چرخشی که پایان ندارد!

یك توپ گرد سفید، بیشتر از ۲۰ نفر كه داخل یك زمین به دنبالش می دوند و میلیونها چشم كه به آن چشم دوخته اند!!! مسابقات جام جهانی نزدیك می شود و كم كم حال و هوای مردم فوتبالی می شود، خصوصاً كه فوتبالیست های ایرانی هم با حضور در این جام جهانی حال و هوای خاص فوتبال و تب داغ آن را شدیدتر كرده اند.
راستی، جوان فوتبال دوست! می دانید این توپ های چهل تكه! و فوتبالی از كجا ظهور كردند؟!
● توپ فوتبال و چرخش و گردش ایام:
بازی فوتبال از جمله بازی هایی است كه در زمانهای مختلف تاریخ به شكل و شیوه های خاص خود در اكثر كشورها وجود داشته است. اما یكی از موضوعاتی كه رابطه تنگاتنگ با این بازی دارد، به نزدیكی نام آن Foot و Ball همین توپ خودمان یا Ball آنهاست!
تاریخ زندگی انسان نشان می دهد كه او ظاهراً از لگدزدن به توپ یا چیزی شبیه به آن لذت می برده است. سرخ پوستان آمریكای جنوبی نخستین مردمی بوده اند كه از توپ های قابل ارتجاع استفاده كرده اند شواهد نشان می دهد نخستین توپ های مورد استفاده را انسان در اندازه ای در حدود سرخود می ساخته است و از جمجمه حیوان و انسان تا مثانه و مجاری ادراری گاو و خوك را برای این امر می گرفته است.
چینی ها در زمان سلسله Han در بین سالهای ۲۲۵ پیش از میلاد تا ۲۲۰ پس از میلاد یك نوع بازی به نام «Tsuchu» داشته اند كه شبیه فوتبال امروزی بوده است و توپ های ساخته شده از پوست حیوانات را با پا به داخل فضاهایی همچون دروازه های بازی های امروزی می برده اند.
گفته می شود در پیش از قرون وسطی هم بازی وجود داشت كه اهالی دو دهكده مجاور هم سعی می كردند با تعیین مسیر و راهی بین این دو دهكده، جمجمه ای را به عنوان توپ در نظر گیرند و در حالی كه تمام اهالی بازیكنان تیم به حساب می آمدند از یك دهكده توپ مورد نظر را به دهكده دیگر انتقال می دادند و نفرات مقابل مانع ورود توپ! به محل استقرار خود می شدند و سعی می كردند آنها نیز با تلاش، همین كار را انجام داده توپ را به دهكده مقابل برسانند! (آشوب ها و درگیری های بعد از این بازی ها هم خدا می داند چگونه بوده است. شاید بدتر از آشوب اخیر در ورزشگاه برزیل!)
بازی دیگری كه در آن دوران با اجسامی كه آنها را توپ می نامیدند انجام می شد، بادكردن پوست حیوانی بود كه او را برای زمستان شكار كرده بودند و پس از جدا كردن گوشت و پوست آن را می دوختند و باد می كردند و با استفاده از دست ها و پاها سعی می كردند آن را در هوا نگه دارند، كه بعدها سطح این توپ را با چرم پوشاندند تا محكم تر و محفوظ تر شود.
● توپ های متحول شده
در سال ،۱۸۳۶ «charles Goodyear» با ثبت تركیب شیمیایی لاستیك، تحولی جدید را به وجود آورد. پیش از این تاریخ اندازه و شكل توپ ها براساس شكل و اندازه جمجمه انسان بود و به همین خاطر توپ ها هر كدام ویژگی خاص خود را داشتند.
سال ۱۸۵۵ رسماً نخستین توپ فوتبال لاستیكی و تكه تكه طراحی شد و تكه ها را با چسب به هم متصل می كردند. (تكه های توپ ها مشابه تكه های توپ های بسكتبال امروزی بود) و جالب است بدانید كه نخستین مرتبه وقتی بازی بسكتبال معرفی و انجام شد، از توپ فوتبال برای بازی استفاده كردند.
در سال ۱۸۶۲ اولین توپ فوتبال قابل بادشدن، پس از یك جدایی و مرگ تأسف بار ساخته شد!! ابداع كننده و تولیدكننده این توپ ها كه همسر خود را در اثر ناراحتی ریه از دست داد. دریافت علت بیماری وی بادكردن پوست حیوانات بوده به همین دلیل تصمیم گرفت با استفاده از لاستیك، توپی را طراحی كند. اگرچه در ابتدا این توپ، ضخامت زیادی داشت و سنگین بود اما به مرور شكل و وزن مناسبی یافت. در آن زمان توپ ها رابه هر دو شكل گرد و بیضی می ساختند و می گفتند توپ گرد برای لگدزدن و توپ بیضی برای دریافت با دست مناسب تر است.
در سال ۱۸۶۳ صحبت در مورد قوانین فوتبال آغاز شد و سال ۱۸۷۲ بود كه رسماً با برخی از قوانین موافقت شد، از جمله شكل و ابعاد توپ.
● توپ های قانونی!
قرار شد توپ ها را به شكل گرد بسازند و محیط دایره آن را بین ۶۸‎/۶ سانتی متر تا ۷۱‎/۱ سانتی متر در نظر گرفتند. (قوانینی كه همچنان همراه FIFA است!)
جست وجو در سایت های ورزشی (خصوصاً فوتبال) و تغییرات آن در طی زمان، نشان می دهد كه تغییرات خاص و متفاوتی درمورد توپ ها به وجود نیامده است و آنچه در طی سالها تغییر كرده در حقیقت مواد سازنده توپ و شكل تكه های آن است (و نه ابعاد، وزن و شكل ظاهری كلی!)
● توپ های فوتبال از سال ۱۹۰۰ به بعد
پس از این سال توپ ها را سخت تر و محكم تر ساختند تا بتواند فشار بیشتری را تحمل كند، به همین خاطر آن ها را با تیوب داخلی ساختند و سطح آن را با چرمی سنگین و قهوه ای رنگ می پوشاندند. توپ هایی كه به این روش ساخته می شد جهش و شتاب بیشتری داشتند اما همچنان و به راحتی با پا جابه جا می شدند. رویه آنها را از ۱۸ تكه می ساختند كه به هم متصل شده بود (توپ ۴۰ تكه آن روزها!) و قسمتی از آن را بازمی گذاشتند تا تیوپ را پس از بازشدن داخل لایه چرمی كنند و در نهایت شكاف ایجاد شده با بندی بسته می شد. اما مشكل عمده ای كه وجود داشت این بود كه گاهی اوقات توپ ها در حین بازی نیاز به بادكردن مجدد داشتند و زمانی هم كه پرباد و آماده بودند باعث صدمه زدن به سر بازیكنان می شدند.
بدترین قسمت ماجرا هم مربوط به روزهای بارانی بود چون لایه سطحی توپ خاصیت جذب آب داشت و كم كم در حین بازی در زمین و شرایط بارانی پرآب و سنگین می شد و می توان تصور كرد كه چه اتفاقاتی می افتاد...!
● ماجرای سال ۱۹۳۷
از آنجایی كه توپ های هر كشور برای بازیكنان آن كشور آشنا و كار با آن راحت به نظر می رسید. در جریان بازی بین آرژانتین و اروگوئه در سال ۱۹۳۷بین دو تیم در ارتباط با انتخاب توپ بحث و اختلاف به وجود آمد و نهایتاً قرار شد نیمه اول بازی با توپ آرژانتینی ها و نیمه دوم با توپ اروگوئه ای ها انجام بشود اما بشنوید از نتیجه جالب آن: نیمه اول دو بر یك به نفع آرژانتین و نتیجه در پایان نیمه دوم چهار بردو به نفع اروگوئه!
● پیشرفت های بعدی در تولید توپ
تا زمان جنگ جهانی دوم مشكل عمده توپ ها جذب آب بود بعد از آن سعی شد سطح توپ ها را با رنگ و سایر تركیبات بپوشانند تا مانع ورود آب به آنها شود. در ضمن در همین زمان بود كه بند موجود بر سطح توپ حذف شد و از روزانه ای كه روی آن تعبیه شده بود توپ ها را باد می كردند.
در سال ۱۹۵۱ برای نخستین بار در بازی ها از توپ سفید استفاده شد تا تماشاچیان راحت تر توپ را در زمین تعقیب كنند.
در سال ۱۹۵۰ هم توپ نارنجی را برای روزهای برفی در نظر گرفتند تا در زمین به خوبی دیده شود.
در طی سالها تمام این تغییرات انجام شد تا آنها نهایتاً به واسطه تجربیات به دست آمده «FIFA» توانستند رنگ، سایز و شكل توپ را مشخصاً تعیین كنند.
به امید اینكه در جام جهانی امسال این توپ گرد و سفید و پرماجرا به نفع ما هم بچرخد!

پردیس شكیبا

منبع : روزنامه ایران