جزیره ها هم سند دارند (۱)

اختلاف بین بحرین و عربستان سعودی که در واقع پدرخوانده بحرین است در زمینه قرارداد اقتصادی که بتازگی بحرین با امریکا امضا کرده به وجود آمده است.در کنار این مساله ابعاد دموکراتیزه کردن نظام ها در کشورهای عرب منطقه نیز یکی از مسائل مورد اختلاف بود. عمده ترین مسائلی که در این نشست اهمیت داشت ، امضای قرارداد تجاری بین بحرین و امریکا، طرح خاورمیانه بزرگ امریکا، مساله مبارزه با تروریسم و طرح دوباره ادعاهای واهی مالکیت امارات بر جزایر سه گانه ایرانی بود.
از زمان تاسیس اتحادیه عرب در دهه ۴۰تا تشکیل اتحادیه مغرب غربی و شورای همکاری خلیج فارس در دهه ۸۰گرفته تا آخرین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در بحرین ، رفتار دولت های عربی نشان داده است که زمینه های واگرایی در جهان عرب همواره مانع از شکل گیری یک اجتماع عربی در قبال مسائل مهم از جمله مهمترین چالشها مانند قضیه فلسطین و موضوع عراق بوده است.از زمانی که جمال عبدالناصر تلاش داشت تا با استفاده از ناسیونالیسم عربی و پان عربیسم زمینه های اتحاد میان کشورهای عرب را فراهم کند و طرحش با شکست مواجه شد تا چند روز پیش که اختلاف عربستان و بحرین در نشست سران اتحادیه عرب نشست شورای همکاری خلیج فارس را با آشفتگی روبه رو کرد و احضار سفیر عربستان سعودی از لیبی که زخمهای کهنه که ارث میان دو کشور را گشود، کشورهای عرب هیچ گاه نتوانسته اند اتحادی را میان خود پایه ریزی کنند که مانع از عمیق تر شدن شکاف روزافزون میان آنان شود.علاوه بر اختلافات مرزی میان کشورهای قطر و عربستان ، بحرین ، امارات و کویت با دو کشور عربستان و بحرین و اختلافات مرزی عراق و کویت که با حمله صدام به کویت به شعله ور شدن یک جنگ خانمانسوز در سال ۱۹۹۱ منتهی شد، جهان عرب همواره با نوعی واگرایی روزافزون روبه رو بوده است.در خرداد ماه گذشته شکاف میان کشورهای عرب موجب شد تا برای نخستین بار اجلاس سران عرب به تعویق بیفتد. در اجلاس ماه گذشته شرم الشیخ سران کشورهای عرب نه تنها نتوانستند موضع واحدی در قبال طرح خاورمیانه بزرگ امریکا اتخاذ کنند، بلکه اختلاف نظر آنها مانع از آن شد که حتی کدورت های میان خود و اختلافشان بر سر مهمترین مسائل مبتلابه جهان عرب را نیز پنهان سازند.به هر حال دنیای عرب با وجود وحدت و همگرایی ظاهری ، همواره با اختلافات و چالشهای بزرگی در داخل مواجه بوده که هر از گاه این اختلافات در شکل تنش و حتی بحران سیاسی در روابط کشورهای عربی در سطح اتحادیه های عربی بروز کرده است.اگرچه دولتهای عربی طی چند دهه اخیر کوشیده اند تا با تشکیل اتحادیه های منطقه ای همچون اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس به اختلافات بین خود فائق آیند، با وجود این ماهیت تاریخی و ریشه دار بودن این اختلافات که بیش از هر چیز به ویژگی ساختار نظامهای سیاسی و فرهنگ سیاسی اساسا متفرق و واگرایی عربی مربوط می شود، مانع از ایجاد وحدت واقعی بین کشورهای عربی شده است.
تجارت آزاد بین امریکا و بحرین
عربستان سعودی اعلام کرد علت مخالفتش با یک قرارداد تجارت آزاد بین ایالات متحده امریکا و بحرین نه از روی لجاجت ، بلکه به منظور حفظ منافع کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس است. قرارداد تجارت آزاد بین ایالات متحده و بحرین که افزون بر عربستان سعودی خشم بقیه کشورهای عرب حوزه خلیج فارس را برانگیخته است ، تعرفه های گمرکی خارجی را در بر نمی گیرد و از این نظر واشنگتن را نسبت به کشورهای عضو همکاری خلیج فارس در موقعیت برتری قرار می دهد.
کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس در مورد یک گمرک ثابت ۵درصدی قبلا به توافق رسیدند. در پی نشست اخیر سران شورای همکاری خلیج فارس شاهزاده سعودالفیصل وزیر امور خارجه عربستان در ارتباط با مخالفت کشورهای عرب با این قرارداد گفت : درست نیست که با این مساله شخصی برخورد کنیم.او گفت ما از روی خودخواهی با موضوع برخورد نمی کنیم ، بلکه تنها نگران تحکیم و تمامیت شورا هستیم. تحلیلگران اقتصادی معتقدند عربستان سعودی بیم دارد کالاهای صادراتی ایالات متحده که با موافقت از پرداخت تعرفه گمرکی وارد بحرین می شوند در داخل این کشور دوباره به فروش برسند.وزیر خارجه عربستان سعودی گفت : امضای قرارداد تجارت آزاد با یک کشور خارج از حوزه همکاری خلیج فارس ، برخلاف توافق های اولیه اعضای این شوراست.وی گفت : اعضای شورای همکاری خلیج فارس می خواهند برای حل و فصل این مشکل در آینده با هم گفتگو کنند. کشورهای عربستان سعودی ، کویت ، قطر، بحرین ، عمان و امارات عربی متحده عضو شورای همکاری های سیاسی و اقتصادی خلیج فارس هستند، اما مقامهای تجاری ایالات متحده در واشنگتن از امضای قرارداد با بحرین دفاع کردند و آن را اقدامی برای گسترش و تحکیم روابط اقتصادی امریکا با خاورمیانه خواندند.قرارداد تجارت آزاد ایالات متحده با بحرین در امریکا از پشتیبانی بازرگانی وسیعی برخوردار است و انتظار می رود در جلسه سال آینده کنگره امریکا براحتی به تصویب برسد.