امیدی به تغییر سیاست‌های آمریکا نمی‌رود

باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا پس از انتخاب شدن به ریاست‌جمهوری یعنی بعد از منازعات تبلیغات انتخاباتی است در یکی از اظهارات رسمی‌اش درباره ایران در برنامه سیاسی شبکه تلویزیونی «ان‌ بی ‌سی» آمریکا گفت: «خواست ما این است که با ایرانی‌ها به‌صورت مستقیم مذاکره کنیم ....
باراک اوباما در مصاحبه تلویزیونی خود ادعا کرده است: «ما نیازمند دیپلماسی سختگیرانه و صریح در قبال ایران هستیم تا برای آنها روشن‌سازیم که توسعه برنامه سلاح های اتمی غیرقابل‌قبول است و کمک به سازمان های تروریستی و تهدید علیه اسرائیل با آنچه ما به آن باور داریم مغایر است.»
وی وعده همکاری دولتش با شرکای بین‌المللی را یادآور شد تا مجموعه‌ای حاوی مشوق‌ها و تنبیهات را آماده سازند و ایران را متقاعد کنند که توسعه برنامه اتمی‌اش را متوقف کند.
اوباما به‌طور مشخص به موارد تشویقی اشاره نکرد اما در مورد موارد تنبیهی گفت: «ما برای تغییر رفتار ایران ممکن است مجبور شویم تحریم‌ها را تشدید کنیم.»
این سخنان اوباما مواضع او را برای نظام جمهوری اسلامی بیشتر مشخص کرد. تا پیش از این به‌نظر می‌رسید جمهوری اسلامی ایران منتظر شناخت بیشتری از مواضع جدید دولت آمریکاست چرا که اوباما قرار بود با شعار تغییر به کاخ سفید برود اما ظاهرا این تغییر شامل حال رابطه ایران و آمریکا نمی‌شود.
اظهارات منوچهر متکی، وزیر امورخارجه که روز ۱۷ آذر در دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی تهران ایراد شد حاکی از نوعی خوش بینی به دولت آینده آمریکا بود آن جا که گفت: «تعامل با ایران یکی از محورهای سیاست خارجی باراک اوباما در منطقه خاورمیانه است.» البته جمله بعدی وی حکایت از آن داشت که وزیر امورخارجه ایران نمی‌تواند به این تغییر امیدوار باشد: «اوباما تقریبا آخرین شانس آمریکاست و اگر نتواند در سیاست‌ها و مناسباتش تغییر اساسی ایجاد کند با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شود.»
اوباما به‌زودی سکان ریاست‌جمهوری آمریکا را به دست می‌گیرد و جورج بوش از کاخ سفید خارج شده و به مزرعه‌اش دریکی از ایالت‌های آمریکا باز می‌گردد. با رفت‌وآمد رئیس‌جمهورها به کاخ ریاست‌جمهوری ظاهرا آنچه دراین میان تغییرناپذیر است روابط ایران و آمریکا و سیاستی است که در این رابطه در پیش گرفته می‌شود.
البته در کنار پالس‌های منفی که در رابطه ایران با آمریکا داده می‌شود کسانی هم هستند که تلاش می‌کنند با استفاده از شرایط جدید و وعده‌هایی که اوباما داده است به روابط خصمانه ۳۰ساله میان ایران و آمریکا پایان دهند. اخیرا همایشی در نیویورک برگزار شد تا راه‌های برون رفت روابط ایران و آمریکا از شرایط نامساعد کنونی مورد بررسی قرار گیرد. کسانی که این همایش را برگزار کردند شرایط جدید در دولت اوباما را برای انجام این مهم مساعدتر دانسته و به ایران و آمریکا پیشنهاد کرده‌اند تا به گفت‌وگوهای رسانه‌ای خصمانه با یکدیگر پایان داده و شرایط بهتری را برای پایان دادن به خصومت ۳۰ساله فراهم کنند چرا که هیچ دوستی و دشمنی پایداری در رابطه جهانی وجود ندارد.
استادان روابط بین‌الملل دانشگاه‌های آمریکا که در این همایش شرکت کرده بودند به ایران توصیه کرده‌اند با کنارگذاشتن شعارهای ۳۰ساله علیه آمریکا جوی را مهیا کند که ۲کشور بتوانند به شرایط مذاکره نزدیک شوند. آنها از ایران خواسته‌اند به سخنانی در آمریکا واکنش نشان دهند که درپی برقراری رابطه و مذاکره و حل مسئله است و توجه خود را معطوف به سخنان تهدید آمیز نکنند.
در این همایش همچنین از دولت آمریکا خواسته شده است تا قدرت منطقه‌ای ایران را به رسمیت شناخته و سعی کند از این قدرت به نفع صلح و ثبات در منطقه استفاده کند. پژوهشگران آمریکایی گفته‌اند که آمریکا طی سالیان طولانی جنگ سرد با شوروی هیچگاه گفت‌وگو با این کشور را قطع نکرد. همین امر موجب شد که درهای بازگشت به حالت عادی در رابطه ۲کشور، هیچگاه بسته نشود. اما ایران و آمریکا پدیده‌های جدیدی هستند که از گفت‌وگو با یکدیگر خودداری کرده و هر روز که می‌گذرد باعث سخت‌تر شدن شرایط مذاکره با یکدیگر می‌شوند.
● ضرورت چانه زنی بزرگ میان غرب و ایران
در آن سو محمد البرادعی، رئیس سازمان انرژی هسته‌ای هم از کشورهای بزرگ خواست که به موضوعات مهم جهانی که از نظر او امنیت، فقر و بی‌عدالتی هستند بپردازند و مسائل جزئی مانند سلاح اتمی را مسئله اصلی جهان نکنند. وی ۵ سال تلاش آمریکا و کشورهای جامعۀ بین‌الملل برای مهار اهداف هسته‌ای ایران را شکست ‏خورده اعلام و به رهبران جهان تأکید کرد به جای متمرکز شدن روی نگرانی‌های جزئی ‏امنیتی مانند سلاح‌های اتمی، به نگرانی‌های گسترده‌تر بپردازند.‏
او در مصاحبه با روزنامۀ تایمز با ابراز خوش بینی نسبت به رفع بن بست هسته‌ای ایران با غرب گفت: «من در حال حاضر بیشتر و بیشتر دربارۀ فقر، ایدز و مسائل دیگر صحبت می‌‏کنم. موضوع هسته‌ای جزئی از قضیه است.»
او افزود: باراک اوباما- رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا- با دادن پیشنهاد برچیدن همۀ سلاح‌های اتمی به حزب دمکرات و ‏حمایت از آغاز گفت‌وگوی دیپلماتیک با رقبای خود، «امیدواری زیادی» به او داده است. البرادعی با اشاره به اینکه دولت ‏بوش تمایلی برای انجام این کار نداشت، خاطر نشان کرد که درصورت تمایل اوباما، آماده است با مخالفان او ‏از جمله ایران و کرۀ شمالی گفت‌وگو کند.‏
البرادعی در طول ۱۱ سال ریاست آژانس اتمی، بارها با دولت بوش، که به‌طور ناموفق در سال ۲۰۰۵ تلاش کرد او ‏را از ریاست سومین دوره آژانس اتمی محروم کند،
جر و بحث کرده است. برخی از دیپلمات‌های غربی، آژانس را متهم ‏می کنند که به اندازۀ کافی دربارۀ برنامه‌های هسته‌ای کشورهایی مانند ایران، سوریه و کرۀ شمالی محکم و ‏سخت گیر نبوده است. البته البرادعی از طرف ایران و از طرف متحدان آمریکا مانند اسرائیل ‏ هم مورد انتقاد قرار گرفته است.
‏البرادعی در مصاحبۀ یاد شده با روزنامۀ تایمز دربارۀ تحریم‌های اعمال شده بر ایران خاطر نشان کرد: «این تحریم‌ها ‏بیشتر به سخت‌تر شدن موضع ایران منتهی شده است. بسیاری از ایرانیانی که حتی مخالف نظام جمهوری اسلامی هستند، دور آن ‏جمع شده‌اند چون احساس می‌کنند کشورشان تحت محاصره است.» البرادعی همچنین بر «چانه زنی بزرگ» میان ‏ایران و غرب تأکید کرد؛ چانه زنی‌ای که نقش ایران را به رسمیت بشناسد و به این کشور «قدرت، پرستیژ و ‏نفوذی» را که خواهان آن است، اعطا کند.‏
اگر چه تلاش کسانی چون البرادعی برای حل مشکلات روابط ایران و آمریکا درحال جریان است اما کسانی هم مانند جورج بوش (حتی در اواخر دوره‌اش) همچنان سعی می‌کنند سیاست‌های خود را علیه ایران به سیاست دولت جدید آمریکا تبدیل کنند.
بوش گفت که آمریکا کماکان به سازمان ملل فشار می‌آورد تا تحریم ‏علیه ایران را تشدید کند تا این کشور دست از برنامه‌های اتمی خود ‏بردارد.

معصومه صداقتی

منبع : روزنامه همشهری