ویژگی‌های فرهنگی و هنری ، استان کرمان

استان كرمان محل سكونت مردمی با عقاید متنوع دینی و مذهبی است كه عمدتاً تحت تأثیر فضای فرهنگی اسلامی و ایرانی شكل گرفته است. اطلاعات موجود حاكی از آن است كه علاوه بر مسلمانان شیعه، پیروان زرتشت، فرقه شیخیه، اهل حق و ... نیز در محدوده استان زندگی می‌كنند كه هر كدام از آن‌ها آئین و مراسم مذهبی و دینی خاصی دارند. در این میان مراسم ویژه زرتشتیان و پیروان فرقه شیخیه درخور توجه است. آداب و رسوم و سنن مسلمانان نیز با دیگر نقاط ایران تفاوت‌های چندانی ندارد و شیوه برگزاری آن‌ها چه در مراسم جشن و سرور اعیاد ملی و مذهبی و چه در مراسم عزا و سوگ عمومی و خصوصی تقریباً مانند سایر نقاط ایران است. از طرف دیگر استان كرمان محل كوچ و زیست ایلات مختلف عشایری است كه هنوز در بین آنها فرهنگ شهری چندان رسوخ و گسترش نیافته است. این ایلات عمدتاً در مناطق سیرجان،‌ رودبار و منطقه عباسی زندگی می‌كنند.
به طور كلی فرهنگ منطقه كرمان بر بنیاد دو عامل شكل گرفته است: از یكسو زیستگاه طبیعی و اقلیمی خاص و از سوی دیگر تاریخ سخت و پر جنگ و جدال آن. این جدال دائمی با طبیعت كویری منطقه و دورافتادگی جغرافیایی، سالیان سال ادامه داشته و به قناعت و صبوری مردم منطقه منجر گردیده است. در عین حال فرهنگ استان كرمان از تركیب اجتماعی جوامع شهری، روستایی و عشایری متأثر شده و خرده فرهنگ‌هایی را در سطح استان به وجود آورده است. همچنین نظامات حكومتی و نهضت‌ها و آیین‌های مذهبی (خوارج اسماعیلیه، سربداران،‌ تصوف و عرفان) در فرهنگ منطقه تبلور یافته و به بخشی از میراث فرهنگی آن تبدیل شده است. اجمالی از این خرده ‌فرهنگ‌ها به شرح زیر است:
فرهنگ عشایری: اگرچه تعداد كمی از مردم استان جزء‌ جامعه عشایری كوچرو محسوب می‌شوند، ولی بسیاری از ساكنین روستاها و حتی شهرهای كوچك نیز به نوعی الگوهای فرهنگی این شیوه زیست را در مناسبات اجتماعی خود یدك می‌كشند. علت این امر نیز گستردگی مناطق عشایرنشین در سطح استان است كه به عنوان مثال مناطق بافت،‌ جیرفت، بم و كهنوج را در بر می‌گیرد. مهمترین ویژگی جامعه عشایری استان شیوه دامداری سنتی است و كوچ ضرورتی مبرم در الگوی زیست آن به شمار می‌رود و به تبع این شیوه زیست،‌ فرهنگ رمه‌داری نیز به عنوان وجه غالب فرهنگ كوچندگان متجلی می‌شود. در نتیجه مجموعه وابستگی‌ها، آداب و رسوم، معتقدات، خرافات، احساسات، آیین‌ها و باورهای این مردم،‌ تبلوری از شیوه تولید رمه‌داری و مناسبات اجتماعی جامعه عشایری است. از مراسم ویژه جامعه عشایری استان می‌توان از: سده سوزی چوبانی، جشن زایش رمه و خضری شدن، جشن سر سال، مراسم قوچ‌اندازون، آیین شیرواری، مراسم چهلم بهار و ... نام برد.
فرهنگ روستایی: اگرچه فرهنگ جامعه روستایی استان آمیزه‌ای از فرهنگ عشایری و روستایی است،‌ ولی ویژگی‌هایی نیز دارد كه آن را از فرهنگ عشایری متمایز می‌نماید. در اقتصاد جامعه روستایی زمین و آب نقش تعیین‌كننده دارد و به عنوان شاخص منزلت اجتماعی مطرح است. وابستگی به زمین روحیه محافظه‌كارانه‌‌ای را در این مردم پدید آورده و شجاعت و بی‌باكی آن گونه كه در جامعه عشایری وجود دارد در روحیه مردم روستا چندان به چشم نمی‌خورد. در عین حال این مردم بسیار مهمان‌نواز هستند. با تمام این احوال آداب و سنن و خرافات در جامعه روستایی نیز به چشم می‌خورد كه این آداب و سنن بیشتر در رابطه با رویش طبیعت و فعالیت‌های كشاورزی و دامداری است.