ایران و بازار گاز طبیعی مایع

باید توجه داشت که بازار رو به رشد هند توجه بسیاری از کشورهای تولید کننده از جمله قطر و اندونزی را به خود جلب کرده و غفلت در این عرصه مساوی با از دست دادن بازارهای مطمئن و طولانی مدت است.گذاشتن شرط واگذاری میدان های نفتی به ازای خرید طولانی مدت گاز طبیعی مایع اهرم دیگری بود که در مناقصه میدان عظیم یادآوران جواب داد و شرکت چینی سینوپک تمایل خود را برای خرید گاز طبیعی مایع در مقابل توسعه میادین نفتی ایران اعلام کرد.شرط همراه کردن بازار گاز طبیعی مایع با توسعه میادین کشور از جمله سیاست های مسئولان نفتی کشور عنوان شده است که طبق هر شرایطی منافع ملی را رعایت خواهد کرد.در حال حاضر و با گذشت بیش از یک سال از گذاشتن این شرط برای شرکت چینی حاضر در مناقصه میدان نفتی یادآوران، هنوز نتایج مذاکرات قطعی نشده و ادامه آن منوط به اصلاح قرارداد بیع متقابل این میدان و همچنین مذاکرات گاز طبیعی مایع است.
گفتنی است، آزادگان شمالی و جفیر نیز از دیگر میدانهایی هستند که امضای قرارداد آنها در جریان سفر وزیر سابق نفت (زنگنه) منوط به خرید گاز طبیعی مایع از ایران شده که البته مذاکرات این میدان ها نیز هنوز بلاتکلیف است، اما در این دوره نه چندان طولانی مدت که ایران به ظاهر حرکت خود را در زمینه گاز طبیعی مایع شروع کرده است، بازارهای مصرف به دلیل نیاز بالای خود معطل ایران نمانده اند.
اگر چه ایران نیز با به تولید رسیدن پروژه های تولید گاز طبیعی مایع خود از سال ۲۰۱۰ میلادی قصد دارد برای صادرات به هند از طریق ایجاد یک شرکت کشتی رانی مشترک با هند، یک ناوگان حمل و نقل گاز طبیعی مایع شده را تشکیل دهد و احتمالا پروژه های دیگر را نیز تا آن زمان شروع خواهد کرد، اما این روند کند و تقریبا ناموفق در حالی صورت می گیرد که برای نمونه قطر -رقیب جدی ایران در پارس جنوبی - پروژه۱۴ میلیارد دلاری صادرات گاز طبیعی مایع به آمریکا که از سال ۲۰۰۳ میلادی قرارداد آن را امضا کرده بود را آغاز کرده است.
این پروژه بزرگترین قرارداد گاز طبیعی مایع جهان است و پس از اجرا از سال ،۲۰۰۸ این گاز مایع به مدت ۲۵ سال عمدتا به آمریکا صادر خواهد شد.البته ذکر فعالیت هایی همچون برنامه تولید ۱۰ نفتکش گاز طبیعی مایع و ۱۰ نفتکش فرآورده های پتروشیمی تا سال ۲۰۰۹ توسط شرکت ملی نفتکش، توافق شرکت پترو ایران و ICO هند برای اجرای پروژه یک فاز طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی و همچنین مشارکت شرکت های ایرانی همچون شرکت ملی نفتکش و شرکت ملی کشتیرانی ایران و هند در ساخت کشتی های گاز طبیعی مایع امیدوار کننده است و می تواند صادرات ۳۵ میلیون تن گاز مایع را تا سال ۲۰۱۵ هموار کند.
●چالشهای داخلی
اگرچه ایران نیز در ادامه توسعه فازهای پارس جنوبی، فازهای ۱۱ ، ۱۲ و ۱۳ را با هدف تولید سالانه بیش از ۲۷ تا ۳۵ میلیون تن گاز طبیعی مایع پیگیری می کند، اما تاکنون و پس از سه سال از زمان اختصاص یافته به این فازها، برای پروژه های گاز طبیعی مایع اقدام مشخصی انجام نشده و این در حالی است که در آخرین جلسه شورای اقتصاد دولت پیشین، برای رفع مشکل حمل و نقل گاز طبیعی مایع تسهیلات ۱۹۳ میلیون دلاری به منظور ساخت کشتی های ویژه حمل گاز طبیعی مایع به شرکت صدرا اعطا شد.در حال حاضر نیز حدود ۱۷۰ فروند کشتی ویژه حمل گاز طبیعی مایع در دنیا وجود دارد و پیش بینی می شود ایران در چهار سال آینده ۲۸ فروند کشتی ویژه حمل گاز طبیعی مایع داشته باشد.در حال حاضر نیز سه شرکت هیوندای، سامسونگ و دوو به عنوان بهترین سازندگان کشتی های حمل گاز طبیعی مایع مطرح آماده قبول سفارش های ایران هستند.از جمله نمونه های ضربه اقتصادی در نداشتن امکان حمل گاز طبیعی مایع می توان به از دست دادن و شکست ایران در مناقصه فروش گاز طبیعی مایع به کره جنوبی اشاره کرد.
●بازار تشنه
ژاپن، کره و چین رقابت گسترده ای در بازارهای گاز دارند و هر سه کشور به شدت به منابع گاز طبیعی مایع در کشورهای صادرکننده گاز در جنوب شرقی آسیا وابسته هستند. واردات گاز طبیعی مایع تقریبا تمام گاز مصرفی ژاپن و کره و ۹۵ درصد گاز عرضه شده در چین را شامل می شود.بیشترین سهم واردات گاز طبیعی مایع مربوط به کشورهای آسیای جنوب شرقی است. این سهم در ژاپن ۶۲ درصد، کره ۴۷ درصد و در چین ۱۰۰ درصد است. پیش بینی می شود تقاضای گاز طبیعی مایع در منطقه آسیا طی ۱۰ سال آینده به طور متوسط بین ۴ تا ۶/۵ درصد رشد داشته باشد و از این میان ژاپن با تقاضای بیش از ۶۰ میلیون تن در سال ۲۰۰۵ بزرگ ترین بازار این محصول را در اختیار داشته باشد.بر اساس اظهار نظرهای کارشناسی ظهور و گسترش قراردادهای کوتاه مدت و انعطاف پذیر هشت تا ۱۰ ساله، گسترش بازارهای تک محموله، اقتصادی تر شدن طرح های گاز طبیعی مایع و کاهش هزینه ها در مقایسه با انتقال گاز طبیعی از طریق خط لوله از جمله دلایل عمده رشد تجارت جهانی گاز طبیعی مایع طی سال های اخیر بوده است.بررسی روند رشد تجارت جهانی گاز طبیعی مایع از سال ۱۹۷۴ تا ۲۰۰۰ در بازارهای آمریکا، اروپا و آسیا نشان می دهد که روند رشد این تجارت در آسیا بسیار بیشتر از بازارهای آمریکا و اروپا بوده، به طوری که از ۱۲ میلیون تن در سال ۱۹۷۹ در بازار آسیا به ۷۰ میلیون تن د ر سال ۲۰۰۰ میلادی در همین بازار رسیده است.
همچنین پیش بینی تقاضای ژاپن برای این محصول در سال ۲۰۱۰ میلادی ۶۸ میلیون تن است که در مقایسه با تقاضای کره در همین سال بیش از ۴۰ میلیون تن اختلاف را نشان می دهد.

منبع : روزنامه همشهری