لثه‌ خانم‌ها و آژیر قرمز

اصولا سلامت و بهداشت دهان و دندان، از مهم‌ترین مسائلی است كه زنان باید در دوره‌ها و سنین مختلف به آن توجه داشته باشند. با توجه به تغییرات هورمونی در مقاطع مختلف زندگی، آمادگی ابتلا به بیماری‌ها و عوارض لثه در زنان بسیار بالا است.
دوران بلوغ، قاعدگی، بارداری و یائسگی، هركدام به نوعی باعث تغییر در هورمون‌های موجود در خون می‌شوند. از طرفی دلیل اصلی خونریزی لثه، پاسخ سیستم ایمنی بافت لثه به تهاجم باكتری‌ها و پلاك‌ها است، بنابراین تغییرات هورمونی در خون، احتمال تشدید خونریزی را افزایش می‌دهد. در طول این دوران، لثه‌ها حساس، همراه با خونریزی هستند كه در نتیجه موجب بروز و ابتلا به بیماری‌های لثه (ژنژیویت و پریودنیت) خواهد شد.
● دوران بلوغ
در‌دوران بلوغ، میزان تولید هورمون‌های جنسی (پروژسترون و استروژن) افزایش پیدا می‌كند. این تغییر در میزان هورمون در خون، موجب تشدید عكس‌العمل لثه و بافت آن در مقابل محر‌ك‌ها از قبیل پلاك‌ها و میكروب‌ها می‌شود بنابراین خونریزی لثه افزایش پیدا می‌كند. در این حالت لثه‌ها قرمز و ملتهب می‌شوند و به آسانی هنگام مسواك‌زدن و یا جویدن غذا خونریزی می‌كنند. چنانچه بیمار تحت درمان ارتودنسی باشد، شرایط بسیار مشكل‌تر خواهد بود زیرا وجود قطعات ارتودنسی در دهان از دیگر عوامل و محرك‌هایی هستند كه باعث التهاب و خونریزی لثه می‌شوند. پس از گذشت دوران ابتدایی بلوغ كاهش در میزان التهاب و خونریزی لثه كاملا محسوس خواهد بود.
به‌طور مسلم توجه به بهداشت دهان و دندان و رعایت آن در این دوره می‌تواند عامل موثری برای جلوگیری از بروز بیماری‌های لثه باشد.
شست و شوی منظم دهان و دندان با استفاده از مسواك و نیز خمیر دندان‌ها و دهانشویه‌های ضد میكروب و همچنین استفاده از نخ دندان برای تمیزكردن فضای بین دندا‌ن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
● دوران قاعدگی
معمولا دوران قاعدگی همراه با بروز تغییراتی در محیط دهان است، این تغییرات شامل التهاب لثه‌ها، ایجاد زخم و جراحت روی لثه‌، ایجاد چرك و همچنین تورم غدد بزاقی هستند. عده‌ای از زنان متوجه هیچ‌گونه تغییری نمی‌شوند اما عده دیگر از بروز تغییرات فوق در دهان رنج می‌برند. بعضا ممكن است به دلیل وجود Pocket‌ها (حفره ایجاد شده بین لثه‌ و دندان كه محل تجمع مواد غذایی وایجاد عفونت است) .
● دوران بارداری
در دوران بارداری، میزان هورمون خون به‌شدت افزایش پیدا می‌كند. ژنژیویت (بیماری لثه) در خلال ۲ تا ۸ ماهگی یك بیماری شایع محسوب می‌شود. در این دوران لثه‌ها قرمز، ترد و آماده خونریزی هستند به‌طوری كه با یك مسواك‌زدن ساده خونریزی می‌كنند. عامل اصلی این حساسیت، تشدید پاسخ سیستم ایمنی بافت لثه به پلاك‌ها، در اثر افزایش پروژسترون خون است. استفاده از خمیر دندان‌ها و دهان‌شویه‌های گیاهی و ضد میكروب به‌صورت روزانه و مستمر می‌تواند تا حد زیادی از بروز بیماری‌های لثه پیشگیری كند.
هر سال تعداد زیادی كودك نارس از مادران باردار متولد می‌‌شوند. نوزاد نارس به نوزادی گفته می‌شود كه قبل از هفته سی و هفتم بارداری به دنیا آمده باشد. این نوزادان شانس زنده ماندن كمتری نسبت به سایر نوزادان دارند و احتمال خطرات مختلف جسمی برای آنها وجود دارد.
عواملی مانند مشكلات دهانه رحم، مصرف سیگار و یا وزن كم بدن مادر طی دوران بارداری ممكن است خطر تولد نوزادان نارس را بالا ببرد اما به تازگی محققان متوجه شده‌اند كه وجود بیماری‌های لثه در مادر باردار می‌تواند منجر به تولد زودرس نوزاد او شود.
در تحقیقی نشان داده شده كه اگر مادری با بیماری‌های شدید لثه، در طول بارداری درمان شود و بیماری لثه او برطرف شود، این درمان تاثیری در جلوگیری از تولد نوزاد نارس نخواهد داشت. این یافته‌ به آن معنی است كه درمان بیماری‌های لثه طی دوران بارداری، برای رفع تاثیر سوء آن بسیار دیر است.
به عبارتی اگر مادری می‌خواهد نوزاد سالم و بارداری كاملی داشته باشد، باید قبل از تصمیم و اقدام به بارداری، به درمان بیماری‌های لثه‌اش بپردازد.
طی دوران بارداری، مادر تنها می‌تواند با رعایت مرتب بهداشت، استفاده روزانه از مسواك و نخ دندان و مراجعه مرتب به دندان‌پزشك برای كنترل وضعیت لثه خود اقدام كند. گاهی اوقات، دندان‌پزشك لازم می‌بیند كه در طول دوران بارداری، خصوصا در سه ماهه دوم، اقدام به جرم‌گیری كرده و دهان فرد باردار را از عوامل خارجی موجود در دهان تمیز كند زیرا وجود جرم در كنار لثه‌ها ممكن است به التهاب شدید آن خصوصا در دوران بارداری كمك كند.
از دیگر كمك‌هایی كه یك مادر باردار در طول دوران بارداری برای حفظ سلامت لثه‌ها به خود می‌تواند داشته باشد، مصرف انواع میوه‌ها و سبزی‌های تازه است. این مواد غذایی كه منابع غنی از ویتامین‌ C هستند، به حفظ سلامت لثه‌ها كمك شایانی می‌كنند. مصرف لااقل ۵ واحد میوه و سبزی تازه در روز لازم است.
● چنانچه مواد خوراكی ضد بارداری مصرف می‌كنید
خانم‌هایی كه از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌كنند معمولا با مشكل التهاب لثه دست به گریبان هستند. هورمونی كه در این‌گونه مواد به‌كار رفته است باعث افزایش میزان پروژسترون موجود در خون می‌شود. مصرف طولانی‌مدت قرص‌های ضد‌بارداری ممكن است باعث تغییر رنگ لثه (قرمز شدن لثه‌ها) و همچنین خونریزی و التهاب شود، بنابراین رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان در این گروه از اهمیت بالایی برخوردار است.
● دوران یائسگی
دوران یائسگی با بروز تغییراتی در مكانیزم بدن همراه است كه تعدادی از این تغییرات در محیط دهان رخ می‌دهد. این تغییرات می‌توانند شامل از بین رفتن و یا ایجاد تغییر در حس چشایی، كاهش تولید بزاق در داخل دهان و در نتیجه خشكی دهان و نیز تشدید حساسیت دندان نسبت به نوشیدنی‌های سرد و گرم باشند. در این شرایط مشورت با متخصص لثه و نیز پزشك عمومی اولین اقدام موثر خواهد بود.
پزشك عمومی با تجویز داروهای متناسب با شرایط جسمانی شما تعادل هورمو‌نی خون شما را باز می‌گرداند. همچنین استفاده از مواد جایگزین بزاق، ویتامین B و‌C در جلوگیری از خشكی دهان موثر خواهند بود.‌

‌محسن فیاض دستجردی

منبع : سایت تحلیلی خبری عصر ایران