سریع‌تر، بهتر، ارزان‌تر

آیا صنعت تکنولوژی اطلاعات هند می‌تواند همان کاری را با غول‌های تکنولوژی اطلاعات غربی بکند که فروشگاه‌های زنجیره‌ای وال‌مارت با رقبای خود کردند و شرکت دل با تولیدکنندگان کامپیوتر کرد؟ شاید پاسخ این پرسش مثبت باشد. آقای نارایانان از شرکت کوگنیزانت می‌گوید: «رشد بهره‌وری خدمات تکنولوژی اطلاعات هند بالاترین رشد در سطح جهان است.» او باید بداند که یک سوم کارکنان شرکت‌اش در ایالات متحده و دو سوم آن‌ها در هند هستند. ناندان نیلکانی مدیر شرکت اینفوسیس پا را از این هم فراتر گذاشته است. او می‌گوید: «ما قادریم تمام کارها را سریع‌تر، ارزان‌تر و بهترانجام دهیم.»استدلال مربوط به سلطهء هندی‌ها بر صنعت تکنولوژی ‌اطلاعات جهان بر یک مجموعه واقعیت‌ها استوار است.
شبیه دل و وال‌مارت، شرکت‌هایی نظیر اینفوسیس، TCS ، ویپرو و کوگنیزانت منابع خود را از کشورهای فقیر و ارزان تامین می کنند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای وال‌مارت با بهره‌گیری از لباس‌ها، لوازم خانگی و اسباب‌بازی‌های ساخت چین رشد کردند.همچنین شرکت دل چاپگرها و برخی از دیگر تجهیزات خود نظیر تلویزیون را از کشورهای آسیایی تامین می‌کند. مدیران شرکت‌های هندی پیش‌بینی می‌کنند که شبیه آن دو شرکت، آن‌ها نیز خدمات جدید تکنولوژی اطلاعات خود را با حفظ استانداردهای جهانی یا حتی استانداردهای بالاتر، با هزینهء پایین‌تر که در هند امکان‌پذیر است، ارایه خواهند کرد. هندی‌ها می‌گویند سرمایه‌گذارها این واقعیت مهم را درک می‌کنند. درآمد شرکت آمریکایی اکسنچر ۱۴ برابر درآمد شرکت اینفوسیس است اما ارزش بازار این شرکت تنها ۳۰ درصد بالاتر از ارزش بازار رقیب هندی‌اش است.
● کیک چند لایه
از دیدگاهی فراگیر، صنعت تکنولوژی اطلاعات سه لایه دارد. در لایهء پایین، شرکت‌هایی وجود دارند که خدمات‌شان حالت کالاهای مصرفی پیدا کرده است و از استانداردهای عام پیروی می‌کنند (شبیه فرایندی که در تولید سخت‌افزارهای تکنولوژی اطلاعات در حال وقوع است) بخش عمدهء این نوع فعالیت‌ها به کشورهای آسیایی منتقل شده است.در لایهء بالایی، خدمات تکنولوژیک، تولید و عرضه می‌شود. برای مثال شرکت IBM با همکاری یک شرکت آمریکایی دیگر در حال دستیابی به الگویی ریاضی برای صنعت هواپیمایی است. همچنین شرکت اروپایی AtosOrigin با همکاری یکی از ادارات دولتی انگلستان در حال ساخت کامپیوترهای کوچک برای بازرسان جاده‌هاست تا به ایشان کمک شود راحت‌تر بتوانند تصمیم بگیرند کدام مسیر یا اتومبیل را مورد بازبینی و کنترل قرار دهند.
چون این خدمات برای تامین نیازهای اختصاصی برخی مشتری‌هاست، به احتمال زیاد تولید آن‌ها همچنان در نزدیکی محل استقرار این مشتریان در ایالات متحده، ژاپن و کشورهای اروپایی انجام خواهد شد.به این ترتیب حجمی عظیم از خدمات تکنولوژی اطلاعات در لایهء میانی طبقه بندی می‌شوند. همزمان با فراگیرتر شدن استانداردهای عام، این نوع خدمات نیز به تدریج به لایهء پایینی یعنی لایه‌ای که شامل کالاهای مصرفی این صنعت است منتقل خواهند شد. برای مثال پذیرش آسان تعداد اندکی بستهء نرم‌افزار تجاری که ازسوی شرکت‌هایی نظیر SAP و People Soft عرضه می‌شود باعث شده پشتیبانی و حتی نصب این نرم‌افزارها به طور روز افزون حالت روتین پیدا کرده و به لایهء پایینی خدمات تکنولوژی اطلاعات منتقل شود. همین لایهء میانی بزرگ این گونه خدمات است که در حال حاضر زمینهء رشد سریع شرکت‌های هندی از جمله TCS و اینفوسیس را فراهم کرده است. تحلیل‌گران در شرکت‌های هندی با نگاه به ساختار نیروی انسانی در صنعت تکنولوژی اطلاعات مشاهده می‌کنند که تعداد زیادی از افراد و نیروها، خدمات ضروری در لایهء میانی را ارایه می‌دهند و خدمات بسیار تخصصی را عده‌ای کم در اختیار دارند.
به این ترتیب به این نتیجه می‌رسندکه برای شرکت‌های هندی بسیار ساده است که با استخدام آن نیروهای اندک متخصص از ایالات متحده و کشورهای اروپایی به لایهء بالایی خدمات تکنولوژی اطلاعات وارد شوند در حالی که برای شرکت‌های اروپایی و آمریکایی فعال در زمینهء تکنولوژی اطلاعات چندان آسان نیست اکثر کارهای خود را که هم اکنون توسط نیروهای گران انجام می‌شود به کشورهایی منتقل کنند که نیروی کار ارزان دارند. آقای مورتی از شرکت اینفوسیس می‌گوید: «تنها ۲۰ درصداز ارزش ایجاد شده توسط خدمات ما، به وسیلهء نیروهای فعال در آمریکا و اروپا یعنی در نزدیکی مشتری‌های ما به وجود می‌آید و ۸۰ درصد آن توسط نیروهای مستقر در هند ایجاد می‌شود. اگر شرکت IBM بخواهد چنین کاری انجام دهد باید ۸۰ درصد از نیروی کار خود را از کشورهای درحال توسعه انتخاب کند.»در این تحلیل برخی نکات مهم جا افتاده و از نظر دور شده است. شاید مهم‌ترین نکته این باشد که الگوی تقاضا در صنعت تکنولوژی اطلاعات در گذشته تغییر کرده و احتمالا در آینده نیز تغییر خواهد کرد. ۱۰ سال پیش، مشتری‌ها در مقایسه با حالا، بخش بسیار بزرگ‌تری از بودجهء تکنولوژی اطلاعات خود را صرف سخت افزارهای کامپیوتری می‌کردند. کاترین مان از موسسهء اقتصاد بین‌الملل می‌گوید: «بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۱، صرف بودجه در زمینهء نرم‌افزار و خدمات، سالانه ۵/۱۲ درصد رشد داشت که تقریبا دوبرابر رشد مربوط به بودجه سخت‌افزار بود و باعث شد سهم نرم‌افزار و خدمات در کل هزینه‌های تکنولوژی اطلاعات شرکت‌ها، از ۵۸ درصد به ۶۹ درصد افزایش یابد.»
همان طور که خانم‌ مان اشاره کرده است، انتقال تولید سخت افزارهای مربوط به تکنولوژی اطلاعات به مناطق کم‌هزینه‌تر آسیا باعث شد منابع مالی ضروری برای دگرگونی تقاضا فراهم شود زیرا کاهش قیمت سخت‌افزارها باعث شد برای صرف پول در زمینهء نرم‌افزار و خدمات، شرکت‌ها راحت‌تر عمل کنند. وی معتقد است به طور مشابه، انتقال آن دسته از فعالیت‌های صنعت تکنولوژی اطلاعات که کاملا عمومی شده به کشورهایی با نیروی کار ارزان‌تر نظیر هند باعث می‌شود منابع مالی بیش‌تری در اختیار شرکت‌ها قرار گیرد که با استفاده از آن بتوانند سرمایه‌گذاری بیش‌تری در زمینهء خدمات تخصصی خود کرده و به این شکل لایهء بالایی خدمات تکنولوژی اطلاعات رشد کند.اکثر شرکت‌های بزرگ فعال در زمینهء تکنولوژی اطلاعات در جهان که مایلند بزرگ باقی بمانند باید تغییر کنند تا با شرایط و تقاضاهای در حال تغییر سازگار شوند. شرکت IBM قبلا یک بار دست به چنین اقدامی زده است. در ابتدای دههء ۱۹۹۰، این شرکت عمدتا تولیدکنندهء سخت‌افزار بود اما در انتهای آن دهه، بخش عمدهء فعالیت‌های آن در حوزهء خدمات تکنولوژی اطلاعات متمرکز شد و اکنون این شرکت قصد دارد باتوجه با انتقال فعالیت‌های عادی خود به کشورهایی نظیر هند، نیروهای پرهزینه و متخصص خود را در فعالیت‌های لایهء بالایی تکنولوژی اطلاعات وارد کند.
● پایان آغاز
آقای هارلد از شرکت IBM پیش‌بینی می‌کند که تقاضا برای خدمات بسیار تخصصی افزایش خواهد یافت و تا عادی و عمومی شدن تمامی فعالیت‌ها و خدمات در صنعت تکنولوژی اطلاعات زمان بسیار زیادی باقی مانده است. وی برای تایید صحت استدلال خود به نوشته‌های کارلوتاپرز که متخصص تاریخ اقتصاد است استناد می‌کند. این نویسنده در کتاب خود تحت عنوان «انقلاب‌های تکنولوژیک و سرمایهء مالی» به پنج دورهء رونق و افول نوآوری تکنولوژیک اشاره کرده است که عبارتند از:‌انقلاب صنعتی; نیروی بخار و راه‌آهن; فولاد، برق و مهندسی سنگین; نفت، اتومبیل و تولید انبوه; تکنولوژی اطلاعات و مخابرات.به گفتهء آقای پرز در هر عصر، مرحله‌ای از نوآوری به دنبال خود دورانی از ورشکستگی مالی و پس از آن دورانی طولانی را به دنبال داشته که در آن تکنولوژی به درستی مورد استفاده قرار گرفته است.
آقای هارلد می‌گوید، عصر اطلاعات که به تازگی از دورهء ورشکستگی‌های مالی عبور کرده، وارد دوران طولانی بهره‌برداری شده است. به عقیدهء او استفادهء صحیح مستلزم آن است که عده‌ای زیاد در نزدیکی مشتریان این صنعت مشغول فعالیت باشند یعنی همان کاری که شرکت IBM برای برخی مشتریان خود و شرکت اروپایی Atos Origin برای ادارهء دولتی بریتانیا انجام می‌دهد.هنوز دو پرسش باقی مانده است. پرسش اول این که چقدر طول می‌کشد تا فعالیت‌ها و خدمات لایهء میانی به لایهء پایینی منتقل شوند یعنی به خدماتی عام و کالا مانند تبدیل شود. اگر این فرآیند به سرعت رخ دهد، شرکت‌هایی نظیر IBM ، EDS و اکسنچر به سبب سرعت تغییرات دچار مشکل جدی خواهند شد، شبیه اتفاقی که اوایل دههء ۱۹۹۰ برای شرکت IBM روی داد. در آن زمان این شرکت به سبب سرعت دگرگونی‌ها در آستانهء ورشکستگی قرار گرفت.از سه شرکت بزرگ یاد شده، EDS در بدترین و ضعیف‌ترین موقعیت قرار دارد. این شرکت که با بحران مالی و مدیریتی روبه‌رو است، برای مقابله با تهدید حاصل از رقبای هندی خود، اقدامات چندان قابل ملاحظه‌ای انجام نداده است و این درحالی است که رقبای یاد شده بخش بزرگی از سهم شرکت EDS را در بازار از آن خود کرده‌اند.
تحلیل‌گران معتقدند اکثر خدمات ارایه شده در لایهء میانی، با سرعتی مناسب به خارج و کشورهای محل استقرار نیروی کار ارزان‌تر منتقل خواهد شد. این به آن دلیل است که سازمان‌های تکنولوژی اطلاعات اکثر شرکت‌های بزرگ، شامل سیستم‌های هم‌پوشان و نامنظم است و برای انتقال به خارج، ابتدا باید نظمی مناسب بر‌آن‌ها حاکم شود.دومین سوال مهم این است که شرکت‌هایی نظیر ویپرو، TCS و اینفوسیس با چه سرعتی می‌توانند وارد لایهء نخست خدمات تکنولوژی اطلاعات شده، خدمات بسیار تخصصی ارایه دهند یعنی همان خدماتی که آقای هارلد پیش‌بینی می‌کند در نزدیکی مشتریان صنعت IT در کشورهای ثروتمند رونق و گسترش خواهند یافت. شرکت‌های هندی پول قابل‌ملاحظه‌ای برای سرمایه‌گذاری دارند: هزینهء یک برنامه‌نویس هندی بسیار پایین‌تر از یک برنامه‌نویس آمریکایی است و شرکت‌های ویپرو و اینفوسیس در حال کسب سودهای بسیار بالایی از فعالیت‌هایی هستند که تنها برای شرکت‌های بزرگ غربی قابل کسب است.
تاکنون هندی‌ها با احتیاط پول خود را هزینه کرده‌اند. آن‌ها مشاورینی را از شرکت‌های غربی رقیب استخدام کرده‌اند.شرکت‌های هندی برای تحت تملک درآوردن شرکت‌هایی نظیر IBM و اکسنچر باید شجاعانه‌تر عمل کنند. واقعیت این است که خریدن یا ایجاد چنین شرکت‌هایی بسیار بسیار دشوار است. بارها و بارها و در تمام انواع صنایع از بانکداری گرفته تا مخابرات، بهترین مدیران آمریکایی و اروپایی در این راه تلاش کرده و شکست خورده‌اند. از سوی دیگر، رقابت بسیار شدید است. برای مثال شرکت IBM طی چند دهه، روابط بسیار خوبی با مشتریان خود برقرار کرده است. به این ترتیب شرکت‌های هندی فعال در زمینهء تکنولوژی اطلاعات راهی دشوار را در پیش خواهند داشت.

مترجم: محمدعلی آذری‌نیا
منبع: هفته‌نامهء اکونومیست

منبع : روزنامه سرمایه