شب قدر، شبی که در رحمت الهی به روی مومنین باز است

رنگها كه خود پوشاننده حقایق هستند ولی تاریكی در غیاب رنگ، اسرار را هویدا می‌سازد، البته نه برای همگان كه برای خاصان و دراین شبها، "شب قدر" رستن از تمام رنگها و وابستگی‌ها و پیوستن به حقیقت بی‌رنگی است.ما را برعظمت شب قدر راهی نیست و تنها می‌توان در زیر باران رحمت الهی "لیله القدر" ایستاد تا ببارد و جانهای مومنان را از آب زلال خود شست و شو دهد. در این شب چشم سر را باید بیدار نگاه داشت تا چشم جان بیداری و بینایی یابد، دل از بندها رها شود و ما چه زیانكار خواهیم بود اگر از شب قدر تنها بیداری چشم نصیبمان شود. "شب قدر" كه طبق آیات قرآن كریم شبی بهتر از هزار ماه است و در تمام طول سال هیچ شبی به خوبی و فضیلت آن نمی‌رسد و عمل در این شب بهتر از عمل در هزار ماه است و در این شب تقدیر امور سال افراد مشخص می‌شود و آنكه "شب قدر"، زمانی كه روزی بندگان، تقدیر آنان اعم از خوب و بد در آن مقدر می گردد. "قدر" شبی كه قرآن بر پیامبر اكرم (ص) نازل شد و شبی كه دعای كسی رد نمی شود. در كتاب قبال از "كنزالمواقیت" به نقل از پیامبر اسلام (ص) روایت شده است كه "حضرت موسی (ع) به خدا گفت نزدیك شدن به‌تو را خواهانم و خداوند فرمود: نزدیكی من از آن كسی است كه شب قدر بیدار بماند." "گفت: رحمتت را می‌خواهم و خداوند فرمود: رحم من از آن كسی است كه در شب قدر به مسكینان رحمت كند و باز موسی جواز گذشتن از صراط را خواست و خداوند آن را آن كسی فرمود كه در شب قدر صدقه‌ای بدهد." و باز از همین كتاب در جای دیگری از حضرت رسول نقل شده است كه: "درهای آسمان در شب قدر باز می‌شود ،بنابراین بنده‌ای در آن نماز نمار نمی‌خواند ،مگر اینكه خداوند متعال در مقابل هر سجده‌ای درختی در بهشت برای او می- نویسد."
مرحوم طبسی در منزلت شب قدر می‌گوید: "از آن رو به این شب قدر گفته‌اند كه دارای شرف و پایه‌ای بلند و شانی عظیم است." ابوبكر وراق نیز می‌گوید:" این شب را قدر نامیدند، از آن رو كه انسانها با زنده نگه داشتن آن به قدر و منزلت می‌رسند." یكی دیگر از معانی شب قدر تنگی و ضیق است و از آنرو این اسم را بر آن گذاشته‌اند كه زمین بواسطه كثرت فرشتگان در آن شب تنگ می‌شود و سرشار از فرشتگانی است كه تا سپیده دم ،همصدا با زمینیان به احیای آن می‌پردازند وبه وظایف خویش عمل می‌كنند.
ازمعانی دیگری كه مفسران وعلماء برای شب قدر در نظر گرفته‌اند تقدیر و اندازه‌گیری است ،چون در این شب سرنوشت افراد ،جامعه ،حوادث و پیش آمدهایی چون جنگ، زلزله، پیروزی، شكست، سعادت و شقاوت و هر آنچه كه با سرنوشت انسانها ارتباط دارد، بر اساس حكمت و مصلحت رقم می‌خورد و تمام اعمال انسانها در این شب اندازه‌گیری می‌شود. امام صادق نیز در فضیلت شب قدر می‌فرماید:" قدر باران رحمتی است كه در جویبار هر فرد و هر جمع به اندازه او جاری است. شخصیت افراد بگونه‌ای شكل گرفته كه بعضی از آنان توان پذیرش جریان رودی وسیع از رحمت وبركت قدر را دارند و برخی دیگر زمینه كمتری برای جذب رحمت و عنایت دارندو برخی هیچ گونه آمادگی ندارند تا آنجاه كه زمینه وجودشان چون سنگی سخت ونفوذ ناپذیر است." "شب قدری" كه در قرآن آمده است ،شبی است كه آخرین مراحل مشیت الهی در آن صورت می‌گیرد. از بعضی روایات بر می‌آید كه "نیمه شعبان ،نوزدهم و بیست و یكم و بیست و سوم ماه رمضان از شبهای قدر بوده و شب آخر برترین آنهاست و همچنین به احتمال قوی بیست و هفتم ماه مبارك رمضان نیز از شبهای قدر است و كسی كه می خواهد احتیاط كند باید در تمام این پنچ شب اعمال قدر را انجام دهد. سزاوار است مومنان تمام سعی خود را در جهت آگاهی برای اعمال این شب بكار گیرند ،از كارهایی كه در طول سال می‌توانند انجام دهد ،عاقبت توفیق در این شب است و اینكه بتوان در این شب پسندیده‌ترین كارها را نزد خدا انجام داد و خداوند این شب را برای او بهتر از هزار ماه قرار داده‌است. كسانی كه اهل دعا و راز و نیاز شب قدر هستند، نقش خویش را به خوبی دریافته‌اند و گاهی این حالات آنچنان ژرف و تاثیر گذار است كه تا شب قدر آینده و بلكه تا آخر عمر، در همه افكار و اخلاق و كردار شخص رخنه كرده و او را در یك خط وسیع معنوی قرار می‌دهد. دیگرانی هم كه به این حد از معنویت راه پیدا نمی‌كنند به فراخور حال خوداز مجالس و شب زنداریهای شب قدر بهره برداری كرده و فیض معنوی می برند. ریشه اصلی این دگرگونیها و حالات به خود افراد باز می‌گردد و اینكه تا چه حد خود را آماده بهره‌برداری از بركات شب قدر و فضیلت‌های آن كرده اند. خداوند تبارك و تعالی با نزول سوره‌ای خاص ،شب قدر را به مردم معرفی كرده است. در دو آیه سوره مباركه "قدر" آمده است:" قرآن در شب قدر نازل شده و فرشتگان در آن شب فرود می‌آیند ،"شب قدر ،شب سلامت است." از سوی ائمه اطهار (ع) و بزرگان دین نیز "شب زنده داری و احیای لیالی قدر سفارش شده است. علامه طباطبائی نیز در رابطه با علائم شب قدر می‌گوید:"در صبح بعد از شب قدر، آفتاب بدون شعاع طلوع می‌كند و هوای آن روز معتدل است." از پیامبر گرامی در جواب این سوال كه اگر بخواهیم شب قدر را دریابیم از خدا چه چیزی را مسئلت كنیم ،فرمود:"عافیت را." دعاهای شب قدر از طولانی‌ترین و پرمحتواترین دعاها است. دعای جوشن كبیر و ابوحمزه ثمالی ،كه اگر با توجه خاص خوانده شود، مایه انقلاب درونی و دگرگونی روحی است. ادعیه‌ای كه انسان را با دریایی از معرفت آشنا می‌كند، انسان با خواندن دعا از یك طرف با یادآوری لطف وكرم و رحمت بی‌پایان خدای مهربان اورا در كنار خود می‌بیند و نور امید در دلش می‌درخشد و از سوی دیگر با به یادآوردن سختی‌ها ،جان كندنها و عالم برزخ تمام وجودش سرشار از ترس و نگرانی گردیده و گذشته خود را با آنچه باید باشد. می‌سنجد. گرچه "شب قدر" در ماه مبارك رمضان است ،اما اینكه كدام یك از شبهای ماه رمضان "شب قدر" است ، چیزی بر دلالت آن در قرآن كریم وجود ندارد و تنها از راه اخبار می‌توان آن شب را معین كرد. بسیاری از مفسران ذكر كرده‌اند كه "نزول قرآن بطور یكپارچه در یكی از شبهای قدر چهارده قرن گذشته ممكن است ولی تعیین حوادث قرون گذشته و آینده در آن شب بی‌معنی است."
در این ارتباط آنان می‌افزایند: حكم "یفرق" در آیه ‪ ۶‬سوره دخان در قرآن كریم و نیز حكم "تنزیل" در آیه ‪ ۴‬سوره "قدر "به دلیل مضارع بودن دلالت بر استمرار دارد. همچنین به گفته آنان، ازظاهر جمله "شهر رمضان الذی انزلت فیه القرآن"در آیه ‪ ۱۸۵‬سوره بقره چنین بر می‌آید كه "مادامی كه ماه مبارك رمضان تكرار می شود، شب قدر نیز تكرار می‌شود." علامه مجلسی می‌گوید: "بهترین عمل در شب قدر طلب آمرزش گناهان ،دعا از برای مطالبات دنیا و آخرت ،برای پدر و مادر و خویشاوندان وفرزندان و مرده و زنده خویش صلوات بسیار فرستادن و دعای جوشن كبیر را در این سه شب خواندن است." با توجه به مطالب گفته شده درخصوص عظمت "شب قدر" این نكته بدست می‌آید كه در این شب انسان وارد مسیر سرنوشت ساز خویش گشته و آنرا تغییر می‌دهد و گاه نیز برای پیمودن این مسیر بر بال دعا و گاه بر بال عمل می‌نشیند. هر امری كه در "شب قدر" از طرف خداوند برای انسانها مقدر می‌گردد ،حكیم است و با آنكه خواندن دعا در این شبها جزو اختیارات فردی است و یك عمل اختیاری است اما اثرات بسیار زیادی در تغییر سرنوشت انسانها دارد.

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا