مراغه ، استان آذربایجان شرقی

مراغه از شهرهای تاریخی و قدیمی آذربایجان و ایران است. بطلمیوس یونانی، دریاچه ارومیه را به مناسبت واقع شدن آن در كرانه غربی ناحیه مراغه، مارگیانه خوانده است. مارك آنتوان در سال 36 قبل از میلاد، هنگام ذكر حوادثی كه زمان پارت‌ها در این منطقه رخ داد، از این مكان به نام فرائه‌تا یاد كرد.
هنگام خلافت هارون‌الرشید، درآمد شهر مراغه به دختران خلیفه اختصاص داشت. در دوره جنگ‌های اعراب با بابك خرمدین در ارسباران، این شهر پناهگاه قشون اعراب بود،‌ حتی افشین، مراغه را مركز زمستانی قشون خود قرار داد.
در 280 هجری فرمانروایی مراغه به محمد بن افشین بن دیوداد رسید. بعد از وی برادرش یوسف به جای او نشست و در سال 296 هجری به نام خود در مراغه سكه زد. در دوران فرمانروایی قره‌یوسف، مراغه بسیار آباد و معمور شد، یك دارالاماره، یك خزانه و چند ساختمان دیوانی در آن بنا كرد. كم‌كم قدرت او بالا گرفت و مورد تأیید خلیفه واقع شد. پس از آن مركز حكومت خود را به اردبیل منتقل ساخت.
در سال 317 هجری آخرین فرمانروای بنی ساج، یعنی ابوالمسافرالفتح در مراغه به قتل رسید. در 332 هجری، مسافریان دیلمی به مراغه دست یافتند. از این دوران سكه‌‌ای به نام محمد بن عبدالرزاق، سردار ركن‌الدوله دیلمی و سكه‌هایی به نام ابراهیم وجستان دو پسر مرزبان دیلمی در دست است كه در شهر مراغه ضرب شده‌اند.
در سال 420 هجری قشون غز وارد مراغه شد. در سال 566 هجری مراغه جزو قلمرو سلجوقیان درآمد. در سال 622 هجری جلال‌الدین خوارزمشاه بدون برخورد با مقاومت مهمی، به مراغه آمد. در سال 628 هجری این شهر به تصرف سپاهیان مغول درآمد. در 656 هجری مراغه مركز فرمانروایی هلاكوخان مغول شد؛ خواجه نصیرالدین طوسی با همكاری چند دانشمند ستاره‌شناس، مأمور تأسیس رصدخانه معروف مراغه گردید. هلاكو خود، آئین بودایی داشت ولی زن و مادرش مسیحی بودند، لذا در این دوره شهر مراغه و حوالی آن مركز مسیحیت شد. رومیان، ارامنه و نسطوریان، به خصوص دانشمندان و صنعتكاران و هنرمندان مسیحی در مراغه گرد آمدند. در زمان غازان‌خان، كه به اسلام روی آورده بود، كلیساها به مساجد مبدل شد و دست مبلغین مسیحی از شهرهای بزرگ آذربایجان كوتاه شد.
در سال 712 هجری، شمس‌الدین قره سنقر امیرالامرای حلب و نایب‌السلطنه مصر به ایران فرار كرد و سلطان محمد خدابنده اولجایتو او را پناه داد و به فرمانروایی مراغه منصوب كرد.
در 759 هجری مراغه به دست تیموریان ویران شد. هنگام غلبه‌ شاه اسماعیل، در مراغه نیز مانند سایر شهرها كشتاری رخ داد. در زمان شاه طهماسب صفوی بنای مدارس، مساجد و ساختمان‌های عام‌المنفعه آغاز شد و شهر مراغه، حتی آبادی‌های حوالی آن، مثل بناب از رفاه و آبادانی قابل توجهی برخوردار گردید. در جنگ‌های پی‌درپی ایران و عثمانی، عبدالعزیز پاشا، اندك مدتی بر مراغه فرمان راند، تا اینكه در سال 1142 هجری شهر مراغه و دهخوارقان به دست نادرشاه گشوده شد. از زمان عباس میرزا نایب‌السلطنه، تقریباً حكومت حوالی مراغه به احمدخان مقدم مراغی و خانواده وی اختصاص یافت. گرچه شیخ عبیدالله كُرد در سال 1297 هجری خود را به حوالی مراغه رسانید، ولی هجوم وی و همراهانش دفع شد و سكون و آرامش به مراغه بازگشت. صمدخان شجاع‌الدوله مراغه‌ای، مدافع سرسخت و معروف استبداد، بازمانده‌ای از خاندان مقدم بود. وی مردی بود سفاك و بی‌رحم كه صفحات تاریخ ایران به خصوص در دوره مشروطیت حاكی از مظالم آن شخص است.