پنجشنبه, ۲۰ دی, ۱۴۰۳ / 9 January, 2025
مجله ویستا
از شاه نشین تا موزه مردم شناسی
سعدآباد از شمال با كوه‌های البرز، از شرق با گلابدره، از غرب با ولنجك و ییلاق شاهان این سلسله بوده و پس از كودتای ۱۲۹۹ خورشیدی، در وسعتی تازه و الحاق باغ‌های مختلف به اقامتگاه تابستانی پهلوی اول اختصاص یافت و كاخ و كوشك‌هایی به مناسبت‌های گوناگون در جای‌جای این پهنه برتافته از درختان كهن و سپیدار و سرو، به فاصله‌یی از بازمانده بناهای قاجار سر برآوردند.
در دوره پهلوی هجده كاخ كوچك و بزرگ در سعدآباد ساخته شد كه هر یك عظمت و زیبایی زایدالوصفی از هنر و ذوق معماری ایرانی را به نمایش می‌گذارند. تمامی این مجموعه پس از انقلاب اسلامی تبدیل به موزه شده است. برخی از عمارت‌ها به شكل كاخ موزه، همان‌طور كه بود، به نمایش گذاشته شده و برخی دیگر با توجه به ویژگی بنا، تبدیل به موزه شدند.
موزه‌های موجود و فعال در این مجموعه عبارتند از: موزه پژوهشی مردم‌شناسی، موزه مینیاتور آبكار، موزه هنرهای زیبا، كاخ موزه ملت، كاخ موزه سبز، موزه نظامی، موزه بهزاد، موزه ملی آب، موزه خط و كتابت میرعماد، موزه فرشچیان و موزه هنر ملل.
● موزه پژوهشی و مردم‌شناسی
این ساختمان از جمله ساختمان‌های دوران پهلوی اول است كه محل سكونت شمس پهلوی بوده است. این بنا از سال ۱۳۷۳ به موزه مردم‌شناسی تبدیل شد كه شامل مجموعه‌های ثابت و نمایشگاه‌های موقت است كه اشیای آن از نقاط مختلف كشور گردآوری شده و نمایانگر بخشی از آداب، فرهنگ و هنر این مرز و بوم است. ساختمان موزه از دو طبقه تشكیل شده است. در طبقه اول در بخش ورودی، نمونه‌هایی از اسطرلاب، انواع وسایل مورد استفاده درویش‌ها، زیورآلات، اسناد و مدارك قدیمی به چشم می‌خورند. در بخش كشاورزی، ابزار كشت، ابزار و وسایل داشت، غرفه برداشت، غرفه صید و قهوه‌خانه وجود دارد.
در طبقه دوم این موزه، پوشاك سنتی مناطق مختلف از دوره قاجار تاكنون به نمایش درآمده است. راهروی طبقه دوم نیز به نمایش انواع ظروف سفالی و مسی اختصاص دارد.
● موزه برادران امیدوار
كالسكه خانه رضاشاهی از جمله قدیمی‌ترین بناهای ساخته شده در مجموعه سعدآباد است كه در قسمت شمالی مجموعه به عنوان ورودی و مدخلی به فضای باز مقابل كاخ احمدشاهی و كاخ سبز است. این بنا شامل چهار اتاق و یك ورودی مرتفع و مزین به دو ستونچه آجری در دو طرف آن و تزیینات لمبه‌كوبی زیر سقف ورودی و همچنین آجركاری‌های زیبا در سراسر نمای ساختمان است. از این ساختمان در زمان رضاخان تا مدت‌ها به عنوان كالسكه خانه كاخ سبز استفاده می‌شد كه پس از جایگزین شدن ماشین بدون استفاده و متروك باقی ماند. این بنای قدیمی در سال ۸۱ در دست عملیات مرمتی و استحكام‌بخشی و همچنین طراحی محوطه بیرونی و درونی قرار گرفت و در ابتدای سال ۸۲ به عنوان موزه ایرانگردی و جهانگردی برادران امیدوار تغییر كاربری یافت و در روز جهانی جهانگردی (۵ مهر ۱۳۸۲) افتتاح شد.
● ساختمان بهمن
كاخ بهمن از بناهای دوران پهلوی دوم و از جمله زیباترین ساختمان‌های مجموعه است كه مجاور ساختمان موزه مردم‌شناسی و در كنار درب شمالی دربند قرار دارد. این ساختمان منزل مسكونی بهمن، پسر غلامرضا پهلوی بوده كه در سال ۱۳۸۲ به دفتر یونسكو در ایران اختصاص داده شد.
● كاخ موزه سبز
كاخ شهوند كه اكنون كاخ موزه سبز نامیده می‌شود، یكی از زیباترین كاخ‌های موجود در كشور است. معمار این كاخ، میرزاجعفر معمارباشی بوده است. در نمای خارجی آن از سنگ‌های سبز صدفی كمیاب خمسه زنجان استفاده شده و وجه تسمیه آن نیز به همین سبب است. مساحت زیربنای كاخ در دو طبقه ۱۲۰۲ متر مربع است.
این كاخ موزه دارای گچبری‌ها و آینه‌كاری‌های زیبایی است. ساختمان كاخ از دو طبقه تشكیل شده است. طبقه اول شامل پله ورودی، تالار آیینه، ناهارخوری، اتاق كار، اتاق پذیرایی و اتاق خواب است.
طبقه دیگر، زیرزمین كاخ است كه در سال ۱۳۵۰ بازسازی شده و شامل سالن پذیرایی، دو اتاق خواب با سرویس و سالن ناهارخوری است. زیباترین قسمت كاخ، تالار آینه با قالی هفتادمتری بافت عمواوغلی مشهد است. دستگیره‌ها تمامی برنز و آب طلا است. در بالای تالار، مبل كوبلن مربوط به بیوتات سلطنتی دوره قاجار قرار دارد و میز وسط متعلق به قرن ۱۸ و ساخت فرانسه است.
از دیگر وسایل موجود كه اغلب از كشورهای اروپایی خریداری شده می‌توان به چلچراغ‌ها، تابلوهای نقاشی، مجسمه‌ها، مبل‌های دوره لویی شانزدهم و دو میز مربوط به دوره ناپلئون و سایر وسایل زینتی اشاره كرد.
● كاخ موزه ملت
موزه ملت كه در گذشته كاخ سفید نامیده می‌شد، بزرگترین كاخ مجموعه سعدآباد است كه به علت رنگ سفید نمای آن به این نام مشهور است. بنای كاخ به دستور پهلوی اول در سال ۱۲۹۰ آغاز شد و ۵ سال بعد به پایان رسید. گچبری‌های ظریف و زیبای درون كاخ در نوع خود بی‌نظیر است. سنگ‌های مرمر سرسراها از معادن یزد و تربت حیدریه تهیه شده‌اند. نمای بیرونی كاخ به سبك معماری كاخ‌های سلطنتی آلمان و معماری داخلی آن به سبك طرح ایرانی و بیزانسی است. كاخ موزه ملت در زمینی به مساحت ۲۱۶۴ متر مربع در دو طبقه و زیرزمینی به مساحت جمعا با زیربنای حدود ۵۰۰۰ متر مربع بنا شده است. در طبقات این كاخ ۱۰ تالار بزرگ تشریفاتی وجود دارد. وسیع‌ترین تالار این كاخ سفره‌خانه است كه ۲۲۰ متر وسعت دارد. در ویترین‌های سرسرای طبقه همكف این موزه نیز مجموعه‌هایی از سفالینه‌های ایران از هزاره چهارم پیش از میلاد تا سده هفتم هجری قمری و اشیای نقاشی لاكی روغنی نگهداری می‌شود.
● موزه هنر ملل
در زیرزمین ساختمان كاخ موزه ملت، موزه كوچكی وجود دارد كه موزه هنر ملل نامگذاری و همزمان با اولین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی افتتاح شده است. آثار به نمایش در آمده در این موزه شامل تابلوهای نقاشی و چاپ، آثار حجمی، سفالینه‌ها، ظروف و اشیای فلزی، اشیای چوبی، مجسمه‌ها و ماسك‌های آیینی از كشورهای مختلف آفریقا و امریكا نظیر مالی، گینه نو و... است.
● موزه هنرهای زیبا
یكی از بناهای باشكوه مجموعه سعدآباد، ساختمانی است كه از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ محل وزارت دربار بوده و از سال ۱۳۶۱ به عنوان موزه هنرهای زیبا مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
این موزه در جنوبی‌ترین نقطه سعدآباد واقع شده و دارای ۳۶۰۰ متر مربع زیربنا است. از آنجا كه در بنای آن سنگ‌های مرمر سیاه‌رنگ به كار رفته، به كاخ اسود معروف بوده است. موزه هنرهای زیبا از سه طبقه با نگارخانه‌های متعدد تشكیل می‌شود كه در طبقه اول آثار ارزنده‌یی از نام‌آورترین نقاشان عهد صفوی، زندیه، قاجاریه و دوره معاصر به معرض تماشا گذاشته شده است.
● موزه فرشچیان
موزه استاد محمود فرشچیان نگارگر پرآوازه معاصر، در یكی از ساختمان‌های قاجاری مجموعه سعدآباد قرار گرفته است. در این موزه علاوه بر آثار اهدایی استاد فرشچیان كه شامل سی و دو عدد تابلو است، سایر آثار این استاد كه در موزه‌ها نگهداری می‌شدند نیز به نمایش گذاشته شده‌اند.
● موزه بهزاد
ساختمان بهزاد از جمله بناهای متعلق به دوران قاجار است كه در زمان پهلوی اول محل سكونت رضاخان بوده و به نام كاخ كرباسی معروف بوده است و در زمان پهلوی دوم نیز محل سكونت رضاپهلوی فرزند پهلوی دوم بوده است. پس از تغییراتی كه در فضای داخلی این كاخ به وجود آمد، در سال ۱۳۷۳ به مناسبت صدمین سالگرد تولد استاد با نام موزه بهزاد گشایش یافت. آثار نقاشی استاد بهزاد در چهار سالن به نمایش گذاشته شده است.
● موزه مینیاتور آبكار
ساختمان موزه یكی از بناهای مجموعه سعدآباد است كه قبل از انقلاب متعلق به لیلا پهلوی بوده است. این بنا با اندك تغییری در سال ۱۳۷۳ به موزه مینیاتور آبكار تبدیل شد. نقاشی‌ها و آثار كلارا آبكار در سه تالار موزه به نمایش گذاشته شده‌اند. در تالار شماره یك، آخرین آثار استاد شامل مینیاتور، تذهیب و نقش گره ارایه شده است. در تالار شماره دو مجموعه‌یی از نقاشی‌های آبرنگ، مستندسازی اشیای موزه مردم شناسی و هنرهای تزیینی به نمایش گذاشته شده و تالار شماره سه به بهترین نمونه‌های آثار این استاد شامل چند نمونه مینیاتور روی عاج، چند كپی از كار مینیاتوریست‌های بنام ایران و نمونه‌هایی از تذهیب اختصاص دارد.
● موزه خط و كتابت میرعماد
این ساختمان از جمله بناهای متعلق به دوران قاجار بوده كه در زمان پهلوی دوم، فرحناز و علیرضا پهلوی در آن سكونت داشته‌اند. ساختمان موزه میرعماد پس از انقلاب با حذف بخش‌های اضافی ساختمان و تغییراتی كه در آن به وجود آمد به فضای مناسب موزه تبدیل شد و سرانجام به نام بزرگترین استاد خوشنویسی قرن ۱۱ هجری قمری میرعمادالحسنی سیفی قزوینی افتتاح شد.
● موزه نظامی
موزه نظامی ارایه كننده تاریخ نظامی ایران بوده و یكی از دریچه‌های ارتباطی ارتش با مردم است. این موزه، تاریخ نظامی ایران، اسلحه، البسه، عكس، كتاب و سایر اشیا را در معرض دید قرار می‌دهد.
● موزه آب
ساختمان موزه دفتر مخصوص پهلوی دوم بود كه در زمان وی ساخته شد. گنجینه آب سعدآباد مقارن با صدمین سالگرد تولد امام خمینی در سال ۷۸ افتتاح شد.در این موزه علاوه بر محوطه‌سازی و ایجاد فضای سبز، نمونه هیدرولیكی چندین بنای سنتی و جدید آب برای اولین بار در كنار هم طراحی و احداث شده است.
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست