یکشنبه, ۱۸ آذر, ۱۴۰۳ / 8 December, 2024
مجله ویستا


ستاره‌ها را مردم‌ می‌سازند


ستاره‌ها را مردم‌ می‌سازند
● آیا ستارگان‌ سینما ضروری‌ و لازم‌ هستند؟
بسیاری‌ از آدم‌های‌ فرهیخته‌ و با كلاس‌، یا بسیاری‌ از آدم‌هایی‌ كه‌ می‌خواهند وانمود كنند آدم‌های‌ فرهیخته‌ و باسوادی‌ هستند، احتمال‌ دارد به‌ سوال‌ بالا جواب‌ منفی‌ بدهند و وجود ستارگان‌ سینما را لازم‌ ندانند، اما اگر به‌ این‌ قاعده‌ دقت‌ كنید كه‌ نیازمندی‌ باعث‌ و مادر كشف‌ها و اختراعات‌است‌ ممكن‌ است‌ به‌ لزوم‌ و ضرورت‌ ستارگان‌ سینما باور كنید، چراكه‌ جمعیت‌ سینمادوست‌ و تماشاگران‌ سینما هستند كه‌ ستاره‌های‌ سینما را خلق‌ می‌كنند.
ستاره‌ بودن‌ و ستارگی‌، آن‌گونه‌ كه‌ ما امروزه‌ می‌شناسیم‌، تقریباً از نیمه‌ دوم‌ قرن‌ نوزدهم‌ آغاز شده‌ است‌. اختراع‌ تلفن‌، اتصالات‌ آسان‌ راه‌ دور و شیوه‌های‌ جدید مسافرت‌ باعث‌ شد تا اشتهای‌ آدم‌ها با سرعتی‌ بیش‌ از سال‌ها و قرون‌ گذشته‌ همه‌گیر شود، اما صنعت‌ سینما، در ابتدای‌ راهش‌، چنین‌ باور داشت‌ كه‌ نیازی‌ به‌ این‌ مسائل‌ ندارد. تاریخ‌ نویس‌ فیلم‌، «ایلین‌ بوسر» كه‌ كتاب‌ بسیار مفید و حیاتی‌ «استقبال‌ سینما» یا «دوره‌گذار سینمای‌ سال‌های‌ ۱۹۱۵۱۹۰۷» را نوشته‌، چنین‌ می‌گوید: «در دهه‌ اول‌ قرن‌ بیستم‌، تئاتر، اپرا و البته‌ واریته‌ها و سیرك‌ همگی‌ به‌ دلیل‌ نوعی‌ سیستم‌ ستاره‌سازی‌ پیشرفت‌ قابل‌ ملاحظه‌یی‌ از نظر جلب‌ توجه‌ مردم‌ كردند. یعنی‌ آنها به‌ واسطه‌ جذابیت‌ یك‌ شخص و یك‌ بازیگر خاص‌ توجهات‌ را جلب‌ می‌كردند و البته‌ به‌ واسطه‌ همین‌ جذابیت‌ها، كیفیت‌ كار، استعداد هنری‌ كار و ارزش‌ نمایش‌ یا موسیقی‌شان‌ را می‌پوشاندند و ضعف‌هایشان‌ بدین‌ وسیله‌ خود به‌ خود توجیه‌ می‌شد و توجه‌ مردم‌ را از جنبه‌های‌ كیفی‌ به‌ سمت‌ جذابیت‌ ستاره‌یی‌ رهنمون‌ می‌شدند.»
«ایلین‌ بوسر» اشاره‌ می‌كند به‌ این‌ نكته‌ كه‌ صنعت‌ سینما در آن‌ روزها، هم‌ از پیوستن‌ به‌ سیستمی‌ كه‌ ستاره‌سازی‌ می‌شد خودداری‌ می‌كردند و هم‌ اینكه‌ شاید اصلاً قدر آن‌ را نمی‌دانستند كه‌ البته‌ گزینه‌ اول‌ صحیح‌تر به‌ نظر می‌رسد چراكه‌ پیشگامان‌ صنعت‌ سینما، كه‌ «توماس‌ ادیسون‌» جلوتر از همه‌ آنها بود، بیش‌ از هر چیز دیگری‌ مجذوب‌ خود فیلم‌ و پدیده‌ سینما بودند و اینكه‌ بازیگران‌ در فیلم‌ چه‌ بكنند یا فیلم‌ را چگونه‌ بفروشند، هنوز برایشان‌ مساله‌ نشده‌ بود. حتی‌ این‌ قضیه‌ محتمل‌ است‌ كه‌ آنها بیشتر در پی‌ بازاریابی‌ برای‌ دوربین‌هایشان‌ بودند تا فیلم‌هایشان‌. صنعت‌ فیلم‌، اما، زمانی‌ متوجه‌ اهمیت‌ ستاره‌ها شد كه‌ دید نمایش‌ دهندگان‌، پخش‌كنندگان‌ و از همه‌ مهمتر تماشاگران‌ فیلم‌ها در مورد بازی‌ها و بازیگران‌ فیلم‌ها حرف‌ می‌زنند. این‌ نقطه‌ شروع‌ كار بود...
این‌ همان‌ نكته‌یی‌ است‌ كه‌ اغلب‌ به‌ اصطلاح‌ فرهیختگان‌ و ضد سینمایی‌ها كه‌ از شنیدن‌ واژه‌ ستاره‌ كهیر می‌زنند و دماغشان‌ را می‌گیرند تا گنداب‌ ساده‌ انگاری‌ ستاره‌ دوستی‌ مشامشان‌ را آزار ندهد آن‌ را فراموش‌ كرده‌اند یا اینكه‌ دلشان‌ می‌خواهد فراموشش‌ كنند: ستارگان‌ سینمایی‌ در واقع‌ مخلوقات‌ جامعه‌ سینمارو بودند و هستند. بله‌، ستارگان‌ پولدارترین‌ عناصر سینما هستند و اغلب‌ هم‌ زندگی‌ بی‌بند و باری‌ دارند كه‌ آنها را كه‌ اغلب‌ الگوی‌ طرفدارانشان‌ هستند، لایق‌ عنوانشان‌ نشان‌ نمی‌دهد. در این‌ شكی‌ نیست‌ و می‌توان‌ براین‌ جنبه‌ از زندگی‌ ستاره‌ها خرده‌ گرفت‌ و كسی‌ هم‌ مانع‌ این‌ كار نیست‌، اما این‌ نكته‌ را هم‌ فراموش‌ نكنید كه‌ ستاره‌های‌ سینمایی‌ به‌ ما تحمیل‌ نشده‌اند و موجودات‌ حقنه‌ شده‌یی‌ نیستند. در واقع‌، هرچه‌ ستاره‌های‌ سینما هستند، بازتاب‌ خواسته‌های‌ ما و برای‌ ما هستند. مال‌ ما هستند. چیزهایی‌ را تصویر می‌كنند كه‌ دوست‌ داریم‌ تماشایش‌ كنیم‌، یا بشنویم‌. ستاره‌های‌ سینمایی‌ برای‌ لذت‌ بردن‌ ما حضور دارند و اصلاً به‌ همین‌ دلیل‌ موجودیت‌ یافته‌اند و البته‌ حقیقت‌ تاریخی‌ نیز براین‌ حقیقت‌ صحه‌ می‌گذارد كه‌ ستاره‌سازی‌ سینمایی‌ به‌ دلیل‌ علاقه‌ سینمادوستان‌ و به‌ دست‌ آنها شكل‌ گرفته‌ است‌.
البته‌، لذت‌ تماشاگران‌ در بسیاری‌ از جنبه‌ها و زمینه‌ها زودگذر و ناپایدار است‌. «بوسر» نویسنده‌ همان‌ كتاب‌ به‌ آگهی‌ مورخ‌ ده‌ ژوئن‌ سال‌ ۱۹۱۰ در روزنامه‌ «نیویورك‌ دراماتیك‌ سیرور» با مضمون‌ «یك‌ ستاره‌ سینمایی‌» اشاره‌ می‌كند كه‌ در آن‌ به‌ دختری‌ رقصنده‌ به‌ نام‌ «فلورنس‌ ترنر» اشاره‌ شده‌ است‌. این‌ نویسنده‌، این‌ دختر را احتمالاص اولین‌ كسی‌ می‌داند كه‌ به‌ جای‌ واژه‌ «بازیگر سینما» عنوان‌ «ستاره‌» در موردش‌ به‌ كار رفته‌ است‌. «ترنر» هنرپیشه‌ اصلی‌ یك‌ كار كوتاه‌ به‌ نام‌ «رومانس‌ كنسروی‌» یا چیزی‌ در این‌ مایه‌ها بود كه‌ همین‌ اسم‌ می‌تواند یك‌ ایده‌ كلی‌ در مورد حال‌ و هوای‌ فیلم‌ و البته‌ حال‌ و هوای‌ عصر را به‌ دست‌ بدهد. پس‌ از آن‌ كار، كارنامه‌ «فلورنس‌ ترنر» اصلاً نقاط‌ عطفی‌ به‌ خود ندید و كارنامه‌ كاری‌اش‌ نیز در سال‌ ۱۹۴۳ سه‌ سال‌ پیش‌ از مرگش‌ با بازی‌ در فیلم‌ موزیكال‌ نه‌ چندان‌ مطرح‌ و معتبر «هزاران‌ هورا» در یك‌ نقش‌ بسیار كوتاه‌ به‌ پایان‌ رسید.
پس‌ از این‌ ستاره‌ نه‌ چندان‌ پرفروغ‌، ستاره‌سازی‌ در سینما با كمك‌ جامعه‌ فیلم‌ رو و سینمادوست‌ و نیز یك‌ نشریه‌ سینمایی‌ به‌ نام‌ «فتوپلی‌» كه‌ انتشارش‌ از سال‌ ۱۹۱۱ آغاز شد، شروع‌ به‌ شكوفا شدن‌ كرد و این‌ سیستم‌ تا به‌ امروز هم‌ ادامه‌ یافت‌ و حتی‌ می‌توان‌ گفت‌ روزبه‌روز با افزایش‌ دامنه‌ نشریات‌ و رسانه‌ها به‌ شدت‌ و حدت‌ ستاره‌سازی‌ افزوده‌ می‌شود، چنان‌كه‌ نام‌هایی‌ آشنا و مطرح‌ به‌ عنوان‌ ستاره‌ در دوردست‌ترین‌ نقاط‌ دنیا نیز طرفدارانی‌ دارند و این‌ طرفداران‌ همه‌ مكانی‌ هستند كه‌ طبق‌ سنت‌ اقتصادی‌ عرضه‌ و تقاضا، جهت‌ و سمت‌ و سوی‌ سینما و ستاره‌های‌ سینما را تعیین‌ می‌كنند. پس‌ بیخود غر نزنید. تا سینما هست‌، ستاره‌ها هم‌ هستند. چه‌ بخواهید و چه‌ نه‌.

دامون‌ بهاری‌
منبع : روزنامه اعتماد