شنبه, ۴ اسفند, ۱۴۰۳ / 22 February, 2025
مجله ویستا
تشکیل شورای انقلاب از سوی امام ؛تدبیر بموقع
بیم آن می‌رفت که شیرینی پیروزی، طعمه هرج و مرج‌ها و آشفتگی‌ها شده، تا مدت‌ها امور مملکت به سر و سامان نرسد. این دغدغه‌ها سبب شد که در گرماگرم اوج گرفتن مبارزات مردم، شورای انقلاب با ترکیبی از چهره‌های شاخص و برجسته نهضت و افراد مورد اعتماد رهبری نهضت شکل بگیرد. در هر کشوری که انقلاب یا تحولات بنیادین سیاسی و اجتماعی رخ می‌دهد، انقلابیون و رهبران انقلاب، نهادها و تاسیساتی به وجود می‌آورند. هدف از این کار، ایجاد هماهنگی بین فعالیت‌ها و تلاش‌هایی است که علیه نظام سیاسی نامطلوب انجام می‌گیرد. با تاسیس چنین نهادهایی، مبارزات و تلاش‌های انقلابی، آسان‌تر، سریع‌تر و با هزینه کمتری به نتیجه موردنظر می‌رسد.
این گونه نهادها معمولا قبل از پیروزی انقلاب و نابودی نظام سیاسی حاکم به وجود می‌آیند و بعد از پیروزی انقلاب و نابودی نظام سیاسی پیشین، اداره کشور را به عهده می‌گیرند تا دوباره نظم، امنیت و قانون حاکم شود. با بررسی تحولات عمیق سیاسی و انقلاب‌ها در کشورهایی چون امریکا، فرانسه،روسیه، چین، کوبا، نیکاراگوئه و غیره، مشاهده می‌کنیم که چنین تاسیساتی همواره در جریان مبارزات انقلابی، با عناوین مختلف، ولی کارکردهای مشابه به وجود آمده‌اند. تاریخ نشان داده است که انقلاب با بی‌نظمی، ناامنی و قانون‌شکنی همراه است. وجود چنین وضعیتی برای جامعه‌یی که در آن دگرگونی‌های سریع سیاسی و اجتماعی روی داده و به اصطلاح در مرحله گذار بسر می‌برد، اجتناب‌ناپذیر است.
اما اگر پس از پایان دگرگونی‌ها یا پس از به پیروزی رسیدن انقلاب، بی‌نظمی‌ها، ناامنی‌ها و قانون‌شکنی‌ها ادامه پیدا کند و امور کشور به صورت احساسی، سلیقه‌یی، بدون ضابطه و قاعده‌یی ثابت و خارج از نهادها و چارچوب‌های قانونی اداره شود، مردم طرفدار انقلاب، بتدریج از آن مایوس و دلسرد می‌شوند و اعتمادشان نسبت به رهبران انقلاب از بین می‌رود و هیجانات فراوان سبب ایجاد بی‌تفاوتی در آنان می‌شود، در نتیجه لازم است بلافاصله بعد از یک دوره هرج و مرج، نظم و سامان، امنیت و آسایش و قانون و مقررات برقرار شود. جامعه انقلابی ایران نیز از این قاعده مستثنا نبود و امام خمینی(ره)، به عنوان رهبر انقلاب اسلامی، به لزوم برقرار شدن امنیت وآرامش کاملا واقف بود و خطر ناشی از تداوم هرج و مرج و اعاده نشدن نظم و امنیت و آرامش و حاکمیت قانون را احساس می‌کرد، در نتیجه پیش از پیروزی انقلاب دستور تشکیل شورای انقلاب را صادر کرد و در اعلامیه مورخ ۲۲ دی ماه ۱۳۵۷ بطور رسمی تشکیل آن را اعلام کرد. البته تشکیل شورای انقلاب تنها برای اعاده نظم و ترتیب و اداره کشور بعد از پیروزی انقلاب نبود، بلکه برای تامین اهدافی چون اعلام عدم مشروعیت نظام سلطنتی و شورای نیابت سلطنت و دولت بختیار، ایجاد هماهنگی در امور اجرایی انقلاب و انتقال قدرت نیز بود. بطور کلی شورای انقلاب نهاد مفید و موثری بوده است و در آن شرایط حساس انقلابی، نبود چنین شورایی، قطعا ضربه بزرگی به انقلاب وارد می‌ساخت. همین راه‌حل‌های مناسب و بموقع بود که مخالفان انقلاب اسلامی را متحیر ساخت.
به گفته ژنرال هایزر: «حرکات و اقدامات جناح امام خمینی(ره)به حدی هوشمندانه انجام می‌گرفت که من متحیر بودم چه کسی برنامه‌ریزی آنها را انجام می‌دهد.» شورای انقلاب را می‌بایست اولین گام در نهادینه کردن نظام جمهوری اسلامی دانست.
اهمیت شورای انقلاب از دو جهت ناشی می‌شود: اول اینکه انقلاب اسلامی از عظمت و اهمیت فوق‌العاده‌یی برخوردار است و هر چیزی که منتسب به این انقلاب باشد نیز، دارای چنین اهمیتی است، دوم اینکه شورای انقلاب بعد از رهبری انقلاب، بیشترین و مهمترین نقش را در هدایت و هماهنگی امور انقلاب و ایجاد نظم و قانون داشته است. شورای انقلاب نهادی منبعث از رهبری و بازوی مشورتی و اجرایی آن بود و توانست تاثیر و نفوذ گروه‌ها و عناصر سیاسی غیراسلامی را در حاکمیت جمهوری اسلامی به حداقل برساند و اجازه ندهد انقلاب و جمهوری اسلامی از اهداف و آرمان‌های خود منحرف شود و موجب استحکام جمهوری اسلامی و هماهنگی بین مراکز قدرت و تصمیم‌گیری شد.
● اهداف تاسیس شورای انقلاب اسلامی
مطابق ماده یک اساسنامه شورای انقلاب، هدف کلی از تاسیس شورای انقلاب اسلامی پاسداری از ثمرات مبارزات آزادیخواهانه و استقلال‌طلبانه و حق پرستی و جنبش‌های مجاهدانه ملت ایران، اجرای اهداف انقلاب و ایجاد حکومت جمهوری دموکراتیک اسلامی در ایران بود. در این ماده، اهداف مترتب برتشکیل شورای انقلاب به صورت کلان، آرمان‌گرایانه و مکتبی نیز بیان شده است.
همچنین هدف کلی دیگری، یعنی رهبری نهضت مردمی را می‌توان از ماده هفت اساسنامه شورای انقلاب اسلامی به دست آورد. این ماده می‌گوید: «در صورت عدم امکان دسترسی به امام خمینی(ره) به علتی از قبیل مسافرت، بیماری و فوت...، شورای انقلاب دارای همان اختیاراتی خواهد بود که امام خمینی(ره)، دارا می‌باشد.» یکی دیگر از اهداف کل تاسیس شورای انقلاب را، آیت‌الله طالقانی این چنین بیان می‌دارد: «... و هدفش هم این بود که افراد شایسته پست‌های دولت احتمالی شناخته شوند که بعداً اگر دولتی تشکیل شود و رژیم عقب‌نشینی کند، افراد مشخصی داشته باشیم.» خنان آیت‌الله طالقانی در مصاحبه‌یی مطبوعاتی با شرکت خبرنگاران مطبوعات داخلی حضرت امام (ره) نیز در پاسخ به پیام جیمی کارتر در تاریخ ۱۸ دی‌ماه ۱۳۵۷ چنین می‌فرمایند: «تاکید می‌کنم که اگر بخواهید آرامش در ایران حاصل شود، راهی جز این نیست که نظام شاهنشاهی که قانونی نیست، کنار برود و ملت را به حال خود باقی بگذارند تا من یک شورای انقلاب تاسیس کنم از اشخاص پاکدامن برای نقل قدرت، تا امکانات مناسب جهت حکومت مبعوث ملت انجام گیرد.» همچنین تشکیل شورای انقلاب پاسخی بود به این صحبت بختیار که اگر این اعتصاب‌ها ادامه یابد مردم از خمینی خسته خواهند شد.
روزنامه آیندگان، شنبه ۱۴/۱۱/۱۳۵۷ در جای دیگری، به هنگام پذیرش استعفای دولت موقت، در نامه‌یی به شورای انقلاب، مسولیت اجرایی اداره کشور، تکمیل انتقال قدرت و تاسیس نهادهای سیاسی جدید را به شورای انقلاب واگذار می‌کند. استاد شهید مرتضی مطهری، هدف دیگر از تشکیل شورای انقلاب را کمک و یاری رساندن به حضرت امام در رهبری و هدایت منسجم و سازمان یافته فعالیت‌های انقلابی و نیروهای عظیمی می‌داند که علیه رژیم شاه قیام کرده بودند. هدایت توده‌های ملت که از تمام اقشار، اصناف و اقوام علیه رژیم شاه برخاسته بودند کار آسانی نبود و اگر هماهنگی و وحدت کلمه بین مبارزان، انقلابیون، رهبران و منتقدان انقلاب، بخصوص بین روحانیون و روشنفکران که دارای دیدگاه‌ها، سلایق، علایق و عقاید مختلفی بودند، وجود نداشت، احتمالا انقلاب اسلامی با هزینه سنگین‌تر و در زمان طولانی‌تری به پیروزی می‌رسید. بالطبع وجود یک فرماندهی واحد در بسیج توده‌های مردم، در پیروزی انقلاب نقش بسیار مهم و حتی مهمترین نقش را داشته است.
از این رو تشکیل شورای انقلاب اسلامی قبل از آنکه انقلاب ملت ایران به پیروزی کامل خود برسد تدبیری بموقع و لازم بود که در انسجام نیروهای انقلابی و به ثمر رسیدن انقلاب و تثبیت موقعیت نظام جمهوری اسلامی پس از انقلاب نقشی انکارناشدنی ایفا کرد.
● کارکرد تقنینی و اجرایی
وظیفه تقنین و قانونگذاری، مهمترین وظیفه شورای انقلاب بوده است، زیرا ایجاد تحولات و تغییرات بنیادین و انقلابی در جامعه، بدون وضع قانون، موجب هرج و مرج و غلبه احساسات و عواطف تند برعقل و منطق و عدالت می‌شد که بسیار خطرناک بود. در واقع می‌توان گفت که یکی از علل اصلی تاسیس شورای انقلاب، تصویب لوایح و قوانین لازم و ضروری برای پیشبرد و اداره کشور بود. چون در اول انقلاب هیچ مجلس قانونگذاری وجود نداشت، شورای انقلاب این وظیفه را به عهده گرفت و به تصویب قوانین مورد نیاز پرداخت. برای بررسی لوایح و کار کارشناسی روی آنان، شورای انقلاب به چهار کمیسیون تقسیم شده بود. کمیسیون شماره یک، مربوط به امور امنیتی،نظامی و اطلاعاتی کمیسیون شماره دو، مربوط به امور مالی و اقتصادی، کمیسیون شماره سه، مربوط به امور فنی و اجرایی و کمیسیون شماره چهار، مربوط به امور قضایی بودند.
هر یک از این کمیسیون‌ها، امور مربوط به خود را انجام می‌دادند و لوایح مربوط به خود را مورد بررسی قرار می‌دادند، سپس این لوایح مورد تصویب اعضای شورا قرار می‌گرفت. در طول یک سال و نیم فعالیت شورای انقلاب، ۱۰۷۰ لایحه قانونی به تصویب رسید. عمده قوانین و لوایح تصویب شده به منظور کمک به مستضعفان و احقاق حقوق آنان و برای کوتاه کردن دست مستکبران بوده است. اصلی‌ترین وظیفه شورای انقلاب، تقنین و قانونگذاری بود و وظایف اجرایی کشور در ماه‌های نخست انقلاب برعهده دولت موقت مهندس بازرگان بود، اما در برهه خاصی از زمان، شورای انقلاب عهده‌دار وظایف اجرایی کشور نیز شد و وظایف تقنینی و اجرایی را با هم انجام می‌داد. شورای انقلاب از بدو تاسیس تا انتصاب دولت موقت و همچنین از استعفای دولت موقت در تاریخ ۱۵ آبان‌ماه ۱۳۵۸ تا انحلال شورا، در نقش قوه مجریه و هیات دولت، انجام وظیفه می‌کرد.
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست