یکشنبه, ۱۱ آذر, ۱۴۰۳ / 1 December, 2024
مجله ویستا
راهنمای فقهی، اجرایی عمره و حج
از این رهگذر عنایت به فراگیری احكام و مناسك و دقت در امر آموزش آن به زائران و نظارت بر صحت اعمال آنان از وظایف اصلی و مهم روحانیون كاروان‌ها شمرده شده است. بی شك برای رسیدن به این هدف و عمل به این وظیفه، شناخت مسائل جدید و شیوه‌های درست انتقال آنها به زائران و راهنمایی آنان در اثنای اعمال امری ضروری است.
● پیش از سفر
▪ پیش از سفر این نكات یادآوری میشود:
۱ـ نماز خود را بر روحانی و عالم آشنا و محل خود عرضه كنند تا اگر اشكالی دارد برطرف شود.
۲ ـ برای حسابرسی خمس و پرداخت وجوه شرعی خود به دفتر مرجع تقلید خود یا نماینده وی مراجعه و برای این مسأله اقدام فرمایند و تنها افرادی كه باقی می‌مانند یا شخصاً تمایل به حسابرسی نزد شما دارند، اقدام فرمایید.
▪ در حسابرسی خمس افراد سه دسته هستند:
۱ ـ كسانی كه تا كنون حسابرسی نداشته‌اند.
۲ ـ كسانی كه مدتی حسابرسی داشته‌اند ولی رها كرده‌اند.
۳ ـ كسانی كه حساب سال مرتب دارند.
نسبت به گروه اول باید تمام اموال و طلبها وبدهی آنها محاسبه شود و پس از كسر بدهی‌ها، اموال باقیمانده به سه دسته تقسیم میشود:
الف) اموالی كه خمس آن را باید بپردازند، مثل پول نقد، مواد مصرفی، مانند برنج و روغن و چای و... و به فتوای برخی فقهاء سرمایه كسب.
ب) اموالی كه خمس ندارد، مثل ارث، دیه و به فتوای برخی از فقهاء...هبه، جهیزیه.
ج) اموالی كه باید مصالحه شود، مثل اجناس مورد نیاز زندگی كه در طول سالهای گذشته تهیه و مؤونه شده و وضع آن از لحاظ تعلق خمس معلوم نیست كه از درآمد بوده یا نه.
و گروه دوم: باید برای مدتی كه حسابرسی نكرده و خمس نپرداخته‌اند، مانند گروه اول عمل شود.
و گروه سوم: اگر در بین سال خمسی مشرف می‌شوند وچیزی از سال گذشته كه خمس آن را نپرداخته باشند ندارند، چیزی بابت خمس بر آنها واجب نیست ولی چنانچه پولی برای خرید سوغاتی دارند و در اثناء سفر به سال خمسی می‌رسد، سوغاتی خریداری شده كه تحویل افراد نشده و نیز باقیمانده پول خمس دارد.
▪ حكم خمس پول ثبت نام
س) هم اكنون كسانی كه قصد تشرف به حجّ یا عمره را دارند، باید برای حفظ نوبت، مبلغ مقرری را به بانك بسپارند كه این مبلغ مطابق قرارداد مضاربه است و سودی نیز به آن تعلق می‌گیرد و زمانی كه پس از حدود سه سال، نوبت تشرف آنها فرا می‌رسد، اصل پول و سود آنرا دریافت می‌كنند و به سازمان حجّ و زیارت می‌سپارند و به عمره یا حجّ مشرف می‌شوند.
حال به توجه به اینكه سپردن پول به بانك مقدمهٔ رفتن به حجّ یا عمره است و چنانچه كسی این پول را به بانك نسپارد نوبتی را برای رفتن به عمره یا حجّ نخواهد داشت و اكنون طریق رفتن به حجّ نیز همین است، آیا به اصل پول و سود آن خمس تعلّق می‌گیرد یا نه؟
ج)
ـ آیهٔ الّله تبریزی: در فرض سؤال چنانچه بر اصل پول سال بگذرد ؛ یعنی از وقت به دست آوردن پولی كه به بانك سپرده‌اند، سال گذشته، باید خمس آن را بپردازد و نسبت به مقداری كه زیادتر از اصل پول به آنها می‌دهند، اگر در همان سال به حجّ یا عمره بروند چیزی بر آنها نیست. و الله العالم.
ـ آیهٔ الّله خامنه‌ای: در فرض مرقوم، اكر در همان سال خمسی سپرده‌گزاری به حجّ می‌رود، خمس ندارد، ولی اگر نوبت حجّ از پس از آن سال خمسی است، مبلغ سپرده اگر از درآمد كسب غیر مخمّس بوده خمس دارد و سود حاصله اگر پیش از سال عزیمت به سفر حجّ قابل وصول نبوده جزو درآمد سال وصول محسوب است كه اگر در همان سال به حساب هزینهٔ سفر حجّ محسوب شود خمس ندارد.
ـ آیهٔ الّله سیستانی: به اصل پول خمس تعلق می‌گیرد و نیز به سود آن، اگر از طریق معاملهٔ شرعیه ملك صاحب پول شده است، بلی اگر حجّ بر او مستقر شده و راه دیگری برای رفتن به حجّ در سال ثبت نام نداشته باشد، خمس به آن تعلق نمی‌گیرد.
ـ آیهٔ الّله شبیری زنجانی: در حجّ واجب و یا عمره، اگر به وسیله‌ای واجب گردد، خمس پول مورد سؤال واجب نیست و در حجّ و عمرهٔ مستحب واجب است.
ـ آیهٔ الّله صافی گلپایگانی: در فرض سؤال، اصل پول خمس دارد ولی سود آن، اگر با آن پول معاملات شرعی، با رعایت شرایطش انجام شود و پرداخت سود، طبق قرارداد باید در موقع تحویل اصل پول پرداخت شود، سود مذكور از منافع سال وصول است كه اگر در همان سال صرف مؤونه شود خمس ندارد و اگر باقی بماند آن هم خمس دارد. و الّله العالم.
ـ آیهٔ الّله فاضل: در حجّ واجب به اصل پول و سود آن خمس تعلق نمی‌گیرد مگر اینكه قبلا" به اصل آن پول خمس تعلق گرفته باشد و خمس آن پرداخت نشده باشد. كه در این صورت باید تخمیس شود.
ـ آیهٔ الّله مكارم شیرازی: هرگاه این پول از درآمد همان سالی باشد كه نام نویسی كرده است، نه به آن خمس تعلق می‌گیرد و نه به سود آن.
ـ آیهٔ الّله نوری همدانی: اگر همان سالی كه مستطیع شده است، آن پول را برای انجام حجّ در نوبت خود به حساب ریخته است. آن پول جزو مؤونه و مخارج آن سال محسوب میشود و خمس ندارد ولی اگر در سال قبل یا سالهای قبل مستطیع بوده است و تأخیر انداخته و به حساب نریخته است باید خمس آنرا بدهد.
و در عمره نیز اگر به طور متعارف یك مرتبه یا در چند سال یك مرتبه باشد، پولی كه به حساب ریخته است خمس ندارد امّا سودی كه می‌گیرد از ارباح آن سالی است كه آن را تحویل می‌گیرد و اگر تا آخر سال خمسی خود آن را در مخارج لازم زندگی خود خرج كرد، خمس ندارد و اگر بماند و سال بر آن بگذرد خمس دارد.
۱ـ كیفیت وصیت نامه نوشتن را به زائران یاد دهید، به ویژه در مورد شرایط وصی و وصیت مالی كه بیش از ثلث نباشد و نوشتن نماز و روزه‌های قضا در وصیتنامه.
۲- استحباب كوتاه نكردن موی سر و صورت در عمره مفرده از یك ماه پیش از سفر و در عمرهٔ تمتع از اوّل ذی القعده و اگر نشد از اوّل ذی الحجّه
۳ـ كاروان‌های مدینه بعد چون در آغاز ورود به جده عازم جحفه می‌شوند و باید لباس احرام بپوشند، به زائران خود اعم از مرد و زن یادآوری كنند كه لباس‌های احرام خود را پیش از سفر وارسی كنند كه معطر نباشد و آن را جدای از اشیاء خوشبو بگذارند، چون در میقات اگر با چنین لباسی مواجه شدند نمی‌توانند آن را بپوشند.
۴- در مورد لباس احرام بانوان یاد آوری میشود كه نازك و بدن نما نباشد، حتی به قدری ضخیم باشد كه در فصل گرما كه بر اثر عرق كردن لباس به بدن می‌چسبد، بدن نما نشود.
۵ - خانم‌ها می‌توانند برای جلوگیری از عادت ماهیانه قرص استفاده كنند، به شرط آنكه برای آنها ضرری نداشته باشد.
۶ ـ خانم‌هایی كه ممكن است لازم شود پیش از میقات با نذر محرم شوند و شوهرهایشان همسفر آنها نیستند یادآوری شوند اجازهٔ نذر را از شوهر بگیرند چون برخی از فقهاء اجازه را به طور مطلق شرط می‌دانند.
۷ـ شرایط نیابت به طور واضح و صریح برای زائران گفته شود و افرادی كه نایب هستند حتی المقدور شناسایی و وجود شرایط لحاظ شود تا پس از سفر و هنگام اعمال به مشكل برخورد نكنند. مخصوصاً كسانی كه از نماز صحیح معذورند یا نایبند و خود مستطیع هستند چون در برخی موارد نیابتشان صحیح نیست و به فتوای برخی از فقهاء وقتی كه به میقات رسیدند و استطاعت طریقی نیز حاصل شد، باید برای خودشان حجّ بجای آورند. و نیز خدمه كاروانهاكه ممكن است به هنگام اعمال عمره یا حجّ، مشكلی برای كاروان پیش آید كه به ناچار باید اعمال معذور را انجام دهند و به فتوای برخی از فقهاء عذر طاری هم مُخلّ به نیابت است.۸ـ چون احتمال دارد پرواز كاروان نزدیك یا در وقت نماز صورت بگیرد، یادآوری چند نكته در این خصوص به زائران ضروری است.
الف) حتی المقدور در هنگام ورود به سالن انتظار باطهارت باشند تا اگر فرصت شد نماز را بتوانند سریع بخوانند و سوار هواپیما شوند.
ب) چنانچه نماز را باید در اثناء سفر در هواپیما بخوانند، پیش از سوار شدن تحصیل طهارت كنند تا هنگام نماز خواندن در هواپیما به راحتی بتوانند به وظیفه خود عمل كنند.
ج) كیفیت نماز در هواپیما نیز توضیح داده شود. كیفیت آن بدین گونه است كه در صورت امكان باید به حالت ایستاده با مراعات قبله و سایر شرایط خوانده شود و چنانچه به حالت ایستاده ممكن نبود، به حالت نشسته و در صورت امكان رو به قبله نماز خوانده شود و هر مقدار از شرایط نماز كه ممكن بود باید مراعات كنند و چنانچه نماز در هواپیما با مراعات شرایطی كه گفته شد خوانده شود نماز صحیح است.
كیفیت نماز با اهل سنّت در مكّه و مدینه به زائران تعلیم داده شود، چون در بدو ورود در مدینه یا مكّه در نماز جماعت شركت می‌كنند و آشنا به مسائل نیستند و گاهی دچار سردرگمی می‌شوند و نكات قابل ذكر در این خصوص بدین شرح است.
الف) اذان صبح و ظهر آنها با اذان ما تفاوتی دارد و تنها اذان مغرب كمی زودتر گفته میشود.
ب) صبح‌ها پیش از اذان صبح اذانی برای نماز شب گفته میشود.
ج) در هر شبانه روز یازده اذان و اقامه گفته میشود كه یك اذان برای نماز شب و پنج اذان و پنج اقامه نیز برای نمازهای واجب یومیه گفته میشود.
د) بین اذان و اقامه معمولاً چند دقیقه فاصله است كه زائران می‌توانند نافله یا قرآن بخوانند.
ه) در قرائت سوره حمد «بسم الله» را آهسته می‌گویند.
و) پس از حمد بخشی از قرآن را می‌خوانند كه گاه سوره كاملی است و گاهی نیست.
ز) معمولاً در نماز صبح روز جمعه، امام جماعت پس از حمد، سوره سجده‌دار می‌خواند و پس از ان همگی به سجده رفته سپس بر می‌خیزند و قرائت را ادامه می‌دهند كه در این صورت زائران سعی كنند پیش از نماز صبح، نماز خودشان را به صورت فرادی بخوانند.
ح) در برخی مواقع پس از ركوع قنوت بجا می‌آورند، كه بجای آوردن قنوت به همراه آنان پس از ركوع مشكلی پیش نمی‌آورد.
ط) در حال قرائت غالب اهل سنّت، دست‌بسته نماز می‌خوانند كه پیروان مكتب اهل‌بیت نباید دست بسته نماز بخوانند.
ی) پس از اتمام حمد امام جماعت، همگی «آمین» می‌گویند كه نباید گفته شود؛ می‌توانند «الحمد لله رب العالمین» بگویند.
ك) پس از ركوع توقّف طولانی دارند كه نمازگزارن نیز مراعات كنند و با عجله به سجده نروند، بلكه منتظر تكبیر مكبّر باشند.
ل) پس از دو سجده، بدون جلسهٔ استراحت می‌ایستند كه باید جلسه استراحت بجای آورند شود هرچند بسیار كوتاه.
م) در تشهّد برخی از اهل‌سنّت انگشت سبابه را تكان می‌دهند كه این كار لزومی ندارد.
ن) پس از قرائت ركعت دوم پیش از ركوع، قنوت بجای نمی‌آورند، كه زائران نیز قنوت نخوانند، چون مستحب است و در هر حال ترك آن اشكال ندارد.
ص) برخی از مذاهب اهل سنّت بعد از نماز صبح و نماز عصر، خواندن نماز مستحب را جایز نمی‌دانند هرچند در فقه شیعه نیز كراهت دارد (بجز نمازهای خاص) لذا تذكّر داده شود كه در آن وقت نافله نخوانند و چنانچه نماز صبح نخوانده‌اند یا به فتوای مرجعشان باید مجدداً بخوانند، پیش از نماز جماعت بخوانند.
ع) پس از نماز جماعت مسجد النّبی و مسجد الحرام كمی صبر كنند، تا اگر اعلان نماز میّت شد، نماز میّت بخوانند، و بلافاصله پس از نماز جماعت مشغول نماز دیگر نشوند و محلّ خود را ترك نكنند.
ـ در نماز میّت چهار تكبیر گفته میشود كه تكبیر پنجم را موقعی كه السلام علیكم و رحمهٔ‌ا... می‌گویند، می‌توان گفت. در ضمن كیفیّت مختصر نماز میت را به زائران آموزش دهید.
ـ لزوم سجده بر مایصحّ السّجود در هتل‌ها، مشاعر و جاهای دیگر ( بجز در نماز جماعت یا در جاهایی كه امكان ندارد) یادآوری شود. چون برخی از زائران تصور می‌كنند در طول سفر، مهر گذاشتن جایز نیست یا مجازند بر فرش و امثال آن سجده كنند.
ـ هرگز زائری را به تصحیح نماز یا حسابرسی خمس یا پرداخت آن وادار نكنید كه اثر نامطلوب دارد افزون بر اینكه وظیفهٔ شرعی روحانی، بیان مسائل نماز و خمس و دعوت آنها به عمل به واجبات است نه اجبار آنان به این امور.
ـ چنانچه حسابرسی خمس زائری انجام شد برای پرداخت آن بهتر است او را به دفتر یا بعثهٔ مرجعش راهنمایی كنید تا خودش بپردازد. چنانچه درخواست كرد كه شما این زحمت را متقبل شوید در آن صورت قبول آن ثواب خواهد داشت.
ـ كسانی كه مدینه قبل هستند، در جلسات ایران، تنها فهرستی از اعمال عمره بگویند و از بیان مسائل جزئی و اختلاف فتاوا پرهیز شود.
محمد حسین فلاح زاده
منبع : ماهنامه صفا
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست