سالمندان هدف پنهان گردشگری

برای گردشگرانی که به دیدار میراث کهن می‌روند کهنسال بودن نه تنها عیب نیست، بلکه مزیت است. در ادبیات ایرانی اما سالخوردگی با منزلت کهنسالی همراه نیست و آنچنان که باید گرامی داشته نمی‌شود. اما می‌توان چشم‌ها را شست و جور دیگر دید تا منزلت سالخوردگی نیز به چشم آید. اگر اهل فیلم باشید می‌توانید پیرمردها و یا پیرزن‌هایی را ببینید که در کشورهای دیگر پس از بازنشستگی تمام سرمایه و پس‌انداز خود را ره توشه راه می‌کنند و به گردش می‌روند که در دوران اشتغال امکان آن را نیافته‌اند. البته نیاز به فیلم نیست شما در میان گردشگران فرهنگی که به ایران سفر می‌کنند نیز می‌توانید نمونه‌هایی از این گردشگران سالخورده را بیابید.‌
شاید اینان به این جمله ابوریحان بیرونی معتقدند که اگر جمله‌ای بیشتر بدانم و بمیرم بهتر است. اینان نیز جمله و جمله‌های بیشتر دانستن را در گردشگری یافته‌اند. اما وضعیت سالمندان در ایران چگونه است؟ تا چه اندازه سفر به عنوان یکی از ضرورت‌های مدنظر سالمندان کشور تعریف شده است. ضرورت ترغیب سالمندان به سفر امری است که برعهده دستگاه‌های فرهنگی کشور است اما همه موضوع این نیست، چرا که براساس آمارهای موجود، از جمعیت بیش از ۵میلیونی سالمندان کشور، حدود سه میلیون نفر تحت پوشش یکی از سازمان‌های بیمه‌ای و یا حمایتی قرار دارند، به طوری که یک میلیون و ‌۳۰۰ هزار نفر تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره)، یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی و بازنشستگی کشوری و حدود ‌۱۰۰هزار سالمند نیز تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور هستند.‌
از سوی دیگر "احساس تنهایی و انزوای اجتماعی" یکی از مشکلا‌ت انکارناپذیر سالمندان است. متأسفانه هم‌اکنون روش غالب و نامناسب محاوره با سالمندان به صورت غیرکلا‌می، اشاره سر و دست، جملا‌ت کوتاه و مقطع است که همین عوامل میزان طردشدگی سالمندان از جامعه را به خوبی نشان می‌دهد. به این ترتیب تنها وظیفه توسعه سفر و گردشگری برای سالمندان محدود به دستگاه‌های فرهنگی نمی‌شود و دستگاه‌های حمایتی که سالمندان کشور را تحت پوشش دارند نیز باید وظایف خود را در این راستا تعریف کنند.‌
نوع برنامه‌ریزی برای گردشگری سالمندان نیز البته تعیین کننده است، اگر مسئولا‌ن دستگاه‌های حمایتی و یا دیگر دستگاه‌های کشور که خدماتی را به بازنشستگان ارائه می‌کنند از روی رفع تکلیف نسبت به برگزاری سفر اقدام کرده و در برنامه‌ریزی این سفرها به شکل سنتی چند شهر خاص که معمولا‌ سالمندان پیش از این به آنها سفر کرده‌اند را انتخاب کنند و در طراحی این سفرها نیز ابتکار خاصی نداشته باشند، نمی‌توان چندان به نتیجه این اقدامات امیدوار بود.‌علا‌وه بر دستگاه‌های دولتی، شاید ضرورت داشته باشد دفاتر خدمات مسافرتی فعال نیز برای کسب منافع مادی خود هم که شده در این حوزه اقدامات بیشتری انجام دهند. چرا که افزایش تعداد سالمندان کشور برای آنان زمینه‌های سرمایه‌گذاری درباره این لا‌یه جمعیتی کشور را اجتناب ناپذیر می‌کند. ‌
در حالی که نرخ رشد کلی جمعیت جهان حدود۵/۱درصد است، این نرخ رشد در مورد جمعیت سالمندان جهان، سالا‌نه به حدود ۴ /‌۲ درصد می‌رسد.، در میان کشورهای جهان، ایران نیز از این قافله گذر عمر عقب نمانده است، به طوری که سرشماری سال ۱۳۵۵ وجود یک میلیون و‌۷۷۰ هزار سالمند را نشان می‌داد، این تعداد در آخرین سرشماری صورت گرفته، یعنی سال ۱۳۸۵ به حدود ‌۵ میلیون و ‌۱۰۰ هزار نفر ‌رسید. بر همین اساس کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که جمعیت سالمندان ایران در سال۲۰۵۰ میلا‌دی به ‌۲۵ میلیون نفر بالغ شود که این رقم حدود یک چهارم جمعیت آن زمان را تشکیل خواهد داد. به این ترتیب نه دستگاه‌های مسئول و نه بخش خصوصی کشور نمی‌توانند برنامه‌ریزی برای یک چهارم جمعیت کشور را به فراموشی بسپارند.‌

‌احسان مهرابی‌

منبع : روزنامه سیاست روز