کریمه اهل بیت (ع); شفیعه روز جزاء

اول ذیقعده سال ۱۷۳ هجری بود كه عالم به وجود فاطمه ای دیگر از گلشن رسالت جلوه گر شد،تا عصمت فاطمه زهرا(س)را دوباره تجلی سازدو با فروغ خود،اسوه بانوان جهان گردد. حضرت فاطمه معصومه(س) دخت هفتمین امام،از زمره زنان عفیف و پاكدامنی است كه در راه امامت و ولایت رنج های طاقت فرسایی كشید،غصه ها خورد،سختی ها و مشكلات سفر را تحمل كرد و همچون یعقوب به اشتیاق و امید دیدار یوسف شتافت.
امام صادق(ع)پیش از ولادت كریمه آل محمد(ص) فرمود:
خدا را حرمی است و آن مكه است،امیرمؤمنان را حرمی است و آن كوفه است،و ما اهل بیت را حرمی است وآن قم است.بزودی بانویی به نام فاطمه از تبار من در آن جا دفن شود كه هر كس به زیارتش بشتابد،بهشت بر او واجب می گردد.
به راستی او فاطمه است تا علی را یاری كند،زینب است تا رسالت عاشورا را بر دوش كشد و معصومه خواهر امام رضا(ع) است تا با هجرت برادر از مدینه به خراسان،رسالت فاطمه بودن را بر دوش احساس كند و سرو بلند باغ محمد(ص) ،علی بن موسی الرضا(ع) را یاور باشد. سال ۲۰۱هجری او با رسول خدا و ایمه بقیع وداع می كند،آن گونه كه برادر بزرگوارش یك سال پیش از او وداع كرده بود. این بار اوست كه كاروان شوق را برپا می دارد.همراه برادران و برادرزادگان رو به سوی كوی حضرت دوست پا می نهد. چشمان كاروانیان اشك ریزان است، اشك فراق و اشك شوق و تنها دیدار برادر،سنگینی فراق را جبران می كند و لحظه ها در تب دیدار برادر می گذرد تا به یوسف آل رسول، آفتاب خطه طوس برسد; اما افسوس كه حرامیان بنی عباس،شهر ساوه را مناسب مقاصد شوم خود می یابند و با حمله به كاروان آل رسول،۲۳ تن از همراهان را به شهادت می رسانند.اینك فاطمه،رسالت زینب را بر دوش می كشد، غم شهیدان، جانكاه و طاقت فرساست. او كه عمرش با فراق و هجران پدر بزرگوارش امام موسی كاظم(ع)و سپس با دوری از برادر بزرگوارش در دنیایی از غم و اندوه سپری شد،اینك با ستم بنی عباس بیمار می شود و بنا به قولی مسموم می گردد.
آنچه مسلم است،حضرت پس از بیماری می پرسند تا قم چه مقدار مسافت است. می گویند ده فرسخ،می فرماید:مرا به قم برسانید.
كاروان رو به قم می نهد. در۲۳ ربیع الاول مردم به استقبال می آیند تا كریمه اهل بیت را به شهر خویش برند و از میان مردم موسی بن خزرج حضرت را در منزل خود سكنا می دهد كمر به خدمت او می بندد،لیكن آن بانوی مكرمه بیش از هفده روز در قم افامت نمی كند و در دهم ربیع الثانی سال ۲۰۱ هجری روح ملكوتی اش به لقای رب می شتابد.
خبر رحلت جانسوز حضرتش شهر شیعه را فرا می گیرد، مردمان دسته دسته به تشییع جنازه او حاضر می شوند.موسی بن خزرج دستور غسل و دفن حضرت را می دهد و از حصیر و بوریا سقفی بر روی قبر مطهرش قرار می دهد تا این كه زینب دختر حضرت جوادالائمه بر روی آن قبله دل ها،قبه ای نهاد،تا حرم مطهر آن حضرت بارگاه دلدادگان آل رسول گردد و عاشقان ولایت همه روزه پروانه وار بر گرد ضریح مقدسش به طواف آیند. درباره گوهر وجودی والای او همین بس كه در زیارت مأثوره آن حضرت او را دختر امام، خواهر امام،عمه ولی خدا می خوانیم و در زیارت نامه اش می خوانیم كه:«ای فاطمه! مرا در بهشت شفاعت كن كه همانا در نزد خدا برای تو منزلتی است بس والا.» و این فراز از زیارت گویای شأن و منزلت او در نزد خداست.در فضیلت زیارت او سعدبن سعد می گوید:از امام رضا(ع) در مورد فاطمه دختر امام موسی كاظم پرسیدم،فرمودند:«كسی كه او را زیارت كند،بهشت جای اوست» .
واز حضرت جوادالائمه(ع)روایت است كه فرمود:
«هر كس عمه مرا در قم زیارت كند،بهشت جایگاه اوست» .
از پرباری حیات ۲۸ ساله حضرت معصومه(س)و اقامت هفده روزه اش در قم همین بس كه به رغم مناسب نبودن موقعیت جغرافیایی این شهر، حوزه علمیه قم بقای جاودانه یافت و هزاران فرهیخته و دانش پژوه از این مركز علم فارغ التحصیل شدند. بركت وجود عالمه آل رسول،حوزه علمیه قم را مركزیت داده و با پرتو افشانی خویش آن را به مدینه فاضله اسلامی تبدیل نموده است.
● ویژگیهای حضرت معصومه (س)
تعداد امامزادگان شایسته تعظیم و تجلیل در «دار الایمان قم‏»كه بر فراز قبور مطهرشان گنبد و سایبان هست‏به چهارصد نفرمی‏رسد.
در میان این چهار صد اختر تابناكی كه در آسمان قم نورافشانی‏می‏كنند، ماه تابانی كه همه آنها را تحت الشعاع انوار درخشان‏خود قرار داده، تربت پاك شفیعه محشر، كریمه اهل‏بیت‏پیمبر(علیهم السلام)، دخت گرامی موسی بن جعفر، حضرت معصومه(س)می‏باشد. پژوهشگر معاصر، علامه بزرگوار، حاج محمدتقی تستری، مولف قاموس‏الرجال می‏نویسد: «درمیان فرزندان امام كاظم(ع) با آن همه كثرتشان بعد از امام‏رضا(ع)، كسی همسنگ حضرت معصومه(س) نمی‏باشد. » محدث گرانقدرحاج شیخ عباس قمی به هنگام بحث از دختران حضرت موسی بن‏جعفر(ع)، می‏نویسد: «برحسب آنچه به مارسیده، افضل آنها سیده جلیله معظمه، فاطمه‏بنت امام موسی(ع)، معروف به حضرت معصومه(س) است.» بررسی‏شخصیت‏برجسته و فضایل گسترده حضرت معصومه(س) در این صفحات‏نمی‏گنجد.
● در این نوشته به برخی از ویژگیهای آن خاتون دوسرااشاره می‏كنیم:
۱) شفاعت گسترده
بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامی اسلام است كه در قرآن‏كریم از آن به «مقام محمود» تعبیر شده است. و گستردگی آن باجمله بلند: (ولسوف یعتیك ربك فترضی) بیان گردیده است. همانا دو تن ازبانوان خاندان رسول مكرم شفاعت گسترده‏ای دارند كه بسیار وسیع‏و جهان شمول است و می‏تواند همه اهالی محشر را فراگیرد:
▪ خاتون محشر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا سلام الله‏علیها.
▪ شفیعه روزجزا، حضرت فاطمه معصومه(س).
در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا سلام الله علیها همین بس كه‏شفاعت، مهریه آن حضرت است و به هنگام ازدواج پیك وحی طاقه‏ابریشمی از جانب پروردگار آورد كه در آن، جمله «خداوند مهریه‏فاطمه زهرا را شفاعت گنهكاران از امت محمد(ص) قرار داد.» باكلك تقدیر نقش بسته بود.
این حدیث از طریق اهل سنت نیز آمده است.
بعد از فاطمه زهرا سلام الله علیها از جهت گستردگی شفاعت،هیچ كس و حد اقل هیچ بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه‏دخت موسی بن جعفر سلام الله علیها نمی‏رسد، كه امام به حق‏ناطق، حضرت جعفر صادق(ع) در این رابطه می‏فرماید: «تدخل بشفاعتها شیعتناالجنه باجمعهم‏»: «با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‏شوند.»۲) عصمت
بر اساس روایتی كه مرحوم سپهر در «ناسخ‏» از امام رضا(ع)روایت كرده، لقب «معصومه‏» را به حضرت معصومه، امام هشتم‏اعطا كرده‏اند. طبق این روایت امام رضا(ع) فرمود: «من زار المعصومه بقم كمن زارنی‏» «هركس حضرت معصومه را درقم زیارت كند، همانند كسی است كه مرا زیارت كرده باشد.» این‏روایت را مرحوم محلاتی نیز به همین تعبیر نقل كرده است.با توجه به این كه عصمت‏به چهارده معصوم(علیهم السلام) منحصرنیست، بلكه همه پیامبران، امامان و فرشتگان معصوم هستند.و علت اشتهار حضرت رسول اكرم، فاطمه زهرا و امامان(علیهم‏السلام) به «چهارده معصوم‏» آن است كه آنها علاوه بر مصونیت ازگناهان صغیره و كبیره، از «ترك اولی‏» نیز كه منافات با عصمت‏ندارد، پاك و مبرا بودند.
مرحوم مقرم در كتابهای ارزشمند: «العباس‏» و «علی الاكبر» دلائل عصمت‏حضرت ابوالفضل و حضرت‏علی‏اكبر(علیهماالسلام) را بر شمرده‏است. و مرحوم نقدی در كتاب‏«زینب الكبری‏» از عصمت‏حضرت زینب سلام الله علیها سخن‏گفته است. و مولف «كریمه اهلبیت‏» شواهد عصمت‏حضرت معصومه(س)را بازگو نموده است.
و با توجه به این كه حضرت معصومه(س) نام شریفشان «فاطمه‏»است و در حال حیات به «معصومه‏» ملقب نبودند، تعبیر امام(ع)دقیقا به معنای اثبات عصمت است، زیرا بر اساس قاعده معروف:«تعلیق حكم به وصف مشعر بر علیت است‏» دلالت‏حدیث‏شریف برعصمت آن بزرگوار بی‏تردید خواهد بود.
۳) فداها ابوها
آیت الله سید نصر الله مستنبط از كتاب «كشف اللئالی‏» نقل‏فرموده كه روزی عده‏ای از شیعیان وارد مدینه شدند و پرسشهایی‏داشتند كه می‏خواستند از محضر امام كاظم(ع) بپرسند. امام(ع) درسفر بودند، پرسشهای خود را نوشته به دودمان امامت تقدیم‏نمودند، چون عزم سفر كردند برای پاسخ پرسشهای خود به منزل‏امام(ع) شرفیاب شدند، امام كاظم(ع) مراجعت نفرموده بود و آنهاامكان توقف نداشتند، از این رو حضرت معصومه(س) پاسخ آن پرسشهارا نوشتند و به آنها تسلیم نمودند، آنها با مسرت فراوان ازمدینه منوره خارج شدند، در بیرون مدینه با امام كاظم(ع) مصادف‏شدند و داستان خود را برای آن حضرت شرح دادند.
هنگامی كه امام(ع) پرسشهای آنان و پاسخهای حضرت معصومه(س) راملاحظه كردند، سه بار فرمودند: «فداها ابوها» «پدرش به قربانش باد.» باتوجه به این كه‏حضرت معصومه(س) به هنگام دستگیری پدر بزرگوارش خردسال بود،این داستان از مقام بسیار والا و دانش بسیار گسترده آن حضرت‏حكایت می‏كند.
۴) بارگاه حضرت معصومه(س) تجلیگاه حضرت زهرا(س)
بر اساس رویای صادقه‏ای كه مرحوم آیت الله مرعشی نجفی(ره) ازپدر بزرگوارش مرحوم حاج سیدمحمود مرعشی (متوفای ۱۳۳۸ ه’ .)نقل می‏كردند، قبر شریف حضرت معصومه(س) جلوه‏گاه قبر گم شده‏مادر بزرگوارش حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها می‏باشد.آن مرحوم در صدد بود كه به هر وسیله‏ای كه ممكن باشد، محل دفن‏حضرت زهرا سلام الله علیها را به دست آورد، به این منظورختم مجربی را آغاز می‏كند و چهل شب آن را ادامه می‏دهد، تا درشب چهلم به خدمت‏حضرت باقر و یا حضرت صادق(علیهماالسلام)شرفیاب می‏شود، امام(ع) به ایشان می‏فرماید: «علیك بكریمه اهل البیت‏» «به دامن كریمه اهلبیت پناه‏ببرید.» عرض می‏كند: بلی من هم این ختم را برای این منظور گرفته‏ام كه قبر شریف‏بی‏بی را دقیقا بدانم و به زیارتش بروم.
امام(ع) فرمود: منظور من قبر شریف حضرت معصومه درقم می‏باشد.»سپس ادامه داد: «برای مصالحی خداوند اراده فرموده كه محل دفن حضرت فاطمه‏سلام الله علیها همواره مخفی بماند و لذا قبر حضرت معصومه راتجلیگاه قبرآن حضرت قرار داده است. هر جلال و جبروتی كه برای‏قبر شریف حضرت زهرا مقدر بود خداوند متعال همان جلال و جبروت‏را بر قبر مطهر حضرت معصومه(س) قرار داده است.»
۵) پیشگوئی امام صادق(ع)
امام جعفر صادق(ع) در ضمن حدیث مشهوری كه پیرامون قداست قم به‏گروهی از اهالی ری بیان كردند، فرمودند: «تقبض فیها امراءه هی من ولدی، واسمها فاطمه بنت موسی، تدخل‏بشفاعتها شیعتنا الجنه باجمعهم‏» «بانویی از فرزندان من به‏نام «فاطمه‏» دختر موسی، در آنجا رحلت می‏كند، كه با شفاعت اوهمه شیعیان ما وارد بهشت می‏شوند.» راوی می‏گوید: من این حدیث‏را هنگامی از امام صادق(ع) شنیدم كه حضرت موسی بن جعفر(ع)هنوز دیده به جهان نگشوده بود.
پیشگوئی امام صادق(ع) از ارتحال حضرت معصومه(س) در قم پیش ازولادت پدر بزرگوارش بسیار حائز اهمیت است و از مقام بسیار شامخ‏آن حضرت حكایت می‏كند.
۶) رمز قداست قم
در احادیث فراوانی از قداست قم سخن رفته، تصویر آن در آسمان‏چهارم به رسول اكرم(ص) ارائه شده است.
امیرمومنان(ع) به اهالی قم درود فرستاده و از جای پای جبرئیل‏در آن سخن گفته و امام صادق(ع) قم را حرم اهلبیت معرفی كرده وخاك آن را پاك و پاكیزه تعبیر كرده‏است. امام كاظم(ع) قم را عش‏آل محمد (آشیانه آل محمد(ص)) نامیده و یكی از درهای بهشت رااز آن اهل‏قم دانسته. امام هادی(ع) اهل قم را «مغفور لهم‏»(آمرزیده) تعبیر كرده و امام حسن عسكری(ع) از حسن نیت آنهاتمجید كرده و با تعبیرات بلندی اهالی قم را ستوده است.اینها و دهها حدیث دیگری كه در قداست و شرافت قم و اهل قم ازپیشوایان معصوم به ما رسیده، فضیلت و عظمت این سرزمین را برای‏همگان روشن می‏سازند، جز این كه باید دید راز و رمز این همه‏شرافت و قداست چیست؟
حدیث فوق كه پیرامون ارتحال حضرت معصومه(س) به عنوان پیشگوئی‏از امام صادق(ع) نقل شد، از راز و رمز آن پرده بر می‏دارد وروشن می‏سازد كه این همه فضیلت و شرافت، از ریحانه پیامبر،كریمه اهلبیت، مهین بانوی اسلام، حضرت معصومه(س) سرچشمه‏می‏گیرد، كه در این سرزمین دیده از جهان فرو بسته، گردو خاك‏این سرزمین را توتیای دیدگان حور و ملائك نموده است.
۷) تنها خواهر امام هشتم
نجمه خاتون همسرگرامی امام كاظم(ع) تنها دو فرزند در دامان‏خود پرورش داد و آنها عبارتند از:
▪ خورشید فروزان امامت، حضرت علی بن موسی الرضا(ع).
▪ ماه تابان درج عصمت، حضرت معصومه(س).
محمد بن جریر طبری، دانشمند گرانمایه شیعه در قرن پنجم هجری،براین واقعیت تصریح نموده است.
مدت ۲۵ سال تمام حضرت رضا(ع) تنها فرزند نجمه خاتون بود، پس‏از یك ربع قرن انتظار، سرانجام ستاره‏ای تابان از دامن نجمه‏درخشید كه هم سنگ امام هشتم(ع) بود و امام(ع) توانست والاترین‏عواطف انباشته شده در سویدای دلش را بر او نثار كند.
بین حضرت معصومه(س) و برادرش امام رضا(ع) عواطف سرشار و محبت‏زایدالوصفی بود كه قلم از ترسیم آن عاجز است.
در یكی از معجزات امام كاظم(ع) كه حضرت معصومه نیز نقشی دارد،هنگامی كه مرد نصرانی می‏پرسد: «شما كه هستید؟» می‏فرماید: «انا المعصومه اخت الرضا» «من معصومه، خواهر امام رضا(ع)می‏باشم.» این تعبیر از محبت‏سرشار آن حضرت به برادر بزرگوارش‏امام رضا(ع) و از مباهات او به این خواهر برادری سرچشمه‏می‏گیرد.
۸) نامه دعوت
محبت و مودت این خواهر و برادر در سطح بسیار بالا بود، به طوری‏كه مفارقت امام هشتم(ع) برای حضرت معصومه(س) بسیار سخت‏بود،جدائی حضرت معصومه(س) نیز برای امام هشتم(ع) قابل تحمل نبود.و لذا پس از استقرار امام هشتم(ع) در مرو، نامه‏ای خطاب به‏حضرت معصومه(س) مرقوم فرموده، آن را توسط غلام مورد اعتمادی به‏مدینه ارسال نمود.
جالب توجه است كه حضرت رضا(ع) به غلام دستور داد كه در هیچ‏منزلی توقف نكند، تا آن مرقومه را در اندك زمان ممكن به مدینه‏منوره برساند.
حضرت معصومه(ع) نیز به مجرد دریافت دست‏خط برادر، رخت‏سفر بست‏و خود را مهیای سفر نمود.

هادی دانشور

منبع : روزنامه تفاهم