تغییر سیاست آمریکا در قبال تایوان

در جلسه رسمی که در ۱۵ نوامبر در پکن برگزار شد، رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا پس از ملاقات با همتای چینی خود، کوگانگچون و دیگر فرماندهان نظامی چین، به یک پیروزی در اجرای سیاست خارجی واشنگتن دست یافت.
در این نشست و مذاکرات انجام شده میان وزرای دفاع دو طرف، ۲کشور بر گسترش روابط بین ارتش‌های خود توافق کردند. این توافق از سوی دولت بوش به‌عنوان گامی در جهت گسترش روابط دو طرف مورد استقبال قرار گرفت.
گیتس در ۶ نوامبر در پاسخ به نگرانی‌های رئیس‌جمهوری چین، هو جین تائو و نایب رئیس کمیته نظامی مرکزی، گو باکسیون، اعلام کرد، واشنگتن قطعا با هرگونه تلاش جهت تغییر یک‌طرفه در وضعیت موجود حاکم در دو سوی تنگه‌تایوان یعنی روابط میان چین و تایوان، مخالفت خواهد کرد.
سخنان او سرزنش تندی به تایپه و نوعی حمایت از پکن بود. این موضعگیری آمریکا که درواقع نوعی تغییر موضع این کشور در قبال موضوع چین و تایوان است در نتیجه گذشته ناموفق سیاست واشنگتن در قبال تایوان به وجود آمده است.
چن شوی بیان، رئیس‌جمهوری تایوان، این روزها مصرانه خواستار برگزاری همه‌پرسی در سال آینده درباره عضویت و حضور تایوان به‌عنوان نماینده‌ای مستقل در سازمان ملل است. این مسئله هشدار جدی برای چین محسوب می‌شود.
در مقابل این تهدید که چندان جدید به‌نظر نمی‌رسید، واکنش دولت آمریکا در راستای حمایت از تمامیت ارضی چین بود. چین همواره از حضور نمایندگان مستقل تایوان در مجامع بین‌المللی جلوگیری می‌کند.
این همه‌پرسی به منظور تقویت استقلال تایوان پیش‌بینی شده و دولت فعلی تایوان تلاش‌های خود را با هدف ایجاد هویت ملی مستقل از سرزمین چین، ادامه می‌دهد.
چن، رئیس‌جمهوری تایوان، در دفاع از این همه‌پرسی می‌گوید، این طرح، حرکتی برای نپذیرفتن اتحاد با چین است و نه صرفا همه‌پرسی برای تجزیه طلبی.
با وجود انتقادهای دولت آمریکا، به‌نظر می‌رسد که دولت تایوان و شخص چن شویی بیان قصد دارد این همه‌پرسی را برگزار کند. چین این همه‌پرسی را از جمله تحرکات جدایی طلبانه می‌داند و تایوان را برای برهم زدن آن تهدید کرده است.
واشنگتن از توسعه ارتش تایوان اظهار نگرانی کرده و معتقد است خرید ادوات نظامی آمریکایی و افزایش ذخیره موشک‌های دوربرد کروز، تنش را بیشتر می‌کند. لقب داده شده به این موشک‌ها Hsung Feng IIE است، موشکی که همواره می‌تواند بر برنامه‌های وزارت امور خارجه در هر کشوری تأثیر گذار باشد.
از طرف دیگر، واشنگتن از اینکه تجهیز ارتش چین ممکن است در آینده موجب افزایش تحرکات تهاجمی پکن شود نیز واهمه دارد.
رئیس‌جمهوری تایوان، در اواخر اکتبر، برای آرام کردن خشم آمریکایی‌ها اعلام کرد: به کارگیری حملات موشکی در مناقشات چین و تایوان بدون هماهنگی با آمریکا صورت نمی‌پذیرد. بعد از این پیام، پاسخ آمریکا با نرمش و آرامش بیشتری همراه بود.
بدون توجه به دیپلماتیک بودن یا نبودن اقدامات دولت تایوان و همچنین بدون در نظر گرفتن فشارهای بین‌المللی برای تعیین تکلیف وضعیت نامناسب فعلی، تایوان تا به امروز به این نکته توجه نداشته که بهتر است وضعیت موجود را حفظ کند، وضعیتی که برای آمریکا از اهمیت بالایی برخوردار است.
درحالی‌که واشنگتن تعهد کرده بود که در حل اختلافات نظامی تایوان به این کشور کمک کند اما در راستای سیاست همکاری نظامی دوطرفه با چین، رابطه با پکن را برقرار کرده و به سمت مستحکم کردن آن پیش می‌رود؛ روابطی که برای واشنگتن بسیار حیاتی‌تر از اختلافات نظامی تایوان است.
در همین راستا، دولت هو جین تائو نیز در روابط خود با تایوان، کاهش محسوسی اعمال کرده است. در هفدهمین کنگره ملی حزب کمونیست چین که در ۱۵ اکتبر برگزار شد، هو جین تائو پیشنهاد امضای توافقنامه صلح با تایوان را مطرح کرده بود.
وی همچنین گفت: این سرزمین خواستار برقراری ساختاری برای توسعه آرامش و روابط حسن همجواری متقابل و همچنین آغاز مرحله جدیدی در صلح است.
درحالی‌که در چارچوب پیشنهادی وی، جایگاهی برای تایوان در نظر گرفته نشده بود. سخنگوی کاخ سفید در این باره گفت: طرح هو جین تائو باعث افزایش محبوبیت آمریکا شده و گامی مثبت در مسیر تقویت مذاکرات حسن همجواری محسوب می‌شود.
چنین نگرش‌های دیپلماتیکی احتمالا هم برای آرام کردن آمریکا و هم برای جلوگیری از همه‌پرسی است.
درصورتی‌که این همه‌پرسی برگزار و مشخص شود که حمایت کمی از تایوان وجود دارد، پکن این احتمال را می‌دهد که دولت تایوان نتایج آن را غیرواقعی بداند. از سوی دیگر، این مسئله ممکن است حزب حاکم تایوان را وادار کند که بین خواسته خود یعنی حفظ ثبات و رونق اقتصاد و ازدست دادن وجهه خود، یکی را انتخاب کند.
ترس از مواجهه با هرگونه اشتباه یا وضعیت نامطلوب، باعث افزایش نگرانی پکن شده است. ملاقات با گیتس برای توسعه روابط مستقیم بسیار مهم تلقی می‌شود که این مسئله منجر به شفاف‌سازی‌ و روشن کردن رابطه چین و آمریکا در تحقق اهداف مشترک و مهم ۲کشور می‌شود و از هرگونه اقدام رسمی به سمت استقلال تایوان جلوگیری می‌کند.
به همین دلیل زمینه برای ایجاد اطمینان از دوطرفه بودن رابطه آمریکا با چین - نه سه طرفه بودن آن فراهم - می‌شود.
عاملی که در ایجاد نگرانی دو طرف، کمتر به آن توجه می‌شود این است که طرح همه‌پرسی رئیس‌جمهوری تایوان برای نجات دولت منزوی او، با شکست مواجه خواهد شد. البته این مسئله به کابوس افراد بسیاری در پکن و تعدادی هم در واشنگتن تبدیل شده است.
شکست همه‌پرسی، رشد ملی‌گرایی و تغییر ناپذیری آن و همچنین نارضایتی مردم از وضعیت فعلی تایوان را نشان خواهد داد.

ترجمه زهرا صدری

منبع : روزنامه همشهری