درحاشیه <بافت فرسوده>

من هم مانند شما اعتقاد دارم که بافت‌های فرسوده شهری از اساسی‌ترین مسائل معماری امروز ما هستند. بنای فرسوده و بافت فرسوده، از نگاه من، انسان فرسوده را با خود دارد و وظیفه معمار و معماری است که این فرسودگی را بدل به شادابی و حیات کند، اما در تک‌صفحه‌ای که هر هفته در این روزنامه جولا‌ن می‌دهیم، به صواب نزدیکتر می‌بینیم که فقط و فقط دنبال بخش آخر مبحث فرسودگی باشیم، بحث معماری شایسته و بایسته برای زنده کردن این بافت‌ها است.
نمی‌گویم که ریشه‌یابی فرسوده شدن بافت‌ها مهم نیست، نه مهم است و از بحث معماری جایگزین این بافت‌ها هم مهمتر است، ولی هرکس قدوقواره‌ای دارد! تعلیل چرایی فرسودگی این بافت‌ها کار بزرگان است و من دنبال اینم که چه معماری‌ای به جای این بافت‌ها و ابنیه فرسوده بگذاریم که خود بانی و مولد فرسودگی چند صباحی دیرتر نباشیم. ‌
دغدغه من این است که معماری فاخر و درستی تولید کنیم یا تولید کنند. این معماری فرسوده نمی‌شود؛ پیر می‌شود ولی وجاهت خود را همیشه با خود دارد؛ نهایتا می‌شود بافت تاریخی. الا‌ن هم درتمام شهرهای اروپا، بافت و ابنیه‌ای را که به عنوان فرسوده می‌برند زیر بولدوزر و بیل مکانیکی، بافت و ابنیه فاخری نیست بلکه عموما همان‌هایی‌اند که در دوران وفور پس از جنگ دوم، برای حل مشکل مسکن مردم ساخته‌اند؛ یا به صورت عمومی و از جانب دولت و یا از طرف افراد. الا‌ن هم این فرآیند به شکلی دیگر در جریان است. از یک سو جماعت کم توان راه‌حل خود را در ساختن سرپناهی <خودی> با هر معماری و مصالحی می‌جوید و از سوی دیگر دولت هم با انبوه‌سازی‌های این چنینی که می‌بینیم برای دو، سه دهه آینده بافت فرسوده تولید می‌کند. بافت فرسوده نشانه و زایده جامعه‌ای است که زمین زیرپا ارزش اقتصادی اول است و مسکن نیز بزرگترین بخش اقتصادی جامعه است.
بافت و ابنیه فرسوده نشانه و زایده جامعه‌ای است که در آن <سرپناه> مشکل اول بخشی از مردم است و اینها به معماری نمی‌پردازند و فقط دنبال آنند که سقفی بالا‌ی سرداشته باشند و امیدی برای بقا. ‌ اما، وظیفه من و شمای معمار چیست؟ این است که این نیاز عاجل عمومی را لباسی فنی دهیم و جماعت را در آنها جای دهیم؟ شاید! و به همین دلیل هم هست که این همه تب و تاب <استفاده از فناوری مدرن>!(منظور سیستم‌های پیش ساخته) در کشور اوج گرفته است و دولت هم بخشنامه کرده که حداقل ۲۰ درصد از مسکن تولیدی بخش دولتی را باید با این فناوری تولید کنند تا شاید به درصدی از نیازهای جامعه پاسخ گویند. خب، نتیجه چه خواهد شد؟
آیا پیش‌ساخته‌هایی که الا‌ن باب روز است نتیجه‌اش ساختمان‌هایی چون آاس‌پ یا مجموعه اکباتان خواهد شد، یا ساختمان‌های کم‌طبقه توسری خورده ساخته شده با تری‌دی‌وال‌ها و ورق‌های خم و پانل‌ها؟ معماری در این وسط چه می‌شود؟ در این پنج سیستم پیش‌ساخته جدیدی که بالا‌خره <مرکز تحقیقات ساختمان> تایید کرد، معماری در کجا قرار دارد؟
تصورم این است که ما باید در هر مقوله‌ای که به زندگی مردم در فضای مصنوع می‌پردازد، بخش معماری و زیبایی‌شناسی‌اش را بچسبیم. بخش‌های دیگر را جماعتی دیگر انشاا... می‌کاوند. ‌

بهروز مرباغی

منبع : روزنامه اعتماد ملی