چرا وعده خودکفایی داده شد

از روزی که وزیر جهاد کشاورزی در نخستین روزهای صدارت در کاخ شیشه ای منشور اخلاقی- کاربردی وزارتخانه را در مصاحبه با خبرنگاران تشریح کرد، بیش از سه سال می گذرد. اسکندری در آن روز گفت:
«کشاورزی ما روزمره است و تا اتفاقی نیفتد کسی پیگیری نمی کند. نباید بگذاریم گرفتاری پیش بیاید و بعد به رفع آن بپردازیم».
● و اما:
آن اتفاق افتاد و پس از سه سال شرایط اقلیمی روی دیگر خود را به ما نشان داد. خشکسالی پدیده نوظهور و عجیب و غریبی برای کشور خشک ما نبود که پدران و پدربزرگانمان هم می دانستند در پس ترسالی ها، خشکسالی نیز نهفته است و باید برای مقابله با آن مهیا بود.
اسکندری اما نه خود را مهیای چنین نبردی کرده بود و نه بخش را نسبت به وقوع آن مسلح. بخصوص آن که سرمای بی سابقه سال گذشته، بحران قطع گاز در سراسر کشور و گرایش مردم به استفاده از وسایل گازسوز، دولت را ناگزیر به تولید برق بیشتر از طریق فعالیت بیشتر سدهای مخزنی و رها سازی بخش عمده ای از آب های ذخیره شده ی این سدها نمود. نتیجه آن که امروز خشکسالی فشاری مضاعف را به اراضی کشاورزی وارد می کند.
● همه چیز رو به راه است
یک پیش بینی نادرست از سازمان هواشناسی- که ضریب خطا در آن بخصوص در پیش بینی های فصلی یا طولانی مدت امری طبیعی است- کافی بود تا اسکندری با خیال راحت سال ۸۶ را به پایان رسانده و حتی سودای صادرات گندم را در اواخر اسفندماه در سر بپروراند. وزیر تا فروردین ماه هم خشکسالی را شایعه می دانست تا عملا زمان برای هر گونه عکس العملی- هر چند دیر- از سوی دولت از بین برود.
● پیامدهای ناخوشایند
در خصوص پیامدهای خشکسالی، تاکنون از حرف و حدیث بسیاری سخن به میان آورده شده که کاهش حداقل ۵ میلیون تن گندم، از بین رفتن اکثر قریب به اتفاق زراعت های دیم، بیکاری و مهاجرت چند صد هزار نفر کشاورز، واردات مایحتاج با چند برابر قیمت و میلیاردها دلار ضرر از این رهگذر تنها بخشی از آن است.
● از خودکفایی ها چه خبر؟!
بار دیگر به نخستین سخنان اسکندری پس از وزارت برمی گردیم:
ـ «در نخستین سال وزیر بودنم، علاوه بر خودکفایی گندم و جو، یک میلیون تن ظرفیت صادرات ایجاد می کنم. در ذرت در دو سال، برنج و شکر در سه سال و در تولید روغن و دانه های روغنی طی چهار سال خودکفا می شویم».
در این مقال قصد نداریم که خدای ناکرده خشکسالی را پتکی بر سر تصمیم گیران بخش کشاورزی کنیم. اما معتقدیم که برخی کاستی ها و اشتباهات نیز نباید در پس خشکسالی پنهان بماند.
وزیر جهاد کشاورزی قطعا به عنوان بالاترین مقام تصمیم گیرنده اجرایی در بخش کشاورزی از وضعیت اقلیمی در بخش کشاورزی و احتمال وقوع خشکسالی در همان ابتدا مطلع بود و وعده های فوق را با این پیش زمینه مطرح نمود و حال آن که از همان ابتدا تحقق آن با در نظر گرفتن جمیع جهات محال به نظر می رسید.
سوال اینجاست که آیا اسکندری در هنگام اعلام قطعی و صریح اقوال فوق، وقوع پدیده ی خشکسالی را نادیده گرفته بود؟ قطعا چنین اشتباهی از وزیری با سوابق اسکندری محال و غیر ممکن بود.
باز هم به مانیفست سه سال پیش اسکندری برمی گردیم که با صراحت گفت:
ـ «اگر نتوانم مسوولیتم را اجرا کنم، یا به نتیجه رسیدم این کار از من برنمی آید، آن را به کس دیگری می سپارم تا بتواند اجرا کند».
چه خوب است مهندس اسکندری بار دیگر نوار نخستین مصاحبه اش در ساختمان شیشه ای را به دقت گوش کند تا صحت آنچه که تاکنون نوشته ایم را تایید نماید.
● بازی از نو
هدف همه مان یکی است و آن توسعه کشاورزی کشور است. وزارت جهاد کشاورزی، اسکندری، نشریات تخصصی و... تنها وسیله ای برای نیل به این هدف است. سال زراعی جدید در راه است و خشکسالی دوباره در کمین؛ درس های گذشته را که به قیمت گزاف اندوخته ایم، توشه ی خود داریم. طعم تلخ تفرفه ها و پیامدهای نامیمون آن را چشیده ایم و بر آن واقفیم. شیرینی با هم بودن را نیز تجربه کنیم و برای یک بار هم که شده به احترام بخش کشاورزی و کشاورز کاستی ها را بپذیریم. دشمنی ها و جناح بندی ها و مرزبندی ها را کنار بگذاریم. از با تجربه ها بیاموزیم تا ناگزیر به اندوختن همان تجارب به بهای گزاف نشویم. از همین امروز در کارگروه های متعدد خشکسالی در زیربخش های کشاورزی ماحصل یافته ها و دستاوردهای مدیران گذشته و آنچه تاکنون آنان باید انجام می دادند و ندادند و بالعکس را به کار بگیریم تا سال دیگر بخش با شوکی دوباره مواجه نشود

مهدی ناظری

منبع : ماهنامه دام، کشت و صنعت