بانکداری اینترنتی

۱- تاریخچه چک الکترونیک
پذیرش چک از طریق بانک ها ، مشکل آفرین است . در ابتدا ، بانکداران نمی دانستند که چگونه چکهای کاغذی را برای وصول در تاریخ سررسید چک ، از سایر بانک ها جمع آوری کنند و برای جمع آوری این چک ها ، تحصیلدارهایشان را به بانک های دیگرمی فرستادند و این امر نه فقط باعث می شد تا وقت زیادی گرفته شود ، بلکه از نظر شرایط امنیتی نیز نگران کننده بود .از این رو ، چک های کاغذی که انتخاب میلیون ها نفر در جهان است ، به سمت الکترونیک شدن سوق یافت . چک های الکترونیک از چک های کاغذی کارآمدتر و راحت تر میباشند . قبول چک های کاغذی برای بازرگانان مشکل آفرین است ، و با قبول نکردن یک چک در معامله ، بازرگانان باید ریسک از دست دادن معامله را بپذیرند . در رابطه با چک های الکترونیک ، هزینه هایی که در چک های کاغذی دیده میشود ، وجود ندارد . این هزینه ها ، شامل : هزینه های قابل توجه در بکارگیری چک های کاغذی کنترل تقلب و بازبینی چک ها و همچنین ، هزینه های بازیافت رقم های برگشتی پرداخت نشده به وسیله چک است .در حال حاضر ، سیستمی برای تبدیل چک های کاغذی به چک الکترونیک وجود دارد . این سیستم ،نام دارد . در این LML Payment Systemسیستم ، مشتری چک کاغذی را در مرحله خرید ارائه میکند . چک ازطریق یک دستگاه چک خوان گرفته شده و اطلاعات حساب بانکی همراه با مبلغ چک گرفته می شود و به عملیات الکترونیکی تبدیل میگردد . از این طریق ، معامله مورد موافقت قرار می گیرد و یا رد میشود . این عمل ، شبیه عمل
است ، وبه طور الکترونیکی ، برای تسویه و پرداخت مشتری بکار می رود .Credit Card
گویند .Electronic Check Conversion به این عمل ، اصطلاحا"
از جمله مشخصه های این سیستم ، میتوان به موارد ذیل اشاره نمود :
-امکان ارائه مجدد چک های الکترونیک ( شامل : چک های برگشتی )
- بازبینی چک های الکترونیک ، به گونه ای که بازبینی چک های کشیده شده در بانک اطلاعاتی ، با تقلیل یافتن تعداد چک های اشتباهی که توسط مشتری دریافت میشود ، خسارت وارده به آنها را کاهش میدهد .
- سرویس وصول چک ها .
- وجوه را با سرعت بیشتری در دسترس قرار داده و حداکثر ظرف ۴۸ ساعت ، به حساب مشتری گذاشته میشود ونیز شناسایی چک های برگشتی را ظرف۴۸ ساعت انجام میدهد .
- هزینه های وصول و درصد ریسک پذیری را کاهش می دهد .
این سیستم قادر است ، گزارشاتی هم به صورت ریز و هم به صورت کلی در دسترس مشتری قراردهد .
این گزارشات میتوانند در هر زمان تولید شوند ، خواه برای تسویه حساب ها در پایان روز و یا به منظور استعلام و رسیدگی در طول روز .
گزارش های ریز ، شرح جزئیات عملیات را با ذکر : نوع پردازش آن ، شماره مجوز و موقعیت و
مقدار ، نمایش می دهد . گزارش خلاصه نیز مواردی چون : نرخ بازار ، بدهکاران و بستانکارها را نشان میدهد .
سیستم دیگر در زمینه چک های الکترونیکی ، عبارت از : Pay By Checkاست .این سیستم ، پیشگام در صنعت اینترنتی میباشد و به طور پیوسته عملیات بلادرنگ (لحظه ای ) را از سال ۱۹۹۷ پردازش میکند .
این سیستم امکان پرداخت بهای کالاها و خدمات به وسیله چک را که بیشتر از طریق اینترنت ، فاکس یا تلفن و به صورت بلادرنگ است ارائه میدهد و کلیه قوانین محافظتی و آیین نامه های بانکداری را در بر دارد . این سیستم ، معاملات شما و حتی میزان پولی که میتوانید در حسابتان قرار دهید را محدود نمی سازد و هزینه آن فارغ از نوع معامله فقط یک اجرت بسیار نازل برای هر یک از معاملات شما میباشد .
در این سیستم دو نوع حساب پیشنهاد میشود :
حساب هایBasic برای معاملات کوچک الی متوسط و حساب های Professional که برای معاملات متوسط تا بزرگ طراحی شده اند . هر دو حساب ، شامل آن سطح دسترسی میباشد که قادر خواهید بود تا جزئیات حساب تان را مشاهده نمایید .
الف – از جمله مشخصات حساب نوع Basic میتوان به موارد زیر اشاره نمود :
- وجوه به وسیله چک های کاغذی که با پست الکترونیک ارسال شده اند ، در هر روز تسویه گشته و اجازه پذیرفتن سهل و آسان چک ها از طریق : اینترنت ، تلفن و یا فاکس فراهم میگردد .
دارای یک جستجوگر دقیق در : Bank Routing و Transit Number است .
-به هیچ نرم افزار و سخت افزار اضافی نیاز ندارد .
-مقایسه لیستی از عملیات انجام شده در مورد مشتری ، طی ۱۴ روز اخیر را امکان پذیر می سازد .
-اطلاع فوری از تراکنش ها ، به وسیله پست الکترونیک را فراهم می کند .ب – موارد زیر نیز از مشخصات نوع دوم حساب ها میباشد :
- وجوه به وسیله چک کاغذی پست الکترونیک شده و در همان روز تسویه میگردد و یا توسط یک اتاق پایاپای الکترونیک ، به یک حساب چک بانکی گذاشته میشود . شایان ذکر است که برای این منظور ، پردازش الکترونیک چک (ECP) نیز لازم است .
البته پردازش الکترونیکی چک بستگی به نیازی است که وجود دارد .عملیات پردازش ، از طریق شبکه
(ACH) که منطبق بر قوانین بانکداری (NACHA) است .
به منظور نگاهداری سپرده ها و پرداخت ها ، نتایج تحقیقات فدرال را در مورد چک ها و پرداخت های الکترونیکی اعلام میکند .
-امکان پذیرفتن چک از طریق : اینترنت ، فاکس یا تلفن .
- امکان رمز نگاری کامل یا (SSL).
-اطلاع فوری تراکنش از طریق پست الکترونیک .
-امکان دسترسی به تمام سرویس های (ITI) ، که شامل : Address Trace , Bank Trace ,
Phone Trace و Rock Lock Box است .
به طوری که :
Phone Trace- یک آدرس فیزیکی برای شماره تلفن معین تولید می کند . این سرویس در بازبینی یک مکان فیزیکی ، یا در فن بازاریابی ، بسیار با ارزش است .
Bank Trace- یک نام بانک ، آدرس و شماره تلفن را شناسایی کرده و یک Routing Number تولید میکند که کاربرد زیادی در بازبینی وجوه دارد .
Address Trace- آدرس مشخص شده در فرم مشتری را با آدرس موجود در بانک اطلاعاتی مقایسه میکند .
Rock Lock Box- به هر مشتری این اجازه را میدهد که به صورت الکترونیکی چک های Nsf را مجددا" ارائه کند . این سرویس شامل گزارشاتی است که جزئیات گردش هر چک را گزارش میدهد و همه محاسبات به صورت اتوماتیک میباشد .
۲- نمایش
از طریق نمایش فرم چک ، این امکان را بوجود می آورد که سایت را از طریق چشم مشاهده کرده و کلیه پردازش های پرداخت را به صورت گرافیک حس و رویت نمود .
هنگامی که مشتری ها میخواهند پول پرداخت کنند، برروی کلید Pay By Check , Link کلیک میکنند و سپس به مشتری یک فرم on Line ارائه میشود که شبیه یک چک فیزیکی است . بعد از کامل کردن فرم ، مشتری بر روی دکمه Enter کلیک میکند و صفحه بعدی که مشتری مشاهده می نماید ، صفحه تاییدیه است .
اینجا مکانی است که به مشتری این شانس داده میشود تا اطلاعات تولید شده را بازبینی کند . همچنین ، اطلاعات قانونی مورد نیاز به او داده میشود . دراینجا ،وقتی مشتری برروی دکمه – I Agree که در پایین فرم قرار دارد ، کلیک میکند در واقع با موافقت کردن عملیات ، به صفحه مربوطه می رود .
همچنین ، با انتخاب دکمه I Don’t Agree ، با رد کردن عملیات ، به صفحه قبل می رود .
سپس ، سیستم ، اطلاعات نگارنده چک را به بانک های اطلاعاتی مربوطه می فرستد .
مشتری فورا" یک پست الکترونیک ، جهت رسید پیغام و یا تکذیب برای تراکنش می فرستد . این رسید ظاهر خواهد شد و شامل : نام شرکت ، اطلاعات تماس ، مبلغ ، تاریخ ، عدد چک و یک عدد ارجاعی Unique وموقعیت موافقت کردن یا رد کردن میباشد.
کلیه عملیات پردازش ها را به اتمام رسانده و حواله چاپ شده ، روز بعد پست میشود ، ضمن آنکه ، همه سوابق عملیات به شکل بلادرنگ قابل دسترسی است .
اجرت حساب ها به صورت صورتحساب فرستاده میشود و یا از طریق پرداخت اتوماتیک انجام میگردد .
۳- استانداردها و پروتکل های مورد استفاده در بانکداری موبایل
امنیت در ارائه خدمات بانکی توسط تلفن همراه ، مسئله ای مهم و حساس میباشد . به نظر بعضی از کارشناسان ، بانکداری موبایل به طور بالقوه بسیار امر تر از بانکداری از طریق اینترنت است .
مهمترین مسئله برای کاربرانی که از خدمات بانکداری موبایل استفاده میکنند ، امنیت است و اگر این مسئله مورد توجه عمیق قرار نگیرد ، بانکداری موبایل با استقبال مواجه نخواهد شد .
استفاده از پروتکل ها و استانداردهای امنیتی موبایل ، دستخوش تغییر و تحول بوده است . در اینجا گذری بر سیر فناوری موبایل خواهیم داشت .
خدمات ارتباطات موبایل دارای ۳ مرحله بوده است :
-آنالوگ
-دیجیتال
-چند رسانه ای .
هرکدام از این مراحل ، به عنوان نسلی از موبایل شناخته شده است . دراینجا ، به بررسی نسل های آن خواهیم پرداخت :۱-۳- نسل اول :
این نسل از تلفن همراه دارای خصوصیات زیر است :
-آنالوگ .
-مدارهای سوئیچی .
-صداهای ضعیف .
-قابلیت پایین .
-بدون وجود تدابیر امنیتی
یکی از نگرانی های اولیه در رابطه با امنیت در تلفن های آنالوگ ، این بود که سیگنال ها رمز نگاری نمی شدند و بنابراین ، در بین راه به راحتی قابل گوش دادن بودند .
هرچند ، تلفن های آنالوگ هنوز در آمریکا استفاده میشوند و فناوری آنها پیشرفت نموده است ، ولی تحول و دگرگونی منطقی به سمت دیجیتال بوده است .
۲-۳- نسل دوم
خصوصیات این نسل عبارت است از :
-فناوری دیجیتال ، که در حال حاضر در تلفن های همراه دیجیتال مور استفاده قرار می گیرد.
-مدارهای سوئیچی .
-با بهره گیری از فناوری دیجیتال .
-قابلیت نمونه گیری صدا به صورت صفر ویک و انتقال آن بر روی شبکه بی سیم برای انتقال به تلفن دیگری از همین نسل و یا تلفن های سنتی ، که در آنجا به موج های صوتی تبدیل میشود ، در این نسل موجود است .
-انتقال محدود اطلاعات .
-پشتیبانی داده ، فاکس و (SMS) .
-امکان بهره گیری از رمز نگاری ( با کلید رمز ۴۰ بیتی )
-سیستم جهانی برای ارتباطات موبایل ، استانداردی دیگر برای نسل دوم میباشد .
سیستم (GSM) در دامنه فرکانس بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ مگاهرتز عمل می کند .
میتوان خصوصیاتی که از نسل اول تا نسل دوم بهبود یافته است را به شرح زیر معرفی نمود :
-تلفن دیجیتال .
-پست صوتی .
-دریافت پیام های الکترونیکی ساده .
۳-۳- نسل ۲.۵ :
سرویس جهانی رادیویی بسته ای را میتوان مانند سرویس (GSM) ، برای دسترسی به اینترنت در نظر گرفت . نسل ۲.۵ ، داده ها را با سرعت بالاتری پشتیبانی می کند (۱۷۱ بیت در ثانیه ) همچنین ، اتصالات دائمی داده ها را حفظ می نماید ، به این صورت که کاربران میتوانند به طور دائم به اینترنت دسترسی داشته و تنها درزمان دریافت و ارسال داده ها، هزینه مربوط به اتصال به اینترنت را دریافت می کنند .
سرویس (GPRS) ، برای مرورگرهای محدود ، پست الکترونیک و معاملات مالی ، با استفاده از کارت و غیره در نظر گرفته شده است .
(GPRS) یک پروتکل اینترنتی با امکان سوئیچ نمودن بسته ها است .این استانداردنیز از بسیاری از آسیب پذیری های موجود در اینترنت رنج می برد ، کلیه خدمات مورد استفاده در اینترنت ،
مانند : انتقال فایل ، مرورگرهای وب ، گپ های دوستانه ، پست الکترونیک ، اتصال به کامپیوتری از راه دور ، بر روی شبکه موبایل قابل دسترسی میباشد .
مزایای GPRS :
-سرعت انتقال داده ای سریع تر .
-اتصال به منابع اطلاعاتی ، در سطح وسیع ، در سراسر دنیا ، و با پشتیبانی از چندین پروتکل ، مانند IP .
-یک مرحله به سوی خدمات نسل سوم .
۴-۳- نسل ۲.۷ :
این نسل ، EDGE نامیده میشود و انتقال داده آن ، حداکثر با سرعت ۴۳۷ کیلو بیت در ثانیه انجام میشود . بسیاری از شرکت ها در آمریکا ، این نسل را به عنوان نسل سوم تلقی می کنند ، چرا که سخت افزار لازم در زیر ساخت آن با هزینه کمی قابل ارتقاء میباشد . در رابطه با امنیت این نسل نیز باید گفت که مانند GPRS مبتنی بر IP است .
۵-۳- نسل سوم :
نسل سوم ، که با ۲۰۰۰ – IhT نیز شناخته شده است ، نسل جدیدی از ارتباطات بی سیم میباشد ( اینترنت همراه ) از آنجا که سیستم های نسل سوم ، تکامل یافته سیستم های متفاوت و غیر سازگار نسل دوم مانند :
TDMA- GSM ,CDMA هستند ، قابلیت کار وسازگاری با سیستم های مختلف را دارا میباشند .
در اینجا ، به بعضی از مشخصات این نسل اشاره می کنیم :-پهنای باند گسترده .
-مبتنی بر پروتکل بسته ای .
-انتقال متن ، صدا بر روی (IT) ، تصاویر ویدیوئی ، چند رسانه ای با سرعت داده ای حداکثر ۲ مگابیت در هر ثانیه در محیط بی سیم و ۳۸۴ بیت در ثانیه در محیط موبایل ، نسل سوم ، بسته به موقعیت مکانی در جهان متفاوت میباشد :
-در اروپا نسل سوم (UMTS) است .
-در ژاپن نسل سوم (CDMA) با پهنای باند عریض و فقط با امکان (FDD) میباشد .
-در آمریکا از (EDGE) و یا (CDMA) با پهنای باند گسترده ، به عنوان نسل سوم استفاده میشود .
در رابطه با امنیت این نسل باید گفت :
-رمز گذاری آن با استفاده از کلیدهای ۱۲۸ بیتی انجام میشود .
-روش تایید دوسویه با استفاده از کلیدهای رمزنگاری برای بررسی هویت دوطرف استفاده میشود .
۱-۵-۳- فناوری های سازگار با نسل سوم
- Blue Tooth
Blue Tooth جایگزین کابل های بین دستگاه ها میباشد و سرعت انتقال داده ها ، حداکثر تا ۷۲۰ کیلو بیت در ثانیه میرسد . این دستگاه ها ، شامل : کامپیوترها ، صفحه کلید ، چاپگرها ، استریوها ، تلوزیون ها ، تلفن های ثابت و تلفن های همراه و بسیاری از وسایل دیگر میباشد .
Blue Tooth این امکان را فراهم می آورد که هرکدام از دستگاه ها ، آدرس یکتایی داشته باشند و امکان نظارت ، تایید و رمز نگاری را در شبکه های کوچک دارا است .
-WML / WAP
WAP ، استاندارد جهانی برای ارائه ارتباطات اینترنتی از طریق تلفن های همراه دیجیتال ، دستگاه های امن دیجیتال شخصی ودیگر ترمینال های بی سیم میباشد .
WAP ، به منظور استفاده امن و کارای پهنای باند ، سرعت های پایین اتصال ، نمایشگرهای کوچک و غیره طراحی شده است .
WML، نوعی از (WAP) است ، که مشابه پروتکل انتقالی (HTTP) بوده و به عنوان (WML) عمل میکند و برای مرورگرهای کوچک بر روی تلفن های دستی طراحی شده است .
برای استفاده از خدمات (WAP) ، باید موارد زیر را مورد توجه قرار داد :
-دستگاه های تلفن همراه زیر ، سرویس (WAP) را پشتیبانی میکنند :
NOKIA ۶۲۱۰, NOKIA ۷۱۱۰ ERICSSON, SIEMENS,MOTOROLA
-سرویس دهندگان که در دروازه هایی برای استفاده از (WAP) دارند .
-امنیت WAP
برای انتقال اطلاعات به صورت امن ، بین کاربر و دروازه WAP ، از پروتکلی به نام (WTLS) استفاده میشود . این استاندارد، نسخه استاندارد صنعتی (TLS) میباشد که معادل با پروتکل استفاده شده (SSL) است . به منظور ارائه امنیت ، (WTLS) ارتباط امن بین دستگاه WAP و سرور (WAP) را فراهم می کند .
۶-۳- بانکداری موبایل در ایران
متاسفانه هنوز بسترهای مناسب به منظور پیاده سازی بانکداری موبایل در ایران فراهم نشده است . مهمترین مسائلی که در این رابطه باید در نظر گرفته شود ، عبارت میباشد از :
-بستر مخابراتی پرسرعت برای ارتباطات اینترنتی و پشتیبانی از پروتکل ها و استانداردهای مورد استفاده در تلفن های همراه .
-تنظیم و تصویب قوانین حقوقی مربوطه .
-تربیت نیروی متخصص در زمینه طراحی .
-پیاده سازی و پشتیبانی از سیستم های مورد نیاز .
-فرهنگ سازی وجلب اعتماد مردم ، به وجود امنیت در ارتباطات بی سیم .
-کاهش هزینه ها و ارائه خدمات ویژه به استفاده کنندگان موبایل ، در بانکداری از طریق موبایل .
البته ناگفته نماند ، این مسئله تلاش جدی مسئولان و مدیران اجرایی را می طلبد . لذا به نظر میرسد اگر تمامی مشکلات در زمینه راه اندازی بانکداری موبایل برطرف گردند .
بانکداری موبایل به عنوان یکی از شاخص های بانکداری الکترونیک مورد استقبال قرار گیرد .
ترجمه و تلخیص : دکترعلی حسن زاده
فروغ پور فرد فهرست ماخذ :
۱- http://www.google.com
۲-http://www.lloydstsb.com
۳-http://www.hsbc.co.uk
۴-http://www.banking.hsbc.co
۵- http://www.funcommunication.com
۶- http://www.bankinfo.com
۷-http://www.yahoo.com
۸-http://www.gomez.com
۹-http://www.msn.com
۱۰-http://www.cedac.com/prodotti/tv-nank
۱۱- http://www.iii.co.uk/on line banking
۱۲- http://www.telewest.co.uk
۱۳- Electronic Banking and its Implementation in I.R.IRAN ۱۴-The world Internet Electronic Cities Conference ۲۰۰۱ ۱۵-First Electronic Banking Forum

منبع : بانک سپه