آندره مایر آمپر کاشف الکتریسیته

● متولد لیون
آندره مایر آمپر در ۲۲ ژانویه ۱۷۷۵ در حومه شهر لیون فرانسه دیده به جهان گشود.
پدرش ژان ژاك آمپر یك تاجر موفق فرانسوی بود و وضعیت مالی خوبی داشت. او خانه‌ای بزرگ و ویلایی در ۱۰ كیلومتری لیون برای خانواده‌اش بنا كرد تا در آنجا به راحتی زندگی كنند. مادرش ماریا زنی زحمتكش و مهربان بود و همه تلاشش در جهت ایجاد یك مكان آرام برای خانواده‌اش بود.آندره مایر دومین فرزند خانواده به شمار می‌رفت. او یك برادر بزرگتر از خود نیز داشت.ژان ژاك آمپر پدر آندره مایر آرزوی تحصیلات عالیه برای فرزندانش را داشت، لذا آنان را در بهترین مدرسه منطقه ثبت‌نام كرد.
آندره برخلاف برادرش از كودكی به ریاضیات علاقه نشان داد و در درس‌هایش بهترین نمره را می‌گرفت او علاوه بر ریاضیات در زمینه زیست‌شناسی نیز به تحصیل پرداخت. پدر از مشاهده پیشرفت آندره احساس شور و شعف می‌كرد. از این رو برای بالا بردن سطح علمی فرزندش، او را نزد یكی از دوستانش استاد رشته ریاضیات برد و آندره مقدمات حساب دیفرانسیل و انتگرال را آموخت. سپس برای آموخته‌های بیشتر به لیون رفت و به تحقیق درباره دائره‌المعارف زیست‌شناسی و ریاضی مشغول شد. در آن زمان ۱۱ ساله بود. او با سن كمش تعجب استادان مدارس لیون را برانگیخت. حس تحقیق و مطالعه روز به روز در وجودش افزون می‌شد. فقط ۱۳ سال داشت كه به عضویت انجمن آكادمی لیون در آمد. او پله‌های ترقی را یكی بعد از دیگری طی می‌كرد. آندره به حل مسایل بغرنج ریاضی می‌پرداخت كه تصورش هم برای دانشجویان آن دوران سخت بود. در سن ۱۶ سالگی كتاب آنالیز مكانیك را نوشت. این كتاب برگرفته از آموخته‌هایش از دیگر كتب بود. همچنین به شرح زندگی كودكی خود نیز در این كتاب پرداخت.
دوران زندگی آرام آندره با آغاز انقلاب فرانسه دگرگون شد. مرگ خواهر كوچكش بر اثر تب و لرز در سال ۱۷۹۲ یكی از تلخ‌ترین خاطرات او محسوب می‌شد. مردم لیون با پاریسی‌ها درگیر شدند و در این گیر و دار پدر آندره به زندان افتاد. او از زندان به همسرش نامه می‌نوشت و تاكید می‌كرد كه آندره در هر شرایط و بحران زندگی به تحصیل علم بپردازد. ژان ژاك پدر فداكار و زحمتكش آندره در زندان زندگی را وداع گفت و آندره را در سوگ خود نشاند. مرگ خواهر و پدر تاثیر بدی در روحیه آندره گذاشت. او دچار افسردگی شد و مدتی نتوانست سر كلاس‌هایش حاضر شود اما با تاكید و پافشاری مادر دوباره به دنیای علم پا نهاد زیرا پدرش وصیت كرده بود آندره تحصیلش را كنار نگذارد. آندره نیز تنها به خاطر شادی روح پدرش با جدیت بیشتری به مطالعه پرداخت. او در دانشگاه با ژولی میارا آشنا شد و دل به او باخت. در آن زمان آندره فقط ۲۱ سال داشت و ژولی ۲۳ ساله بود. علیرغم این‌كه آندره پسری خجالتی و كم‌رو بود اما به راحتی احساسش را نسبت به ژولی ابراز كرد. آنان در سال ۱۷۹۷ در حالی كه آندره ۲۲ ساله بود پیمان زندگی مشترك خود را با مراسمی ساده برگزار كردند و اولین فرزندشان كه پسر بود در سال ۱۸۰۰ به دنیا آمد و نامش را به یاد پدر آندره، ژان ژاك گذاشتند. آندره بیش از پیش خود را غرق در مطالعه و تحقیق كرده بود. او در سال ۱۸۰۲ به سمت استاد بورگ درآمد و مجبور شد برای مدتی همسرش را ترك كند و به تحقیق در زمینه ریاضیات و شیمی بپردازد.
● اولین اكتشافات
آمپر با اولین اكتشاف خود تحت عنوان <مطالعه تئوری ریاضی> در سال ۱۸۰۲ مورد توجه ریاضی‌دانان قرار گرفت و با توجه <دلامبر> در شهر لیون به تدریس مشغول شد و دوباره نزد همسرش بازگشت. دومین فرزندش آلبین نیز به دنیا آمد اما همسرش كه در دوران بارداری ضعیف و بیمار شده بود بعد از زایمان چشم از جهان فرو بست و غمی دیگر بر دل آمپر نشست. آمپر نیز تصمیم گرفت لیون را با خاطرات تلخش ترك كند و به پاریس برود. او در آنجا به سمت دانشیاری مدرسه پلی‌تكنیك انتخاب شد. آمپر در پاریس با دیدن دختری به نام ژانپوتو تمام غم و اندوهش را فراموش كرد و با او پیمان زناشویی بست.
گویی آندره در زندگی شخصی خود شانس نداشت. همسرش بسیار بدخلق و غرغرو بود و اجازه مطالعه و تحقیق را با غرولندهایش به آمپر نمی‌داد و بالاخره كار به جایی رسید كه یك روز زنش او را از خانه بیرون كرد.
در آن زمان آمپر سمت استادی مدرسه پلی‌تكنیك را داشت. البته آمپر از این‌كه از شر چنین زنی خلاص شده بود احساس آرامش می‌كرد. از سویی به بخت و اقبال بد خود افسوس می‌خورد.آمپر در سال ۱۸۰۸ بازرس كل دانشگاه پاریس شد و در سال ۱۸۰۹ استاد آنالیز و مكانیك در پلی‌تكنیك و در سال ۱۸۱۴ عضو آكادمی علوم ریاضی و شیمی شد.آمپر اگر در زندگی شخصی روی خوشی را ندید اما در زندگی علمی خود به اوج موفقیت رسیده بود. او در اوایل سال ۱۸۰۹ به شرح تئوری الكتریسیته و مغناطیس پرداخت و انقلاب عظیمی را در فیزیك و ریاضی به پا كرد. نام آمپر با اكتشافات اساسی او درباره معادلات با مشتق جزیی در ردیف بزرگ‌ترین دانشمندان اروپا قرار گرفت با این حال كه نسبت به اساتید آن زمان جوان بود اما تجربیاتش بیش از دانشمندان سالخورده فرانسوی به كار برده می‌شد. در سال ۱۸۲۰ بود كه مقاله <ژان كریستیان اورستد> درباره روابط الكتریسیته و مغناطیس به زبان لاتین منتشر شد. آمپر با مطالعه این مقاله بیشتر وقت خود را صرف این مسئله كرد.
● اكتشافات پی در پی
آمپر با مطالعات شبانه‌روزی خود توانست دومین اكتشاف خود را درباره مغناطیس الكتریكی به ثبت برساند. آمپر شدت جریان را تشخیص داد و وسیله‌ای برای اندازه‌گیری آن معین كرد. قدم بعدی او در زمینه اكتشافاتش، نوشتن مقالات بحث‌برانگیز درباره پدیده ریاضیات و الكترو دینامیك بود. تئوری‌های آمپر به صورت پایه و اساس تحقیقات دانشجویان قرن ۱۹ درآمد. فارادی، تامسون و ماكسول كه از دانشمندان ریاضی آن دوران بودند، با كمك تحقیقات و اندوخته‌های آمپر موفق به اختراع و اكتشاف منابع علمی شدند.
آمپر كه آغازگر اكتشافات مهم در عرصه مباحث الكترومغناطیس بود با ارایه قوانین خود كه به قوانین آمپر معروف شد، توانست بنای الكترودینامیك را مستحكم سازد.طبق قوانین آمپر، در اطراف سیم حامل جریان )i(، خطوط میدان مغناطیسی وجود دارد و براساس قانون دست راست آمپر اگر انگشت شست خود را در جهت جریان بگیریم جهت چرخش چهار انگشت جهت میدان را نشان می‌دهد. آمپر با قرار دادن یك عقربه مغناطیسی در كنار یك سیم حامل جریان، وجود میدان مغناطیسی را نشان داد.در واقع آمپر با زبانی ساده فیزیك و الكترومغناطیس را برای دانشجویان رشته فیزیك و ریاضی بیان كرد. یكی دیگر از اكتشافات آمپر، پروژه تلگراف الكتریكی بود. او با اكتشافات خود نامه‌رسانی را سهل كرد و سرعت بخشید. او توانست افتخار جهانی كسب كند به طوری كه در سال ۱۸۸۱ كنگره بین‌المللی الكتریسین‌ها واحد جریان الكتریسیته را آمپر نامیدند و نام او وارد تمام دروس فیزیك شد.
پسرش ژان ژاك علاقه زیادی به تحصیل در رشته تاریخ و فلسفه داشت.
البته باید متذكر شد كه ژان ژاك با پدرش آندره آمپر رابطه صمیمانه‌ای نداشت زیرا آمپر به دلیل مشغولیت‌های زیادش توجهی به فرزندانش نمی‌كرد. لذا پسر آمپر با پدر غریبه بود و هیچ‌گاه به دیدن پدرش نرفت.
آمپر با دخترش نیز مشكل داشت. آلبین با یكی از سرهنگ‌های ارتش ناپلئون ازدواج كرده بود. اما زندگی خوبی نداشت. شوهرش مردی لاابالی و دائم‌الخمر بود و او را رها كرد و به حال خود گذاشت. آلبین نیز مجبور شد نزد پدر بیاید و بقیه عمر را در كنار پدر در غم و اندوه بسر ببرد. آمپر در ۱۵ ژوئن ۱۸۳۶ در سن ۶۱ سالگی بر اثر سكته چشم از جهان فرو بست و عالم فیزیك و ریاضی را تنها گذاشت.

منبع : خانواده سبز