سلامتی در کلام معصومین

▪ تذکر : شیطان در روایات ، در برخی مواقع به پلیدی ، میکروب ، بیماری هم عنوان شده است که به احتمال زیاد منظور همان میکروبها می باشد که خود نکتة آموزش بهداشتی قابل تاملی است .
● بهداشت فردی :
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله):
۱) اسلام پاکیزه است پس شما نیز پاکیزه باشید که هرکس پاکیزه نیست به بهشت نمی رود . {نهج الفصاحة}
۲) محاسن خود را شانه کنید و ناخنهای خود را کوتاه سازید زیرا شیطان (پلیدی و میکروب) میان گوشت و ناخن روان است . {نهج الفصاحة}
۳) هرکس موی شارب و موی بینی را بگیرد و به احوال بدن خود بپردازد که اینها باعث زیادتی جمال (زیبائی) او است . {حلیة‌المتقین}
۴) موی شارب و پشت زهار و زیر بغل را بلند نگذارید که شیطان(پلیدی و میکروب) در آنجا جا می گیرد و پنهان
می شود . {حلیة المتقین}
۵) هرکه ایمان به خدا و روز قیامت دارد موی زهار را زیاده از چهل روز نگذارد پس اگر چیزی نیابد بعد از چهل روز قرض کند و عقب نیندازد . {حلیة المتقین}
۶) دراز نکنید موی زیر بغل را که شیطان(پلیدی و میکروب) در آنجا پنهان می شود . {حلیة المتقین}
۷) هر قدر پاکیزگی بیشتر باشد خداوند عمرت را زیاد می کند . {مکارم الاخلاق}
۸) حق خدا بر هر مسلمانی این است که هر هفت روز یکبار غسل کند و سر و تن خود را بشوید . {نهج الفصاحه}
۹) هرچه می توانید پاکیزه باشید زیرا خداوند اسلام را بر پاکیزگی بنیان نهاده و جز مردم پاکیزه کسی به بهشت نمی رود. {نهج الفصاحة}
۱۰) ناخن گرفتن دردهای بزرگ را منع و روزی را فراخ می کند . {نهج الفصاحة}
۱۱) موی خوب داشتن دارائی است {نهج الفصاحة}
۱۲) موی نیکو یکی از دو زیبائی است که خدا به مرد مسلمان می دهد {نهج الفصاحة}
۱۳) هرکس در روز جمعه ناخن خود را بگیرد خداوند درد را از انگشتانش بیرون برد و درمان و سلامتی را داخل کند . {ثواب الاعمال و عقاب الاعمال}
۱۴) جبرئیل آنقدر مرا به مسواک کردن امر کرد که گمان کردم این کار بر امت من واجب خواهد شد . {حلیة المتقین}{بحار الانوار}
۱۵) دندانها را تمیز کنید زیرا مایة نظافت است و نظافت باعث ایمان است و ایمان با صاحب خود در بهشت است . {نهج الفصاحة}
۱۶) مسواک کردن فصاحت مرد را افزون می کند {نهج الفصاحة}
۱۷) مسواک کردن موجب پاکی دهان و رضایت پروردگار و روشنی چشم است . {نهج الفصاحة}
۱۸) دهانهای خویش را به مسواک پاکیزه کنید .{نهج الفصاحة}
۱۹) مسواک کنید که مایة پاکیزگی دهان و رضای خداوند است .{نهج الفصاحة}
۲۰) پنج چیز از سنت پیامبران است ؛‌ حیا و حلم و حجامت و مسواک و عطر زدن . {نهج الفصاحة}
۲۱) مسواک زدن اقتضای فطرت است . {نهج الفصاحة}
۲۲) دهانهای شما معبر قرآن است آن را با مسواک پاکیزه کنید . {نهج الفصاحة}
۲۳) در مسواک کردن هشت فائده است : دهان را پاکیزه می کند ، ریشه را محکم کند و چشم را روشن کند و بلغم را ببرد و فرشتگان را خوشحال کند و پروردگار را خوشنود کند و اعمال خوب را بیفزاید و معده را بصلاح آورد . {نهج الفصاحة}
۲۴) خداوند از امت من آنها را که هنگام وضو و غذا مسواک کنند را رحمت کند . {نهج الفصاحة}
۲۵) سه چیز است که بر هر مسلمانی لازم است : غسل جمعه و مسواک کردن و استعمال بوی خوش . {نهج الفصاحة}
۲۶) مسواک کردن سنت است هر وقت که خواستید مسواک کنید . {نهج الفصاحة}
۲۷) بر تو باد مسواک کردن در هر نمازی . {حلیة المتقین}
۲۸) مسواک کنید که مسواک کردن کار خوبی است ، لثه را محکم می کند ، بوی دهان را از بین می برد ، معده را اصلاح می کند ،‌درجات بهشتی را می افزاید و شیطان را به خشم می آورد . {نهج الفصاحة}
۲۹) کمترین حد مسواک زدن آن است که با انگشت خود لثه و دندان را ماساژ دهید . {کافی}
۳۰) دو رکعت نماز با دهان مسواک زده برتر است نزد خداوند از هفتاد رکعت نماز بدون مسواک .{وسائل}{سفینة البحار}{نهج الفصاحة}
۳۱) ای علی ! مسواک سنت و پاکیزه کنندة دهان است ؛ چشم را روشنی می بخشد و خدا را خشنودی می سازد ؛ دندانها را سفید می کند و بوی دهان را از بین می برد ؛ لثه را محکم می گرداند و اشتها می آورد ؛ حسنات را دوچندان می کند و ملائکه را مسرور می گرداند .{مکارم الاخلاق}
۳۲) یا علی! بر تو باد مسواک زدن با هر وضوئی که با آن نماز خواهی خواند . {مکارم الاخلاق}
۳۳) به صورت عرضی (در عرض دهان = از روی لثه به دندان) مسواک بزنید . {من لایحضره الفقیه}{نهج الفصاحه}
۳۴) اگر امت من به مشقت نمی افتاد مسواک کردن را بر آنان در هنگام وضو گرفتن برای هر نماز ، واجب می کردم . {وسائل}{نهج الفصاحة}{فروع کافی}
۳۵) خلال کنید ، بدرستیکه هیچ چیز ناراحت کننده تر برای فرشتگان الهی نیست که ببینند خرده های غذائی در بین دندانها باقی مانده است . {مکارم الاخلاق}{حلیة المتقین}
۳۶) چرا من دندانهای شما را زرد می بینم ؟ چرا مسواک نمی کنید ؟ {حلیة المتقین}
۳۷) در شگفت و ناراحتم هنگامی که شما بر من وارد می شوید در حالیکه دندانهایتان جرم گرفته و موهایتان ژولیده و کثیف است . چرا مسواک نمی کنید ؟ {بحار الانوار}
۳۸) از جمله حق مهمان آن است که برای او خلال مهیا کنی . {حلیة المتقین}{المحاسن}
۳۹) رحمت خداوند بر خلال کنندگان از امت من باد که در هر وضوء و بعد از هر غذا بین دندانها را تمیز می کنند . {مستدرک الوسائل}
۴۰) پس از صرف غذا دندانها را خلال کنید زیرا خلال موجب سلامتی دهان و دندان و وسعت روزی می شود . {مکارم الاخلاق}
۴۱) کسی که از دو چوب بهداشتی (مسواک و خلال) استفاده کند از عذاب کلبتین (که نام امروزی آن فورسپس است )‌ و کشیدن دندان در امان خواهد بود . {بحار الانوار}
۴۲) رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) هر شب سه بار مسواک می زدند ؛ یکبار قبل از خواب و یکبار بعد از بیدار شدن از خواب و یکبار قبل از نماز صبح . {وسائل الشیعه}
۴۳) هرکه لباس بپوشد باید که پاکیزه باشد .{حلیة المتقین}
۴۴) خداوند بزرگ بهشت را لازم می کند بر آن جوانی که زیاد در آینه نگاه کند و بسیار حمد الهی را برای نعمت جوانی به جای آورد . {ثواب الاعمال و عقاب الاعمال}
۴۵) رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) نهی فرمودند از ناخن به دندان گرفتن ، آب بینی در مساجد انداختن ، آب خوردن از پیش دستة‌کوزه که در آنجا چرک جمع می شود ، بول کردن در آب ، با دست آلوده به طعام شب خوابیدن . {حلیة‌المتقین}
۴۶) رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) بر جماعتی می گذشتند که دهان به آب گذاشته بودند و می خوردند ، حضرت فرمودند که به دست بخورید که بهترین ظرفهای شماست . {حلیة المتقین}
۴۷) لباس سفید بپوشید ؛که آن نیکوتر و پاکیزه ترین رنگهاست و مرده های خود را در آن کفن کنید . {حلیة المتقین}
۴۸) بوی گندِ مردم آزار را بوسیلة آب بزدائید و پاک کنید . از بدن خویش مرافبت کنید که خدا مبغوض دارد بندة پلیدی (کثیفی) را که هرکس کنارش بنشیند بینیش را بگیرد . {وسائل الشیعه}
حضرت علی (علیه السلام ) :
۴۹) ‌ بوهای بد را بوسیلة آب بر طرف کنید که خداوند متعال از بندگان کثیف بدش می آید . {مکارم الاخلاق}
۵۰) ‌ نیکو خانه ای است حمام ؛ جهنم را به یاد می آورد و چرک را از بدن می برد .{حلیة المتقین}
۵۱) ‌ شستن سر چرک را می برد و آزار چشم را دفع می کند و شستن لباس غم و اندوه را می برد و پاکیزگی برای نماز است . {حلیة‌المتقین}
۵۲) دارو کشیدن دفع دلگیری و پریشانی خاطر می کند . {حلیة المتقین}
۵۳) ‌ مسواک کردن رضای خداوند را فراهم می آورد ، سنت پیامبر است و دهان را پاکیزه می گرداند . {وسائل الشیعه}{بحار الانوار}
۵۴) حضرت علی (علیه السلام) بعد از مسواک زدن سه مرتبه دهان را با آب شستشو می دادند . {المحاسن}
۵۵) سه چیز جنبة فردی و اختصاصی دارد ؛ شانه ، حوله و مسواک . {بحار الانوار}
۵۶) ‌ سه چیز حافظه را زیاد می کند : مسواک کردن و روزه داشتن و قرآن خواندن . {حلیة المتقین}
۵۷) شستن لباس ، اندوه و غم را برطرف کرده و موجب قبولی نماز می گردد . {حلیة‌المتقین}
۵۸) کفش نیکو پوشیدن بدن را از بلا ها نگاه می دارد و … {حلیة المتقین}
۵۹) هر که می خواهد عمرش دراز باشد چاشت را بامداد بخورد و کفش نیکو بپوشد و ردا و بالاپوش را سبک کند و با زنان بسیار جماع نکند . {حلیة المتقین}
۶۰) ‌ هرکه خواهد خیر خانه اش بسیار شود دست را پیش از غذا خوردن بشوید . {حلیة‌المتقین}
۶۱) شستن دست قبل و بعد از غذا فقر را زائل و روزی را زیاد و چرک را از لباس دور می کند و چشم را جلا می دهد و دردها را دور می کند . {حلیة المتقین}
امام حسین (علیه السلام) :
۶۲) امیرالمؤمنین به ما دستور می داد تا بعد از خلال کردن ابتدا سه بار دهان را شستشو دهیم و بعد از آن آب بنوشیم . {النهایة}
۶۳) در مدت عمر در حفظ سلامت تن بکوشید {تحف العقول}
۶۴) (ای مردم) با تن سالم در مدت عمر خود شتاب کنید به عمل(صالح) .{تحف العقول}
امام باقر (علیه السلام) :
۶۵) هرچیزی را پاک کننده ای است و پاک کنندة دهان مسواک کردن می باشد . {وسائل الشیعه}
۶۶) روزی سه نوبت مسواک بزنید و حداقل یکبار مسواک را بر دندانها بکشید . {بحار الانوار}
۶۷) اگر مردم نتایج و خواص مسواک کردن را بدانند حتی در رختخواب آن را به همراه خود می برند .(هیچگاه مسواک را از خود جدا نمی کنند ) . {ثواب الاعمال و عقاب الاعمال}
۶۸) پوشیدن موزه (چکمه و کفش راحتی) ، قوة چشم را افزون می کند . {ثواب الاعمال و عقاب الاعمال}
امام صادق (علیه السلام) :
۶۹) ناخن گرفتن سنت مؤکد است . {حلیة المتقین}
۷۰) هرکه در روز جمعه ناخن و شارب (موی بالای لب را) بگیرد ، پیوسته تا جمعة دیگر با طهارت باشد . {حلیة‌المتقین}
۷۱) حضرت رسول (ص) سر خود را با برگ سدر می شستند و می فرمودند که بشوئید سر خود را با برگ سدر که هر ملک و هر پیغمبر مرسل آنرا به پاکی یاد کرده است و هرکه سرش را با آن بشوید حق تعالی وسوسة شیطان (پلیدی و میکروب) را هفتاد روز ازا او دور گرداند و … . {حلیة‌المتقین}
۷۲) شستن سر با خطمی دل را می گشاید و اندوه را برطرف می کند . {حلیة‌المتقین}
۷۳) چون به حمام داخل شدی قدری آب گرم به سر و روی و پاهای خود بریز و اگر ممکن است که جرعه ای از آب آن بنوشی ، چنین کن ( یعنی آب درحد آشامیدن برای استحمام استفاده شود) . {حلیة المتقین}
۷۴) مسواک ، گیاهی است لطیف و تمیز ، شاخة درختی است گوارا و مبارک ، و دندانها خلقتی است که آنها را خداوند در دهان آفریده و وسیله و ابزاری برای جویدن و سبب تمایل به طعام و سلامت معده هستند . و این دندانها در اصل پاک هستند که در اثر خرده های غذا آلوده شده ، تغیر یافته و بوی دهان را ایجاد می کنند . هر گاه مؤمنِ زیرک مسواک کند و دندانها را تمیز نماید دندانهایش تمیز شده و به خلقت اصلی خود باز می گردد . {محجة‌البیضاء}
۷۵) دو رکعت نماز با مسواک افضل است از هفتاد رکعت بدون مسواک ، حتی آنکه مستحب است اگر انسان فراموش نمود مسواک را قبل از وضو ، بعد از آن بجا آورد و پس از آن سه مرتبه مضمضه کند {بحار الانوار}
۷۶) در مسواک دوازده خصلت است : از سنت رسول خداست ، و پاکیزه کننده دهان است ، و روشنی چشم را زیاد می کند ، و خشنودی خدای تعالی را زیاد می کند ، و دندانها را سفید می کند ،و حسنات را مضاعف می کند ، و بثورات و جوشهائی که در پی دندان است (پیوره) زائل می کند ، و لثه ها را محکم می کند ، و اشتهای به طعام را زیاد می کند ، و ملائکه را خشنود و فرحناک می کند. {فروع کافی}
۷۷) مسواک زدن از اخلاق پیامبران است {میزان حکمة}
۷۸) مسواک کردن از سنت پیامبران است . {حلیة المتقین}
۷۹) اندرون و بیرون دهان را بعد از غذا خوردن بوسیلة سعد و اشنان بشوئید . {حلیة‌المتقین}
۸۰) موی زیبا لباس الهی است ، احترامش کنید . {وسائل الشیعه}
۸۱) هرکس برای خود مو می گذارد باید به نیکوئی از آن سرپرستی کند و گرنه آن را قطع (کوتاه) نماید . {وسائل الشیعه }
۸۲) حق تعالی زینت و اظهار نعمت را دوست می دارد و ترک زینت و اظهار بدحالی را دشمن می دارد و دوست می دارد اثر نعمت را در بندة خود ببیند به اینکه لباس خود را خوشبو دارد و خانه را نیکو دارد و ساحتهای خانه را بروبد . {حلیة المتقین}
۸۳) حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) در اکثر اوقات جامة سفید می پوشیدند . {حلیة المتقین}
۸۴) هرکه ایستاده بول کند بیم آن هست که دیوانه شود و از جای بسیار بلند بول کردن مکروه است و مکروه است بول کردن در سوراخ جانوران و بول کردن و غایط کردن در مجرای آب هرچند آب نداشته باشد و همچنین در میان راهها و کنار آبها و مسجدها و نزدیک به دیوار مسجد و در رودخانه ها و در جاهائی که مردم به سبب آن دشنام دهند و لعنت کنند و در زیر درختان میوه دار در وقتیکه میوه داشته باشد زیرا ملائکه در آن وقت با آن درختان می باشند که نگاه
می دارند میوه را از ضرر جانوران و در جاهائیکه مردمان از آن متاذی می شوند حتی از بوی آن . {حلیة المتقین}
۸۵) شستن سر با سٍدر روزی را زیاد می کند . {حلیة‌المتقین}
▪ امام کاظم (علیه السلام) :
۸۶) سنتهای حنیفة حضرت ابراهیم (علیه السلام) ده چیز است ، پنج چیز در سر و پنج چیز در بدن ؛ آن پنج چیز که در سر است : شارب گرفتن و محاصن بلند گذاشتن و موی سر را تراشیدن و مسواک کردن و خلال کردن میباشد ، و آن پنج چیز که در بدن است ؛ موهای بدن را ازاله کردن و ختنه کردن و ناخن گرفتن و غسل جنابت کردن و استنجا با آب میباشد . {حلیة المتقین}
۸۷) (جواب پرسشی در حد خلال) نوک آن را بشکن (گرد شده و به راحتی وارد فضای بین دندان شود) تا لثه را زخمی نسازد . {مکارم الاخلاق}
۸۸) ‌لباس و جامة پاکیزه پوشیدن دشمن را منکوب می کند . {حلیة‌المتقین}
▪ امام رضا (علیه السلام) :
۸۹) ‌پاکیزگی و نظافت از اخلاق پیامبران است . {تحف العقول}
۹۰) نظافتگری و استعمال بوی خوش و تراشیدن مو و … از اخلاق پیامبران است . {وسائل الشیعه}
● بهداشت محیط :
▪ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
۱) زباله را در خانه جای ندهید و آن را خارج کنید زیرا جایگاه شیطان (پلیدی و میکروب) است . {طب النبی}
۲) خاکروبه را شب در خانه نگذارید و روز بیرون برید که آن جای نشستن شیطان(پلیدی و میکروب) است . {حلیة المتقین}
۳) چهار چیز را در خاک پنهان کنید : مو ، ناخن ، دندان و خون . {حلیة‌المتقین}
۴) هفت چیز است که از آدمی جدا می شود و باید آنها را دفن کرد : مو ، ناخن ، خون ، خون حیض ، بچه دان ، دندان و نطفه که پاره خون شده باشد . {حلیة‌المتقین}
۵) شومی خانه در تنگی ساحت و بدی همسایگان و بسیاری عیبهای آن است . {حلیة‌المتقین}
۶) شستن ظرفها و پاکیزگی حیاط مایة غناست .{نهج الفصاحة}
۷) حق تعالی لعنت کرده است کسی را که غائط کند در سایه ای که قافله در آنجا منزل کند و کسی که منع کند مردم را از آب مباحی که در چاهها و چشمه ها مردم به نوبت بر آن وارد می شوند یا آبی که ملک جماعتی باشد و روز یا هر شب نوبت شخصی باشد صاحب نوبت را منع کنند و … . {حلیة المتقین}
▪ حضرت علی (علیه السلام ) :‌
۸) ‌ خانه های خود را از تار عنکبوت پاک کنید که گذاشتن آن در خانه باعث فقر و پریشانی می شود . {حلیة المتقین}
۹) جارو کردن آشغال ها باعث زیادی روزی می شود {روضة الواعظین }{کنزالآمال}
۱۰) حیاط خود را تمیز کنید .{جامع الصغیر جلد ۲}
۱۱) ‌ تنیدن عنکبوت و گذاشتن خاکروبه در خانه باعث پریشانی می شود .‌{حلیة المتقین}
۱۲) ‌ آب جوشیده برای همة دردها نافع است و به هیچ وجه ضرر ندارد . {حلیة المتقین}
۱۳) کراهت دارد که آدمی در خانه شب را به روز آورد که دری و پرده ای نداشته باشد . {حلیة‌المتقین}
▪ امام باقر (علیه السلام) :
۱۴) جارو کردن خانه پریشانی را برطرف می کند . {حلیة المتقین}
۱۵) خانة‌تنگ (کوچک) از مشقت (سختی) زندگانی است . {حلیة‌المتقین}
امام صادق (علیه السلام) :
۱۶) چراغ روشن کردن پیش از غروب آفتاب پریشانی را برطرف می کند و روزی را زیاد می کند .{حلیة‌المتقین}
۱۷) ساحتهای خانه های خود را جارو کنید و شبیه به یهودیان نشوید که ایشان جاروب نمی کنند . {حلیة المتقین}
۱۸) دهان(درب) ظرفهای آب و طعام را ببندید و در خانه ها را ببندید که شیطان (پلیدی و میکروب) در بسته را نمی گشاید ، و چراغ را خاموش کنید که موش آتش در خانه شما نیاندازد . شستن ظرفها و جارو کردن خانه ها و ساحت اندرون و بیرون خانه ها روزی را زید می کند . {حلیة المتقین}
۱۹) از عادت آدمی آن است که خانة اوگشاده باشد . {حلیة‌المتقین}
۲۰) هرکه عمارت کند بیشتر از آنچه در آن سکنی نماید در قیامت او را تکلیف می‌کنندکه آن را بردارد . (کسی که برای فخر و مباهات و .. این عمل را بکند ) {حلیة‌المتقین}
امام کاظم (علیه السلام) :
۲۱) آب و جارو کردن خانه فقر را از بین می برد . {حلیة‌المتقین}
۲۲) دود چوب درخت خرما حشرات و گزندگان زمین را برمی‌اندازد . {حلیة المتقین}
۲۳) زیادتی لذت دنیا در فراخی خانه و بسیاری دوستان است . {حلیة‌المتقین}
۲۴) (زراره و محمد بن مسلم و ابی بصیر ) به حضرت (امام صادق علیه السلام)گفتیم : چاهی است که از آن وضو می گیرند و در کنار آن بول جریان دارد آیا آن چاه را نجس می کند؟ حضرت فرمودند : اگر چاه آب در جایی بالا باشد و محل جریان بول در پائین باشد و بین آنها سه یا چهار ذراع (۵/۱ الی ۲ متر) باشد چاه آب نجس نمی گردد و اگر کمتر از این مقدار باشد چاه نجس می گردد. {وسائل الشیعه}
۲۵) اگر چاه آب در پائین باشد و محل جریان آب نیز به آن سمت است و بین چاه و آب نه ذراع فاصله است آن بئل چاه را نجس نمی کند و اگر کمتر است وضو از آن جایز نیست. قال زراره :به حضرت گفتن : اگر مجاری بول به چاه چشبیده باشد اما بول بروی زمین نمی ماند. قال : اگر بول قراری نداشه باشد اشکالی ندارد هر چند که مقدار کمی استقرار داشته باشد . در این حالت زمین را سوراخ نمی کند و فرو نمی رود تا به چاه برسد لذا در این مورد ضرر به چاه نمیزند میشود وضو گرفت . البته نجس شدن آب منوط به تغییر تمام آب است . {وسائل الشیعه}
۲۶) (سؤال شد از حضرت که بین چاه آب و چاه فاضلاب چقدر فاصله باید باشد ؟) اگر دشت است هفت ذراع اگر کوهستانی است پنج ذراع. سپس فرمودند (اگر)آب جریان دارد. {وسائل الشیعه}
۲۷) (سوال شد از چاه فاضلابی که بالای چاه آب است ؛ حضرت فرمودند: ) اگر بالای چاه است هفت ذراع فاصله و اگر پائین است پنج ذراع از هر طرف(فاصله داشته باشد) {وسائل الشیعه}
۲۸) اگر بین چاه آب و چاه فاصلاب ، یک زراع فاصله باشد اشکالی ندارد هر چند که جریان نیز داشته باشد و این در حالتی است که چاه آب در قسمت بالا باشد. {وسائل الشیعه}
۲۹) (از حضرت سؤال شد از چاهی که کنارش مستراح (چاه فاضلاب) قرار داده شده است که فرمودند :) مجاری چشمه‌ها از شمال است اگر چاه آب بالاتر از شمال باشد و چاه مستراح پائین تر باشد ، ضرری پیش نمی آید (چنانچه ) بین آن دو بیش از سه ذراع فاصله باشد . اگر چاه مستراح بالاتر است نباید کمتر از دوازده ذراع (حدود شش متر) باشد ، اگر هر دو در موازات قبله هستند و هر دو در جهت شمال مساوی هستند هفت ذراع فاصله لازم است. {وسائل الشیعه}
۳۰) (سوال شد که چاهی که مردم از آن وضو می گیرند و نزدیکش چاه فاضلاب است ؟ ) اگر بین آنها (چاه آب و فاصلاب) ده ذراع فاصله وبالاتر باشد اشکالی ندارد. {وسائل الشیعه}
** (اختلاف در فواصل بین چاه آب و فاضلاب مربوط به نوع زمین ، شیب و .. است )**
۳۱) (راوی می گوید به حضرت گفتم که مردی در آب بول می کند حضرت فرمود :) بله (اشکال ندارد) ولیکن از شیطان (پلیدی و میکروب) بر او می ترسم . {وسائل الشیعه}
۳۲) امیرالمومنین (ع) نهی می‌کردنداز بول در آب جاری مگر در حالت ضرورت . {وسائل الشیعه}
امام رضا (علیه السلام) :
۳۳) آب جوشیده از همه جهت سودمند است و به هیچ رو زیان بخش نیست . {صحیفة الرضا}
۳۴) (بین دو چاه پنج زراع یا کمتر یا بیشتر فاصله است آیا می توان وضو گرفت ؟) با قرب و بعد (دوری و نزدیکی) کراهت ایجاد نمی شود از آن وضو بگیرد و غسل کن مادامی که آب آن تغییر نکرده است. {وسائل الشیعه}
۳۵) از غساله حمام غسل نکنید. {وسائل الشیعه}
● بهداشت خانواده(مادر و کودک ، تنظیم خانواده ،سالمندان ، ازدواج و ...) :
▪ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
۱) خدایا محمد و آل محمد و دوستان محمد و آل محمد را عفت و اندازه روزی مقدر فرما ، به دشمنان محمد و آل محمد مال و فرزند (بسیار) عطا کن . {اصول کافی}
۲) به زنان باردار شیر بدهید که به هوش کودک خواهد افزود . {کتاب تغذیه گروههای آسیبی پذیر - وزارت بهداشت}
۳) برای کودک غذائی بهتر از شیر مادر نیست .‌{وسائل الشیعه}
۴) برکت در وجود سالمندان است ، هرکس به کودکان ما ترحم نکند و سالمندان ما را احترام نکند از ما نیست . {الحدیث ص ۳۰۷}
۵) وجود پیران سالخورده بین شما ، باعث افزایش فیض ربوبی و بسط نعمتهای الهی است {نهج الفصاحه}
۶) احترام و بزرگداشت سالمند مؤمن ، تعظیم و بزرگداشت خداوند عزوجل است . { کافی}‍
۷) هرکس برتری و فضیلت سالمندی را شناخته و او را احترام گذارد خداوند عزوجل او را از هول و حراس قیامت ایمن خواهد داشت .{ لئالی الاخبار}
۸) سالمندانتان را بزرگ دارید (احترام کنید) تا کودکانتان شما را احترام کنند . {× دارالحدیث }
۹) رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) نهی فرمود از شیر زن احمق یا زنی که چشمش معیوب باشد زیرا که شیر تاثیر
می کند . {حلیة‌المتقین}
▪ حضرت علی (علیه السلام) :
۱۰) زنان را بعد از ولادت فرزند خرمای برنی بخورانید تا آنکه فرزند زیرک (باهوش) و بردبار شود . {حلیة‌المتقین}
۱۱) ‌ کوچکی خانواده یک از دو راحتی است . {بحار الانوار}{نهج البلاغه}
۱۲) در مورد یتیمان و بیوگان (از کارافتادگان ، پیران و …) از خداوند پروا داشته باشید و به ایشان احسان نمائید .
۱۳) باید خردسالتان از سالمندتان پیروی کند (تاسی کند) و سالمندتان به خردسالتان مهربان باشد .{نهج البلاغه}
۱۴) دایه ای بگیرید که صورت و سیرت نیکو داشته باشد زیرا که در طفل سرایت می کتد و طفل شبیه می شود به دایه در صورت و سیرت . {حلیة‌المتقین}
۱۵) نافع و مبارکترین شیرها برای فرزند شیر مادر است . {حلیة‌المتقین}
▪ امام باقر (علیه السلام) :
۱۶) مصونیت اطفال از خطرات و انحراف ها در پرتو صلاحیت و شایستگی پدران آنها است .{بحار الانوار}
▪ امام صادق (علیه السلام) :
۱۷) زن حامله بِه بخورد تا فرزندش خوشبوتر و رنگ فرزند صاف تر باشد . {حلیة‌المتقین}
۱۸) از ما نیست کسی که به بزرگسالان ما حرمت ننهد و با خردسالان ما مهربان نباشد . {میزان حکمة}
۱۹) دوست داشتن زنان از اخلاق پیامبران است . {حلیة‌المتقین}
۲۰) هر چه کمتر از بیست و یک ماه شیر می دهند به فرزند ظلم است به طفل . {حلیة‌المتقین}
امام رضا (علیه السلام) :
۲۱) نام را در روز هفتم تعیین بکنید و بدانکه از جملة اعمالیکه در وقت ولادت سنت مؤکد غسل دادن طفل است . {حلیة‌المتقین}
● بهداشت روانی :
اَلآ بِذکرِ الله تَطمئِن القُلوب
دعاها و توسلات زیادی در باب رفع پریشانی ، ترس و … در منابع اسلامی (مانند مفاتیح الجنان) مظبوط است که خود جای بسی خوشحالی و تامل و عمل به آنها را دارد !
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
۱) مؤمنی که با مردم می آمیزد و آزار آنان را تحمل می کند در پیشگاه الهی اجرش بزرگتر است از آن مؤمنی که با مردم آمیزش ندارد و بر اذیت آنها صبر نمی کند .
▪ حضرت علی (علیه السلام) :
۲) ارزش هر انسانی به مقدار همت اوست . {نهج البلاغه}
۳) بردباری و تانی مانند دو کودک در یک شکمند و زلائیدة همت عالی هستند . یعنی در اثر همت بلند دو خوی پسندیده در آدمی آشکار می شود : یکی بردباری و آن دیگری خودداری از شتابزدگی . {نهج البلاغه}
▪ امام سجاد (علیه السلام) :
۴) به نظر من جمیع سعادتها و نیکی ها در أین است که آدمی از آنچه در دست مردم است قطع طمع و امید نماید . {اصول کافی}
۵) حق فرزندت بر تو این است که بدانی وجود او از تو و نیک و بدش در این دنیا وابسته به تو است و با دارا بودن قدرت و سلطة پدری مسئول تربیت وی هستی . باید رفتار تو دربارة فرزندت همانند رفتار مربی شایسته ای باشد که تربیت صحیحش باعث زیبائی و نیکوئی اخلاق فرزندش شده است و در برابر خداوند دلیل وظیفه شناسی اش باشد . {بهداشت نوجوانان – وزارت بهداشت}
▪ امام صادق (علیه السلام) :
۶) لقمان به پسر خود چنین گفت (خلاصه) : ای فرزند اگر در کودکی ادب آموختی دئر بزرگی از آن بهره مند خواهی شد. فرزند عزیز ! همواره نفس خود را به اداء وظایف شخصی و انجام کارهای خویش الزام کن و جان خود را در مقابل شدائدی که از بزرگترین عزَت و بزرگواری نایل شوی از مردم قطع طمع کن و به آنان امیدوار مباش . پیامبران و مردان الهی با قطع امید از مردم به مدارج عالیة خود نائلآ شدند . {بحار الانوار}
۷) عزت و شرف مؤمن در این است که از دیگران مایوس باشد و از آنچه در دست مردم است قطع امید نماید . {اصول کافی}
۸) هفت خصلت پسندیده شایستة مردان با ایمان است ؛ اولآ آرامش و اطمینان خاطر در فتنه ها و حوادث ، دوم بردباری و صبر در مصائب و بلایای سنگین … .
مجموعة احادیثی در باب توکل ، محبت ، آرامش ، اطمینان ، شکیبائی و … وجود دارد که بسیار عالی و پرمحتوا بوده و قابل استفادة بسیار در بهداشت روانی ، که به جهت فراوانی این احادیث و خلاصه بودن مجموعه حاضر از درج آنها صرف نظر می‌شود .
● تغذیه و بهداشت مواد غذائی
▪ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
۱) هر کس کَم خورد سالم ماند و هرکه بسیار خورد تنش بیمار و دلش سخت گردد . {نهج الفصاحة}
۲) معده خانة مرض است و پرهیز(پیشگیری) سرآمد داروهاست . {نهج الفصاحة}{سفینة البحار}
۳) یکی از اقسام اسراف این است که هرچه می خواهی بخوری . {نهج الفصاحة}
۴) پرخوری دل را سخت می کند . {نهج الفصاحة}
۵) غذا بخورید در حالی که اشتها دارید و دست از غذا بدارید در حالی که میل به غذا دارید . {مستدرک}
۶) نان را گرامی دارید . {حلیة‌المتقین}
۷) انسان ظرفی بدتر از شکم پر نکرده است .{نهج الفصاحة}
۸) هرکس کم خورد سالم ماند و هر که بسیار خورد تنش بیمار و دلش سخت گردد .{نهج الفصاحة}
۹) سفره های خود را با سبزی بیارائید که شیطان (پلیدی و میکروب با مریضی ) را دور می سازد . {کتاب بهداشت و تولید مواد غذائی – وزارت بهداشت}
۱۰) روزه بگیرید تا سالم بمانید .{نهج الفصاحه}
۱۱) روزه رودة را باریک می کند و گوشت اضافی را می برد و از گرمای سوزان جهنم دور می کند .{نهج الفصاحه}
▪ حضرت علی (علیه السلام) :
۱۲) پرخوری و پرخوابی باعث فساد و تباهی مزاج و مایه جلب عوارض زیان‌بار است {فهرست غرر}
۱۳) کمتر خوردن مانع بسیاری از بیماریهای جسم است {فهرست غرر}
۱۴) طعام را بگذارید تا سرد شود . {حلیة‌المتقین}
۱۵) کسی که خواهد غذا به او ضرر نرساند تا گرسنه نشود و معده پاک نشود چیزی نخورد و چون خواهد که غذا بخورد بسم الله الرحمن الرحیم بگوید و نیکو بجود و دست از طعام وقتی بکشد که هنوز خواهش غذا داشته باشد . {حلیة المتقین}
۱۶) منشین بر طعام مگر وقتی که گرسنه باشی و بر مخیز از طعام مگر وقتی که خواهش (میل به غدا) داشته باشی و نرم بجو و هر گاه خواهی به خواب روی بیت الخلا ( مستراح) برو . {حلیة‌المتقین}
۱۷) شیر گاو دوا است و برای معده نافع است . {حلیة المتقین}
۱۸) روزه یکی از دو تتدرستی است .
۱۹) آنکس که محبت انواع مختلف غذاها را در دل می‌نشاند ، میوه‌های گوناگون بیماریها را از آن می‌چیند {فهرست غرر}
▪ امام حسن مجتبی (علیه السلام) :
۲۰) در خوان (سفرة‌غذا) دوازده خصلت است که بر هر مسلمان واجب است که بداند ؛ چهار تای آن فرض است و چهار دیگر سنت و چهار تای دیگر تادیب است . اما فرض آن است که منعم خود را بشناسد و بداند که نعمت از جانب پروردگار است و راضی باشد به آنچه خدا به او عطا کرده است ، و بسم الله بگوید و خدا را شکر کند ؛ و اما سنت ، دست شستن پیش از غذا و بر جانب چپ نشستن و به سه انگشت غذا خوردن و انگشتان را لیسیدن ؛ واما تادیب ، از پیش خود چیز خوردن و لقمه را کوچک برداشتن و بسیار خائیدن ( جویدن ) و در روی مردم نگاه نکردن . {حلیة المتقین}
▪ امام باقر (علیة السلام) :
۲۱) شیر خوراک پیغمبران است .{حلیة‌المتقین}
۲۲) هر که سیر بخورد به جهت بوی بدش داخل مسجد ما نشود اما اگر کسی مسجد نرود باکی نیست که آن را بخورد . {حلیة المتقین}
۲۳) آداب آب خوردن آن است که در ابتدا بسم الله بگو و چون فارغ شوی الحمدالله بگو و از پیش دستة کوزه و از جائی که شکسته باشد یا رخنه‌ای (درزی) باشد نخوری که این دو موضع جای شیطان (پلیدی و میکروب) است . {حلیة‌المتقین}
▪ امام صادق (علیه السلام) :
۲۴) هرگاه شکم سیر شد باعث طغیان و فساد می شود . {حلیةالمتقین}
۲۵) کسی که قبل و بعد از غذا دستهای خود را بشوید ، عمری در آسایش و سلامتی جسم به سر خواهد برد . {کتاب تغذیه ، تنطیم خانواده و بهداشت محیط – وزارت بهداشت}
۲۶) آدمی ناچار است برای قوت یافتن غذا بخورد ، و هرگاه غدا خورد باید یک حصه (قسمت )از شکم را برای غذا و یک فسمت را برای آب و یک قسمت را برای نفس کشیدن بگذارد‌ ، و سعی در فربه (چاق) کردن خود نباشید چنانچه حیوانات را برای کشتن فربه می‌کنند . {حلیة المتقین}
۲۷) سه چیز است که خدا صاحب آنها را دشمن دارد : خواب کردن بدون بیداری شب و خنده کردن در غیر محل آن و خوردن طعام در هنگام سیری .{حلیة المتقین}
۲۸) هرچه خوردنش سبب زیانی در بدن شود ، حرام است ‚ مگر در شرایط اضطراری {تحف العقول}
۲۹) روی هرمیوه آلودگی است ‚‌پس چون آن را بدست آورید به خوبی با آب بشوئید .{تحف العقول}
۳۰) ‌ سزاوار نیست که مؤمن از خانه بیرون رود تا آنکه چاشت (صبحانه) نخورد که باعث زیادتی عزت اوست . {حلیة المتقین}
۳۱) نباید تکیه کرده و برو خوابیده چیزی بخورند . {حلیة المتقین}
۳۲) در حالت راه رفتن چیزی نخور مگر آنکه مضطر باشی . {حلیة المتقین}
۳۳) ‌طول بدهید نشستن بر سر سفره را ، این ساعتی است که از عمر شما حساب نمی شود . {حلیة المتقین}
۳۴) هر که چهل روز بگذرد و گوشت نخورد توکل بر خدا کند و قرض کند و بخورد که قرضش اداء می شود . {حلیة‌المتقین}
۳۵) شیر بخور که گوشت را می رویاند و استخوان را سخت می کند . {حلیة المتقین}
۳۶) سیب معده را جلا می دهد . {حلیة المتقین}
۳۷) دلهای مؤمنان سبز است و به سبزی مایل است . {حلیة المتقین}
۳۸) (پرسیده شد آب چه مزه ای دارد؟) مزة زندگانی . {حلیة‌المتقین}
۳۹) آب را به سه نفس خوردن بهتر از به یک نفس خوردن . {حلیة‌المتقین}
۴۰) کسیکه در خوردن غذا پاکیزگی را مراعات می‌کند ، غذا را بخوبی می‌جود ، با داشتن اشتها از غذا دست می‌کشد و تخلیة روده را موقعیکه آماده می‌شود به تعویق نمی‌اندازد ،‌شایسته است همیشه سالم باشد و جز به مرض موت (مرگ) دچار بیماری دیگری نشود {مکارم الاخلاق}
▪ امام کاظم (علیه السلام) :
۴۱) اگر مردم در غذا خوردن میانه رو باشند بدن ایشان همیشه سالم است . {حلیة‌المتقین}
▪ امام رضا (علیه السلام) :
۴۲) هرگاه چیزی خوردی بر پشت بخواب و پای راست را بر روی پای چپ گذار . {حلیة‌المتقین}
۴۳) ‌ (به خادمان خود) اگر من بالای سر شما بایستم در وقت غذا خوردن برمخیزید تا فارغ شوید از طعام خود .{حلیة المتقین}
۴۴) بر بالای غذا آب بسیار خوردن ضرر ندارد آما در غیر آن حال آب بسیار مخور . {حلیة‌المتقین}
▪ حضرت عیسی (علیه السلام) :
۴۵) ای بنی اسرائیل ! تا گرسنه نشوید چیزی مخورید و هرگاه گرسنه شوید بخورید و سیر مخورید زیرا که چون سیر شدید ، گردنهای شما بزرگ می شود و پهلوی شما فربه می شود و پروردگار خود را فراموش می کنید . {حلیة‌المتقین}
● بیماری و درمان :
▪ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
۱) دوری کنید از خوردن و مصرف کردن دارو مادامیکه بدن شما طاقت مرض دارد ، وقتی تحمل بیماری دشوار بود به سراغ دارو بروید . {مکارم اخلاق}
۲) اگر در چیزی شفا هست در شیشة حجام و در خوردن عسل است . {حلیة المتقین}
۳) نیکو عادتی است حجامت ، دیده را جلا می دهد و دردها را می برد . {حلیة المتقین}
حضرت علی (علیه السلام ) :
۴) ‌ آب سرد حرارت را فرو می نشاند و فقر را ساکن می کند و طعام را د رمعده می گدازد و تب را زائل می کند . {حلیة المتقین}
۵) مداومت ننمائید بر خوردن ماهی که پی بدن را می کاهاند . {حلیة‌المتقین}
۶) ماهی تازه پیه (چربی) جسم را می گدازد . {حلیة‌المتقین}
۷) حجامت کردن بدن را صحیح می کند و عقل را محکم می کند . {حلیة المتقین}
۸) مسلمانان باید دوا نکنند تا غالب نشود بیماری او بر صحتش . {حلیة المتقین}
▪ امام صادق (علیه السلام) :
۹) هیچ دوائی نیست مگر آنکه مرضی را تهییج می‌کند (عارضه‌ای را بوجود می‌آورد) {روضة کافی}
۱۰) مردم طلب شفا ننموده اند به چیزی مانند عسل و آن شفای هر دردی است و خوردن عسل و تلاوت قرآن است و …. {حلیة‌المتقین}
۱۱) جبرئیل برای حضرت رسول (ص) مسواک و حجامت را آورد . {حلیة المتقین}
۱۲) زینهار که ناشتا حجامت مکن تا اندک چیزی بخوری که بیشتر باعث بیرون آمدن خون و قوت بدن می شود . {حلیة المتقین}
۱۳) چون بعد از خوردن حجامت کنند خون جمع می شود و خون فاسد را بیرون می کند و اگر پیشاز خوردن باشد خون صالح بیرون می رود و خون فاسد در بدن می ماند . {حلیة المتقین}
۱۴) راه رفتن بیمار باعث نکس و زیادتی آن می شود . {حلیة المتقین}
۱۵) هرکه صحتش بر بیماریش غالب باشد و معالجه کند و بمیرد من از او بیزارم و همچنین فرمود که هرکه با أین حال دوا بخورد اعانت بر کشتن خود کرده است . {حلیة المتقین}
۱۶) پیغمبری از پیامبران بیمار شد پس گفت که دوا نمی کنم تا آن کسی که مرا درد داده است شفا بدهد ، حق تعالی به او وحی فرستاد که تا دوا نکنی من شفا ندهم . {حلیة المتقین}
۱۷) تب از بوی جهنم است فرو نشانید حرارت آن را به آب سرد . {حلیة المتقین}
▪ امام کاظم (علیه السلام) :
۱۸) بر شما باد بخوردن ماهی که اگر بی نان بخورید کافی است و اگر با نان بخورید گوارا است . {حلیة المتقین}
۱۹) تا ممکن است رجوع به معالجة ‌طبیبان نکنید که این مانند عمارت کردن است که اندکش به بسیار می کشد . {حلیة المتقین}
۲۰) هیچ دوائی نیست مگر آنکه درد را برمی انگیزد و هیچ چیز نافع تر از این نیست که تا محتاج نشوی تصرف در بدن نکنی . {حلیة المتقین}
▪ امام رضا (علیه السلام) :
۲۱) اجتناب کن از دوا خوردن تا بدنت تاب دارد . {حلیة المتقین}
۲۲) هر گاه گرسنه شوی غذا بخود و هرگاه تشنه شوی آب بخور و هرگاه که بول آمد بکن و تاضرورت نشود جماع نکن و هرگاه تو را خواب گیرد خواب بکن و چون چنین کنی بدنت صحیح می باشد همیشه . {حلیة المتقین}
۲۳) منتهای پرهیز و امساک چهارده روز است و پرهیز نه آن است که چیزی نخورد بلکه آن است که کمتر بخورد که صحت و مرض در بدن آدمی با یکدیگر در مقام معارضه و مقاتله اند پس هروقت که صحت غالب آمد بیمار به شعور می آید و اشتهای طعام بهم می رساند پس هرگاه که طعام بطلبد بدهید که شاید شفایش در آن باشد . {حلیة المتقین}
‹‹‹ قابل ذکر است در مورد حجامت احادیث دیگری است که آورده نشده است همچنین در اوقات حجامت کردن ›››
‹‹‹ در مورد برخی ادعیه که برای درمان بیماریها وارد شده است که در اینجا نیاورده ایم ›››
‹‹‹ در مورد درمان بیماریها با داروهای ساختگی و طبیعی روایات زیادی وجود دارد که آوردن آنها در این جزوه ضرورت ندارد ؛ و مشتاقان به کتب مرجع مراجعه نمایند ›››
● بهداشت عمومی :
▪ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
۱) پیشگیری بهتر از درمان است و معده (پرخوری) جایگاه بیماری است ، پس عادت دهید بدن را به آنچه عادت می پذیرد(عادتها نیکو) . {چهل حدیث دربارة بهداشت دهان ودندان – کنگرة بین اللمللی انجمن دنداندپزشکی ایران ۱۳۷۳}
۲) درهمی که انسان در حال سلامتی در راه خدا خرج کند بهتر بنده ای است که هنگام مرگ آزاد کند . {نهج الفصاحة}
۳) اگر تندرستی نباشد زندگی بدون لذت است . {نهج الفصاحة}
۴) سلامتی و فراغت دو نعمت است که کفران آن کنند . {نهج الفصاحة}
۵) هرکه پرهیزکاری کند اگر ثروتمند باشد باک نیست ، و برای پرهیزکار سلامتی از ثروت بهتر است و آسایش ضمیر از جمله نعمتهاست . {نهج الفصاحة}
۶) هرکه بدنش سالم است و در جماعت خویش ایمن است و قوت (روزی) خویش دارد جهان سراسر مال اوست . {نهج الفصاحة}
۷) دو نعمت است که بسیاری از مردم در آن مغبونند (زیانکارند) ؛ سلامتی و فراغت . {نهج الفصاحة}
۸) امنیت و سلامتی دو نعمت است که بسیاری از مردم در آن مغبونند . {نهج الفصاحة}
۹) عافیت (سلامتی ) را برای دیگران بخواه تا نصیب تو شود . {نهج الفصاحة}
۱۰) دو صفت است که اکثر مردم به آن دلباخته اند ؛ سلامتی و فراغت . {نهج الفصاحة}
۱۱) خداوند خوشبوست و بوی خوش را دوست دارد ، پاکیزه است و پاکیزگی را دوست دارد ، بزرگوار است و یزرگواری را دوست دارد ، بخشنده است و بخشش را دوست دارد ، پس جلوی خانه های خود را پاکیزه سازید و مانند یهودیان مباشید . {نهج الفصاحة}
۱۲) زندگی بدون سلامتی هیچ خیر و ارزشی ندارد . {چهل حدیث دربارة‌دندان}
۱۳) تحصیل دانش در کودکی مانند نقش بر روی سنگ است (ماندگار است) {نثر الدر}
۱۴) پنج چیز از سنت پیامبران است : حیا و حلم و حجامت و مسواک و عطر زدن . {نهج الفصاحة}
۱۵) انسان برای عمر طولانی آفریده شده است اما او با عدم رعایت بهداشت عمر خود را کوتاه می سازد . {مغز متفکر جهان شیعه}
۱۶) نظافت جزئی از ایمان است . {المحاسن}
۱۷) انسان فکر و عقل و اندیشه است و ثمرة آن تندرستی و صحت است . {اخبارشبکة اول}***اصلاح شود ***
۱۸) تفریح و بازی کنید ؛ من دوست ندارم در دین شما سختی و خشونت باشد .
۱۹) کسی که می‌خواهد در این جهانِ ناپایدار باقی بماند و با عمر طبیعی زیست کند چند نکته را مراعات نماید ؛ هر روز صبح به قدر کافی غذا بخورد و کفشی بپوشد که پا را نزند و با آن به راحتی راه برود ؤ لباس سبک در بر کند تا خسته نشود ، و عمل جنسی را تقلیل دهد و کمتر با زنان بیامیزد{وسائل الشیعه}
۲۰) بیشتر مردم دربارة دوخصلت دچار گمراهی و ضلالت هستند ؛ یکی در مورد سلامتی و دیگری در امر فراغت و بیکاری .{روضة‌کافی}
▪ حضرت علی (علیه السلام ) :
۲۱) ‌ خدایا ! بدنم را برای خدمت خودت قوی بفرما . {دعای کمیل}
۲۲) ‌ سه چیز حافظه را زیاد می کند : مسواک کردن و روزه داشت و قرآن خواندن . {حلیة المتقین}
۲۳) تندرستی بالاترین نعمتها است .{چهل حدیث جالب – چایچیان}
۲۴) کمک به افزایش توانائی ، اظهار و جود در نوجوان افزایش اعتماد به نفس را در او ایجاد می کند . {بهداشت نوجوانان – وزارت بهداشت}
▪ امام صادق (علیه السلام) :
۲۵) در انچه بدن اصلاح می شود اسراف وجود ندارد ، همانا اسراف در چیزی است که تلف کند مال را و ضرر به بدن بزند . {فصول المهمة}
۲۶) سه چیز است که خوردنی نیستند و بدن را چاق می کنند و سه چیز است که خوردنی اند و بدن را لاغر می کنند و دوچیز است که بهمه چیز نفع می رساندد و بهیچ چیز ضرر نمی رساند و و دو چیز است که به همه چیز ضرر می رسانند و به هیچ جهت نفع نمی رسانند ؛ اما آنها که خوردنی نیستند و فربه می کنند پیراهن کتان پوشیدن و بوی خوش کردن و نوره مالیدن است و ام آنها که خوردنی اند و لاغر می کنند گوشت خشک و پنیر و شکوفة خرما است و اما آن دو چیز که همه جهت نفع می رسانند آب نیم گرم و انار است و ام آن دو چیز که به همه جهت ضرر می رسانند گوشت خشک کرده و پنیر است . {حلیة‌المتقین}
۲۷) لقمان به پسر خود چنین گفت که ای فرزند اگر در کودکی ادب آموختی در بزرگی از آن بهره مند خواهی شد .{بحارالانوار}
۲۸) ده چیز است که اندوه را می برد ؛راه رفتن و سوار شدن و سر در آب فرو بردن و سر شستن با خطمی و نظر بر روی زن مقبول کردن وبا مردان سخن گفتن . {حلیة‌المتقین}
۲۹) سلامت ، نیرومندی ،فراغت ، جوانی ، نشاط و بی نیازی خود را فراموش مکن و در دنیا از آنها بهره برداری کن و متوجه باش که از آن سرمایه های عظیم به نفع آخرت خود استفاده کنی . {بهداشت نوجوانان – وزارت بهداشت}
۳۰) دو چیز است که قدر و قیمتشان را نمی شناسد مگر کسی که آن دو را از دست داده باشد ؛ یکی جوانی و دیگری تندرستی و سلانت است . {بهداشت نوجوانان – وزارت بهداشت}
▪ امام باقر(علیه السلام) :
۲۲) لبخند آدمی به روی برادر مؤمنش حسنه است {بحارالانوار}

تهیه و تدوین : رضا نوروزی جعفری