ماسوله؛ جلوه ای از معماری سنتی

شهرك زیبای ماسوله در ۶۲ كیلومتری رشت و ۳۵ كیلومتری جنوب غربی فومن در ارتفاع ۱۰۵۰ متری قرار دارد.
این شهرك در پناه كوه های سر به فلك كشیده تالش به قسمتی بنا شده كه بام یك خانه حیاط خانه بالایی است و اصولاً در این شهرك زمین مسطح و همواره وجود ندارد.
بنابراین تمامی كوچه ها و معابر آن دارای پله است. آنچه امروز بیش از هر چیز دیگر توجه جهانگردان و گردشگران داخلی را به خود جلب می كند، معماری، بافت و تركیب سنتی منازل ماسوله است.
خانه های ماسوله اغلب دو طبقه است. هر خانه در مجموع از دو قسمت تشكیل شده است: قسمت زمستانی و قسمت تابستانی.
● قسمت زمستانی: قسمت زمستانی منازل را در زبان محلی سومه می نامند. سومه از اتاقی كوچك كه معمولاً در عقب خانه جای دارد و از نور چندانی برخوردار نیست، شكل گرفته است تنها نقطه نورگیر آن روزنه ای است به نام لون. در وسط این اتاق اجاقی كه از آن برای آشپزی و تهیه غذا و همچنین تأمین گرما استفاده می شود، تعبیه شده است. در گرداگرد اتاق طاقچه هایی ساخته شده كه ظروف گوناگون چینی و مسی بر روی آن جا می گیرد.
● قسمت تابستانی: یا اتاق پیشخوان، دارای پنجره های اروسی چون بالا رو است. این پنجره ها دارای گره های چینی هندسی است و با شیشه های رنگارنگ تزیین می شود.
بعضی از خانه ها علاوه بر پیشخوان،‌ اتاقكی بر بام منزل دارند كه به زبان محلی به آن برج گفته می شود. این اتاق تنها در تابستان مورد استفاده قرار می گیرد. در اتاق پیشخوان طاقچه های جانبی دیده می شود.
بام هر منزل در ماسوله متمایل به كوه ساخته می شود و قسمت پیشین منازل بر عقب آن مسلط است. بافت كلی ماسوله به صورت یك مجتمع است و قرار گرفتن خانه ها بر روی شیب كوه و اختلاف سطح موجود، پلكانی شدن نمای عمومی ساختمان ها شده است كه در واقع نمای بی نظیری را از ماسوله فراهم آورده است.
خانه ها به طور عمومی خالی از هر گونه تزیینات و تجملات بوده و تنها اربابان و صاحبان املاك و اراضی، خانه های خود را با گچ بری از نقش حیوانات مانند كبوتر و گوزن تزیین می كردند.
به هر حال معماری سنتی ماسوله یكی از عناصر مهم جذب گردشگر است كه سالانه جهانگردان زیادی را به سوی خود می كشاند.

فهرست منابع:
۱- قویدل: اكبر، گردشگری در گیلان، سمینار توسعه گیلان، سازمان برنامه و بودجه گیلان، ۱۳۷۷
۲- اخوان ماسوله، عزیزالله،‌طرح خرید و بازسازی خانه های تخریب شده ماسوله و … سمینار توسعه گیلان، سازمان برنامه و بودجه گیلان، ۱۳۷۷
۳- معاونت معرفی و آموزش، سیمای میراث فرهنگی گیلان، سازمان میراث فرهنگی كشور، ۱۳۸۰
روشن بابایی همتی

منبع : سایت خصوصی میراث ـ صنایع دستی و گردشگری