نظریه موج‌الیوت

در اواخر دهه ۱۹۲۰، پی بردن رالف نلسون الیوت به این مهم که برخلاف تصور عموم، بازار اوراق بهاءدار بی‌نظم و آشفته نیست، راهی برای توسعه نظریه موج الیوت، ش. الیوت علت اصلی معاملات مکرر سهام را ناشی از تأثیرات خارجی یا روانشناسی غالب اکثر مردم در برهه‌ای از زمان می‌دانست که این امر موجب عملکرد احساسی سهامداران می‌شد. او نوسانات ناشی از روانشناسی غالب را که به‌صورت مکرر در بازار رخ می‌دهد، موج نامید.
نظریه الیوت در واقع همان نظریه داو است که در آن نوسانات قیمت به‌صورت موج نمایش داده می‌شود. این نظریه برای کاملاً قابل درک بود چرا که همانگونه که می‌دانید بازار طبیعتی تکرارشونده دارد و به همین علت الیوت توانست به‌خوبی آن را برای متخصصان وقت، تجزیه و تحلیل کند. او توانست ویژگی‌های منحصربه‌فرد الگوهای موج را یافته و براساس همین الگوها، پیش‌بینی‌های کامل و تفصیلی‌ای را از بازار داشته باشد.
چه روند بازار صعودی باشد و چه نزولی، هر موج اصلی شامل ۵ موج فرعی است که در مقیاس کوچکتر هریک از این موج‌ها، خود نیز شامل ۵ موج دیگر هستند و این منوال تا بی‌نهایت ادامه دارد. حتماً می‌دانید که در بازارهای مالی، همانطور که نوسانات مثبت و منفی قیمت حرکتی خلاف جهت هم دارند، هر کنشی نیز معلول واکنشی است برابر و در جهت مخالف.
کنش قیمت به سه قسمت روند، تصحیحات و حرکات جنبی تقسیم می‌شود. روند در واقع جهت اصلی قیمت را نشان می‌دهد (صعودی یا نزولی) که الیوت آن را موج جنبشی (افزایشی) نامید و در نقطه مقابل روند تصحیحات وجود دارد که الیوت این امواج را، موج تصحیحی (کاهشی) نامیده است.
موج الیوت را می‌توان در ۴ بخش خلاصه کرد:
۱) در پی هر کنشی، واکنشی است.
۲) هر ۵ موج جنبشی، ۳ موج تصحیحی دارد.
۳) هر ۸ موج، یک چرخه را کامل می‌کند.
۴) اگرچه ممکن است محدوده زمانی موج‌ها متفاوت باشد اما الگوی اصلی هشت موج ثابت است.
در تصویر زیر که نمونه‌ای از موج الیوت است، ۵ موج جنبشی و ۳ موج تصحیحی دیده می‌شود (نمودار ۱)
همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید سه موج جنبشی در جهت روند بازار هستند که آنها نیز پنج موج دارند. موج‌هائی که در خلاف جهت بازار هستند موج‌های تصحیحی بوده و ترکیبی سه‌موجی دارند (نمودار ۲)
نظریه الیوت در دهه ۷۰ و در پی چاپ کتاب افسانه‌ای فراست و پرچتر با عنوان ”اصول نظریه الیوت، راهی به‌سوی سود در بازار سهام“، رواج یافت. نویسندگان این کتاب، بازار رو به رشد دهه ۱۹۷۰ را پیش‌بینی کرده بودند و رابرت پرچتر نیز از روند نزولی بازار در سال ۱۹۸۷، خبر داده بود. (نمودار ۳)
معمولاً موج‌های تصحیحی از نظر ساختار، سه موجی هستند که دو موج A و C در جهت روند بازار و موج B در خلاف جهت آنها است. البته موج‌های تصحیحی در برخی موارد ۵ موجی یا حتی بیشتر نیز می‌باشند. در تصویر فوق موج ۲ و ۴ تصحیحی می‌باشند که این موج‌ها خود نیز ساختاری به شکل زیر دارند (نمودار ۴).
موج A و C در یک روند کوتاه‌تر حرکت می‌کنند، شامل ۵ موج بوده و جنبشی هستند که در شکل بالا هم نمایش داده شده است. ساختار موج جنبشی که یک موج تصحیحی هم به دنبال دارد، درجه موج الیوت را به‌وجود می‌آورد که شامل روندهای رو به بالا و رو به پائین است. تصاویر بالا مربوط به روند صعودی بازار و برای روند نزولی نیز موج‌ها به همین صورت است با این تفاوت که جهت اصلی موج‌ها به سمت پائین است.
طبقه‌بندی موج‌ها در نظریه موج الیوت از بزرگ به کوچک، به‌صورت زیر می‌باشد:
۱) بسیار بسیار بلندمدت
۲) بسیار بلندمدت
۳) بلندمدت
۴) میان‌مدت
۵) کوتاه‌مدت
۶) بسیار کوتاه‌مدت
۷) بسیار بسیار کوتا‌ه‌مدت
برای به‌کار بستن این نظریه، معامله‌گر می‌بایست موج اصلی با موج بسیار بلندمدت را تشخیص داده و چنانچه این موج بسیار طولانی شد سهام را فروخته و یا برعکس یعنی اگر این موج خیلی کوتاه بود زمان خریداری است.

بابک بهارفر
کارشناس بورس منطقه‌ مازندران

منبع : مجله بورس