آلزایمری‌ها چه غذاهایی را بخورند و چه غذاهایی نخورند؟

شاید شما هم در اطراف خود افرادی را بشناسید كه به علت ابتلا به بیماری فراموشی، به مشكلات فراوانی دچار شده‌اند و یا اطرافیان خود را درگیر مشكلاتی كرده‌اند اما شاید ندانید كه شایع‌ترین علت فراموشی، بیماری معروفی است به نام آلزایمر. این بیماری به صورت تدریجی آغاز شده و پیشرفت می‌كند، به طوری كه در نهایت به تغییرات شخصیتی و رفتاری، اختلال در قضاوت صحیح و ... منجر می‌شود. این بیماری نام خود را از نام فردی به نام آلوئیس آلزامیر گرفته است كه اولین بار در سال ۱۹۰۷ یعنی صد سال قبل، علایم بالینی آن را توصیف كرد.
در حال حاضر متاسفانه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما با كمك داروهای گوناگونی كه وجود دارد و هر روز نیز بر تعداد آنها افزوده می‌شود، می‌توان به یاری بیماران شتافته و پیشرفت بیماری را كند یا متوقف كرد. علاوه بر درمان‌های دارویی، مراقبت‌های مناسب بهداشتی و تغذیه‌ای نیز نقش به سزایی در بهبود كیفیت و وضع زندگی مبتلایان به آلزایمر دارد.
● مراقبت غذایی
اگرچه در تعداد كمی از مبتلایان به آلزایمر، پراشتهایی و پرخوری بروز خواهد كرد و به دنبال آن، افراد به بیش وزنی یا چاقی دچار خواهند شد اما در بیشتر موارد، در این بیماران كاهش وزن رخ می‌دهد. بنابراین یكی از نكات اساسی در تغذیه این بیماران، توجه به میزان مصرف موادغذایی از سوی آنها و پایش وزن بیماران است.
مسأله مهم دیگر در مبتلایان به آلزایمر این است كه مصرف برخی موادغذایی خاص مانند سبزی‌ها و میوه‌ها ممكن است از این بیماران در برابر بروز صدمات بیشتر محافظت كند.
● ویتامین‌ها
برخی تحقیقات نشان داده‌اند كه مصرف موادغذایی و یا داروهای دارای ویتامین E می‌توانند به این بیماران كمك كنند. ویتامین E به جز میوه‌ها و سبزی‌ها، در روغن‌های گیاهی نیز به وفور وجود دارد اما فراموش نكنیم كه مصرف بیش از حد چربی و روغن نیز برای همه افراد جامعه و از جمله مبتلایان به آلزایمر مضر است. ویتامین‌ها C، A و انواع ویتامین‌های گروه B كه در میوه‌ها، سبزی‌‌ها و گوشت‌ها به وفور وجود دارند نیز برای این بیماران مفید است. بنابراین به عنوان یك توصیه ساده و عملی می‌توانیم به این بیماران یا در حقیقت به افرادی كه نگهداری از آنها را به عهده دارند توصیه كنیم كه از یك رژیم غذایی متنوع و متعادل پیروی كنند؛ رژیمی كه در آن از مقادیر كافی سبزی و میوه و میزان مناسبی گوشت، لبنیات و غلات استفاده شده باشد.
● آب یادت نره
نكته سوم در تغذیه بیماران مبتلا به آلزایمر این است كه این بیماران در تشخیص احساس گرسنگی، تشنگی و سیری دچار مشكل می‌شوند. به علاوه با پیشرفت بیماری، میزان توجه و تمركز بیماران كمتر و كمتر می‌شود و ممكن است فرد بلافاصله پس از صرف یك وعده غذایی اصلا به خاطر نیاورد كه غذا خورده و یا غذا نخورده است. این بیماران در بسیاری موارد متوجه نمی‌شوند كه تشنه هستند و چون آب و یا مایعات مصرف نمی‌كنند، آب بدن خود را از دست داده و دچار مشكل می‌شوند.
آنچه مراقبان این افراد می‌توانند برای كمك به آنها انجام دهند آن است كه به وعده‌های غذایی و میان وعده‌های آنها توجه و دقت كنند تا هیچ وعده‌ای بی‌دلیل حذف نشود. به ویژه در فصول گرما دقت كنند كه آنها به میزان كافی آب و مایعات بنوشند.
● تغذیه در سكوت
در زمان صرف غذا عوامل محیطی كه موجب به هم خوردن توجه بیماران شده و به اصطلاح حواس آنها را پرت می‌كند باید به حداقل ممكن برسد، به طور مثال رادیو یا تلویزیون باید خاموش باشد و در ضمن باید از صداهای محیط مانند گفت‌وگوهای اضافه و... در صورت امكان دوری كرد.
گاهی می‌توان با قراردادن مقدار كمی غذا در یك ظرف و ارائه آن به بیمار به او كمك كرد، چرا كه اگر انواع مختلفی از غذاها را در ظرف قرار داده و به فرد بدهیم، با توجه به بیماری آلزایمر، وی در اینكه كدام را انتخاب كرده و میل كند دچار استرس می‌شود، اما اگر آنها را به نوبت به او بدهیم، نیازی ندارد كه آنها را انتخاب كند. به طور مثال به جای ظرفی كه در آن چند نوع میوه قرار دارد، می‌توان میوه‌ها را دانه به دانه و هر كدام را پس از مصرف میوه یا غذای قبلی به بیمار عرضه كرد، یا به جای ارائه همزمان سالاد و پلو و خورشت، می‌توان سالاد را جداگانه به فرد داد و پلو و خورشت را نیز به صورت مخلوط به او تحویل داد.
● نگران نشوید
این بیماران به تدریج مهار رفتار خود را از دست می‌دهند، به طوری كه ممكن است غذای فرد دیگری را از طرف او بردارند. به علاوه با مختل شدن قضاوت صحیح در بیماران، احتمال دارد آنها مواد غیرخوراكی را بخورند و یا غذاهای فاسد را مصرف كنند. بنابراین مراقبان باید به این مسأله توجه كنند كه از رفتارهای غیرطبیعی بیماران متعجب یا ناراحت نشوند و به دیگران نیز درباره این رفتارها توضیح دهند. در ضمن، تا حد ممكن باید تلاش كنند محیط زندگی را با توجه به توضیحات فوق برای بیمار ایمن كنند (به جدول ضمیمه مراجعه كنید.)
این بیماران به دلیل بیماری خود ممكن است متوجه غذای داخل بشقاب نشوند و در نتیجه غذا را نخورند. نكته جالب آن است كه گاهی اگر ظرف غذا و غذا هم‌رنگ باشند، ممكن است بیمار متوجه وجود غذا در ظرف نشود. پس بهتر است غذا و ظرف آن دو رنگ كاملا متضاد داشته باشند. به علاوه، به دلیل ضعف در حواس بویایی و لامسه، اشتهای این بیماران كمتر تحریك می‌شود كه نیاز به صبر و حوصله برای تشویق بیمار به غذا خوردن دارد.
بیماران مبتلا به آلزایمر ممكن است در استفاده از وسایل غذا خوردن مثل كارد و چنگال و... مشكل داشته باشند، اما قادرند از اعمال مراقبان خود تقلید كرده و به این ترتیب این وسایل را به كار گیرند. پس اگر بیمار نمی‌تواند وسیله‌ای مثل قاشق را به طرز صحیح به كار ببرد كافی است، فرد ناظر بر تغذیه بیمار باید قاشق را از غذا پر كرده و به دهان ببرد. با چند بار تكرار، بیمار قادر خواهد شد این عمل را تقلید كند.
اگر بیمار نمی‌تواند شروع به غذاخوردن كند، گرفتن دست او و راهنمایی او برای شروع حركات لازم برای غذا خوردن می‌تواند كمك كننده باشد، زیرا در بیشتر موارد، بیماران بعد از شروع حركات نسبت به زمانی كه به طور شفاهی دستورات لازم به آنها داده می‌شود، بهتر قادرند عمل غذاخوردن را ادامه دهند.
به تدریج توان بیمار در استفاده از وسایل غذاخوری محدود خواهد شد، به طوری كه در طول زمان ممكن است دیگر قادر نباشد از قاشق و سایر ابزارهای غذاخوری، استفاده كند. اما باید دقت كرد كه وسایل غذاخوری را زود از دسترس بیمار دور نكرد، چون سبب اضطراب و ناراحتی در وی، پیشرفت سریع‌تر ناتوانی فرد و در نهایت تغذیه نامناسب و كاهش وزن خواهد شد.
اگر بیمار دیگر نمی‌تواند از وسایل غذاخوری استفاده كند گاهی استفاده از غذاهایی كه می‌توان آنها را با انگشت به دهان برد مثل تكه‌های سبزی، گوشت، میوه و... مناسب خواهد بود. اما فقط در صورتی كه جویدن و بلعیدن در بیمار به طور كامل سالم و طبیعی باشد می‌توان از این نوع غذاها استفاده كرد.
برای جلوگیری از كاهش وزن در بیماران مبتلا به آلزایمر، استفاده از میان وعده‌های با دفعات زیاد و نیز استفاده از غذاهای پركالری و مغذی و مصرف مكمل‌های مناسب تغذیه‌ای كمك‌كننده است.
با توجه به نكات یاد شده، در صورت امكان بهتر است بیماران مبتلا به آلزایمر به طور مرتب از نظر وضع تغذیه‌ای بررسی شوند و توصیه‌های مناسب را دریافت كنند.

دكتر ژابیز مدرسی

منبع : روزنامه سلامت