ریه در محاصره خرچنگ‌ها

بیشتر از ۸۰ درصد موارد سرطان ریه در مردان سیگاری دیده می‌شود
سرطان ریه شایع‌ترین سرطان بدخیم در جهان و علت اصلی مرگ در اثر سرطان به‌خصوص در مردان است. بیشتر از ۸۰ درصد موارد سرطان ریه در مردان و حدود ۴۵ درصد موارد در زنان در اثر سیگار است. بروز سرطان ریه در هر دو جنس پس از ۴۰ سالگی بیشتر می‌شود. استعمال دخانیات (سیگار، قلیان و پیپ) علت اصلی بروز سرطان ریه بوده و در ایجاد حداقل ۹۰ درصد موارد سرطان ریه نقش دارد. اگر شما مدت طولانی و به تعداد زیادی سیگار می‌كشید احتمال ایجاد سرطان ریه بسیار زیاد است ولی قطع سیگار احتمال بروز سرطان را به طور قابل ملاحظه‌ای كاهش می‌دهد. در افرادی كه به طور غیرمستقیم در تماس با دود سیگار هستند نیز خطر ایجاد سرطان ریه افزایش می‌یابد. از دیگر عوامل بروز سرطان ریه، تماس‌های شغلی و آلودگی هوا است. از مهم‌ترین عوامل شغلی می‌توان تماس با آزبست را نام برد، آزبست یا پنبه نسوز، یك ماده‌ طبیعی است كه از الیاف بسیار ریزی تشكیل شده است و می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های گوناگونی در فرد شوند. این ماده در ساختن خانه‌ها و مواد عایق كاری و نیز كارخانه‌های تولیدكننده لوله‌های سیمانی و ایرانیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در فردی كه هم با آزبست تماس دارد و هم سیگار می‌كشد خطر ایجاد سرطان ریه ۵۹ برابر فردی خواهد بود كه با هیچ یك از مواد مذكور در تماس نیست.
از دیگر علل بروز سرطان ریه، گاز رادون است. به‌طور معمول رادون در خاك، سنگ‌های زیرزمینی، چاه‌ها و مصالح ساختمان یافت می‌شود، تماس با اورانیوم، ارسنیك، كرومیوم، نیكل و به‌طور احتمالی بریلیم هم در ایجاد سرطان ریه دخیل هستند.
بیماری ایدز نیز می‌تواند خطر ابتلا به تمامی سرطان‌ها از جمله سرطان ریه را افزایش ‌دهد، به خصوص اگر همراه با استعمال دخانیات باشد.
سرطان ریه برای رشد مدت زمان زیادی نیاز دارد اما تغییراتی كه در ریه ایجاد می‌شود، تقریبا از همان ابتدای تماس با موارد سرطان‌زا شروع می‌شود. در مراحل اولیه سرطان ریه معمولا علامتی ‌ندارد. علایم این سرطان به نوع، محل و میزان انتشار بیماری در بدن بستگی دارد. به طور معمول اولین و شایع‌ترین علامت آن سرفه مزمن است. افراد مبتلا به برونشیت مزمن كه سرطان ریه دارند، متوجه می‌شوند كه سرفه آنها تشدید یافته است. سرفه می‌تواند همراه با خلط خونی بوده یا در صورت تهاجم به عروق خونی زیرین با خون‌ریزی شدید همراه باشد. از دیگر علایم سرطان ریه، تنگی‌نفس و خس‌خس ناشی از تنگی راه‌های هوایی در اثر توده است. در اثر انسداد كامل راه‌های هوایی بافت ریه تخریب شده یا عفونت‌های ‌مكرر ریوی به‌وجود می‌آید. كاهش اشتها و كاهش وزن از دیگر علایم بیماری به شمار می‌آیند.
درد قفسه سینه می‌تواند در اثر تهاجم توده به دیواره قفسه سینه یا تهاجم به عصب یا تجمع مایع در پرده جنب به دنبال سرطان ریه به‌وجود آید. گرفتن شرح حال و انجام معاینات بالینی و بررسی‌‌های رادیوگرافیك قفسه سینه در بیمار ‌مشكوك به سرطان ریه، از اولین اقدامات تشخیصی است. اگر در رادیوگرافی قفسه سینه علامتی مشكوك وجود ندارد ولی هنوز شك بالینی در مورد سرطان ریه موجود است، برونكوسكوپی (بررسی داخل راه‌های هوایی با دستگاه برونكوسكوپ) و سی‌تی‌اسكن ممكن است اطلاعات مفیدی را تامین ‌كند و به‌طور معمول در نهایت نمونه‌برداری برای تعیین ‌نوع سرطان ریه مورد نیاز است. برای بررسی اینكه سرطان ریه فقط محدود به ریه بوده یا انتشار پیدا كرده است، از تست‌های تكمیلی دیگر استفاده می‌شود.
نوع درمانی كه برای سرطان ریه انتخاب می‌شود براساس نوع سرطان، اندازه تومور، محل و وسعت ضایعه و وضعیت عمومی بدن متفاوت است. چند روش درمانی از جمله جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی وجود دارند كه می‌توانند به تنهایی یا به‌صورت تركیبی مورد استفاده قرار گیرند.

دكتر مریم خیام‌زاده
متخصص پزشكی اجتماعی، مركز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی

منبع : روزنامه سلامت