رصدخانه های آمریکا، داخل دفتر فرانسیس شوایتزر اخترشناس شدم. او به من نگاهی کرد و گفت: اجازه بدهید یک کهکشان فوق العاده به شما نشان بدهم که پیدا کرده ام.
من یک عکس از یک کهکشان پهن با ساختاری حلقوی مانند، گسترده از قطب به قطب دیدم و گفتم: آه، من کهکشان دیگری را مثل آن می شناسم. یک جدول پیدا کردم و یک مورد مشابه به او نشان دادم، سپس در اینجا ما تصمیم به مطالعه کهکشانهای حلقوی قطبی گرفتیم.
عکس زیبایی که توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده از NGC۴۶۵۰A است، نمونه اصلی کهکشان حلقوی قطبی که تقریباً ۱۳۰ میلیون سال نوری فاصله دارد، این جزئیات ساختار رانشان می دهد.ساختار مرکز کهکشان،كهكشانی عرضی شکل است که ستاره ها،گازیاغباری درآن قابل تشخیص نمی باشند،كه تاقطبهارااحاطه کرده اند. (ازچپ به راست تصویری كه نشان داده شده)بصورت چیزی مانندیک حلقه پیچ خورده ازماده ستاره ای به نظرمی آیدکه ۶۰۰۰۰ سال نوری فاصله دارد.درمقایسه بامرکزیك کهکشان ،دراین حلقه ستاره های آبی جوان ابرغول متعددی مشاهده میشود.نحوه شکل گیری ستاره های آن بوسیله گازهای یونیزه شده خطوط پرتوهای طیفی قابل شناسایی است .
کهکشانهای حلقوی قطبی چگونه شکل میگیرند؟یک اثر،ازتجمع همسایه هایشان میآید . دراولین مدلها اینگونه فرض می شود كه آنها هنگامی توسعه می یابند كه یک کهکشان با تجمع گاز ضعیف با یک كوتوله مملو از گاز و یا با نواری از گازكهكشان همسایه ،ادغام می شود. حرکت تقدیمی ،سبب منتشر شدن گاز و اگر گاز به مدار قطبی برسد، بعد از بیلیونها سال یک حلقه قطبی شکل می گیرد.
بدبختانه، این قبیل نمونه ها، انطباق ضعیفی با كهكشان NGC۴۶۵۰A دارد. اساساً با استفاده رادیوتلسکوپ ها و بررسی كیفیت بالا ی هیدروژن خنثی مشهوداست ، ماگدا آرنوبولدی( از رصدخانه تورینو ایتالیا ) و همکارش یک مدل متفاوت مطرح کردند: یک ترکیب از دو صفحه کهکشان،عمودبریکدیگر. آنها حلقه ای در NGC۴۶۵۰A تشخیص دادند كه چنان پر جرم ، گسترده و تقریباً در لبه یك صفحه است. پیچ وتاب آشکاردرصفحه،ناشی ازبازوهای مارپیچی است که باستاره های جوان شکل میگیرند. بعد ازیك میلیاردسال ازفشرده شدن،جرم دوکهکشان محدداًپخش شده ومزاحم شکل گیری ستاره ها در مرکز عرضی شئ می شود و در نتیجه به یک صفحه قطبی منجر می شود.
تركیب سیستم هاله ماده سیاه که پخش ماده نادیدنی اماگسترده و مهمتر از بخش مرئیNGC۴۶۵۰A ومحتویات بیشتر آن چیست؟ ما هنوز نمی دانیم. دیگر جزئیات مشاهده شده از سرعتهای ستاره ای درمرکز کهکشان و در حلقه شاید به ما اجازه رسیدن به جواب این سوال مهم را بدهد.طبیعت تولیدکهکشانهاخیلی رویایی است و اخترشناسان را به مبارزه برای تخیل وشناخت آنها دعوت می کند.

منبع : انجمن نجوم آماتوری ایران