بهداشت دوران بلوغ

تا زمانی‌که یک فرد به سن بلوغ نرسیده است والدین سعی می‌کنند علاوه بر تغذیه مناسب او را از مواجه شدن با خطرات مختلف در امان دارند و به بیان دیگر، وی را در برابر آسیب‌های فیزیکی مصون دارند. اما دوران بلوغ، والدین را ناگزیر به اتخاذ روش‌های خاصی می‌کند. چرا که دوران بلوغ دورانی مملو از بحران‌های روحی ـ روانی است که هر نوجوان ممکن است با آن روبرو شود. از این‌رو، روانشناسان، ”بهداشت دوران بلوغ“ را در شرایطی مطرح می‌کنند که جوان در معرض تغییرات سریع و عمده‌ای از نظر روحی و جسمی قرار می‌گیرد.دکتر محمد آیتی (روانپزشک) می‌گوید: ”این موضوع به این معنی است که نوجوان آموزش ببیند که تغییرات جسمی و روحی این دوران چیست و چون نمی‌داند، ممکن است برایش تعجب‌برانگیز باشد یا واکنش هیجان‌انگیز شدیدی بروز دهد.“ این روانپزشک می‌افزاید: ”اگر نوجوان در این زمینه، آموزش‌های لازم را ببیند و از قبل خود را برای چنین تغییراتی آماده کند، بهتر می‌تواند با این تغییرات کنار آید. نوجوان در دوران بلوغ تندخو، پرخاشگر و حساس می‌شود و والدین باید از این قضیه مطلع باشند تا بتوانند نوجوان را درک کنند.“ این روانپزشک در خصوص پرداختن به مسائل بهداشتی نوجوان به‌عنوان پدران و مادران آینده می‌گوید: ”هر چه به نوجوان و جوان بیشتر پرداخته شود و آموزش داده شود ما در نسل آینده با مشکل کمتری مواجه خواهیم بود. برخوردهای خشک و جدی کار را پیچیده‌تر می‌سازد و هر چه والدین با نوجوان نزدیک‌تر و صمیمی‌تر باشند نوجوان این مرحله را با خطر و عوارض کمتری پشت سر می‌گذارد.“ وی همچنین اضافه می‌کند: ”والدین برای افزایش آگاهی فرزندان خود در دوران بلوغ وظیفه دارند در وهله اول آگاهی خود را افزایش دهند و با مطالعه و مشاوره بدانند که با نوجوان در آستانه بلوغ چگونه باید برخورد کرد. زیرا اگر خود در این خصوص اطلاع نداشته باشند نمی‌توانند نوجوان را نیز آگاه کنند.“
راهکارها
همه می‌دانیم که دوران بلوغ یکی از مهمترین دوره‌های زندگی انسان است که هر لحظه ممکن است در چالش با آسیب‌های مختلفی قرار گیرد. در گذشته، ”تنبیه“ به‌عنوان یکی از ابزارهای رایج برای جلوگیری از انحراف فرزندان از هنجارهای مرسوم جامعه محسوب می‌شد. اما امروزه، این امر نه تنها پیشنهاد نمی‌شود بلکه به‌عنوان امری نکوهیده و در عین حال به اعتقاد روانشناسان نیز، خود به‌عنوان یکی از عوامل بروز آسیب‌های اجتماعی و روحی ـ روانی تلقی می‌شود. بنابراین در روند مواجهه والدین با فرزندان در دوران بلوغ راهکارهائی لازم است تا علاوه بر پرورش صحیح کودک، از لغزش‌های مختلف اجتماعی جلوگیری شود. دکتر آیتی، می‌گوید: ”با توجه به شرایط سنی و فرهنگی، هرچه این آموزش به‌نحو صحیح‌تر و صریح‌تر اعمال شود نوجوان در معرض خطر کمتری قرار دارد زیرا در غیر این‌صورت برای ارضای حس کنجکاوی به دنبال منابع دیگری می‌رود که ممکن است حتی غلط باشد.“ وی در مورد زمان شروع ارائه اطلاعات مربوط به دوران بلوغ می‌گوید: ”در این خصوص سن و زمان مشخصی وجود ندارد و به شرایط خانواده و طرز فکر نوجوانان بستگی دارد چه بسا فردی از دوران کودکی رفتارهائی که ناشی از کنجکاوی جنسی او باشد را بروز دهد در چنین حالتی، خانواده به اقتضای رفتار او و برحسب شرایط سنی‌اش برخورد درستی کنند.“ دکتر آیتی تأکید می‌کند: ”بایستی همزمان با رشد جنسی و فیزیکی آموزش متناسب همان مرحله داده شود.“ وی در خصوص ارائه راهکارهای مناسب به ”ایجاد روابط صمیمی والدین با نوجوانان“ اشاره کرده و می‌افزاید: ”در این رابطه یک‌سری بایدها و نبایدها وجود دارد و والدین باید بدانند مهمترین راهکار توانائی برقراری ارتباط صحیح این است که برای نوجوان وقت بگذاریم و با او با صداقت صحبت شود همچنین از او بخواهیم نظر خود را با صراحت بیان کند.“ از نظر این روانشناس ”رسانه‌های گروهی“ از دیگر مواردی است که می‌تواند برای این رده سنی مؤثر واقع شود. البته به‌نظر وی ”باید یک حرکت منسجم و از پیش برنامه‌ریزی شده و هدفمند صورت گیرد.“آیتی، در خصوص برخورد والدین با فرزندان در صورت بروز رابطه نامشروع می‌گوید: ”همواره پیشگیری بهتر از درمان است. اگر خانواده حدود رابطه را از قبل تعیین کند و فرزندان نیز بتوانند در هنگام بروز مشکل از والدین کمک بگیرند چنین مشکلاتی به‌وجود نمی‌آید. با این وجود حمایت از سوی والدین نتیجه بهتری نسبت به برخورد سرکوب کننده خواهد داشت. برخورد بد اطرافیان در این رابطه سبب می‌شود نوجوان احساس کند از سوی خانواده و جامعه طرد شده و یک لکه ننگ بر دامن خانواده است. چنین برخوردی منجر به افسردگی فرد می‌شود و همچنین جسارت و جرأت نوجوان را برای تکرار رفتار غلط تشدید می‌کند.“ همچنین به گفته این روانپزشک ”روابط نامشروع جدا از برخورد اطرافیان عواقب دیگری نیز دارد و باعث می‌شود نوجوان به درس و تحصیل فکر نکند و از سوی همسالانش نیز طرد شود و این مسئله رفتارهای غلط و ناهنجاری‌ها را در او نهادینه می‌کند.“با وجود اینها، برنامه‌ریزی‌های خانواده برای دوران نوجوانی، می‌تواند پایه‌های صحیح زندگی فرزند را در مسیری دلخواه استوار سازد و او را برای آینده‌ای مطلوب آماده کند.

منبع : روزنامه اعتماد